BouwTotaal 4 - 2022

Variëren met houten modules Pag. 22 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 4 | JAARGANG 19 | APRIL 2022 PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND AFBOUW Stukadoors overwegend positief over exoskelet 42 THEMA HOUT Twaalf redenen om voor houtbouw te kiezen 14 LEZERSTEST Alleen voor sportschooljongens! 33 THEMA HOUT BOUWTOTAAL Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders (Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken BIA LockBlock zie www.bia-beton.nl TEL.: 024 - 648 84 84 TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl ALTIJD SNEL BEGAANBAAR DIK OF DUN EN... www.cpg-europe.com BOUWPRODUCTEN leidende ...bestel je op toolnation.nl Gereedschap en machines...

BOUW- EN KLUSBEDRIJVEN ONTDEKKEN WOVAR.NL 5000+ tuinschroeven & ijzerwaren Snelle levering binnen 1 dag A-kwaliteit voor aantrekkelijke prijzen Bezorging in Nederland en België Levering uit eigen voorraad 4500 reviews 4.71/5.00 BOUW- EN KLUSBEDRIJVEN BESTELLEN ALTIJD MET 15% KORTING OP WOVAR.NL/BOUWTOTAAL BALKDRAGERS RAVEELDRAGERS TELLERKOPSCHROEVEN BETONPOEREN PAALHOUDERS KOPPELPLATEN EEN GREEP UIT ONS ASSORTIMENT: BEVESTIGT HET KEER OP KEER

3 NUMMER 4 / APRIL 2022 ACTUEEL Hout, beton of staal? Het lijkt soms wel een strijd om de goodwill van de klant: kies voor staal! Nee, beton! Nee, hout moet je nemen! De werkelijkheid ligt in het midden. Kies een materiaal daar waar het toegevoegde waarde heeft. Een mooi voorbeeld vind ik de recent opgeleverde 73 meter hoge woontoren HAUT in Amsterdam. Er wordt gesproken over de hoogste houten woontoren ter wereld, maar in werkelijkheid is de hoofddraagconstructie hybride: deze bestaat uit een kern van beton, hybride vloeren (hout en beton) en houten wanden. Voor de stabiliteit is ook de eerste verdiepingsvloer in beton uitgevoerd. Verder zijn gevelvullende houtskeletbouwelementen met veel glas toegepast. De verspringende balkons zijn weer opgebouwd uit een staalconstructie met cellenbeton balkonvloer. Kortom: een mooi voorbeeld van toepassing van materialen op plaatsen waar ze toegevoegde waarde hebben. Betekent dit dat we niet mono meer mogen bouwen? Gelukkig niet. In deze uitgave laten we meerdere voorbeelden van bouwen in hout zien. Door gebruik van CLT en LVL zijn sterke houten constructies mogelijk, die zich ook prima lenen voor prefabricage. Dat verhoogt de bouwsnelheid en biedt een antwoord op het tekort aan vakmensen in de bouw. Zo bezocht ik de nieuwe assemblagehal van geWOONhout inWehl. Hier worden kant-en-klare houten woningmodules geassembleerd. Hiermee zijn seriematig circulaire houten woningen en (zorg-)appartementen op de bouwplaats samen te stellen. Daarbij verrijst er in één dag een complete woning. Maar ook met betonnen prefab elementen zien we dergelijke ontwikkelingen in Nederland. Er komen steeds meer woningfabrieken die complete woningen prefabriceren: in hout, beton of hydride. Industrialisatie wordt een belangrijk onderdeel van de bouwsector. We moeten wel, gezien de enorme woningbouwopgave, energietransitie, stijgende bouwkosten en oplopend tekort aan vakmensen. Ik wens een ieder dan ook veel wijsheid toe in deze lastige tijden! Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 22 42 05 Actueel Expertview 07 Actueel In de Spotlight 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor B&U 11 Ondernemen Fiscaliteit & Subsidie 13 Snel Gebouwd Modulair houten bouwsysteem Thema Hout 14 HOUT Twaalf redenen om voor houtbouw te kiezen 20 HOUT Circulaire bedrijfshal en kantoorpand met houten constructie 22 HOUT Variëren met houten modules 25 HOUT Gevelsysteem met baksteenstrippen op HSB 27 HOUT Prefab luchtdichting houtskeletbouw 30 HOUT Nieuws EN VERDER 33 Innovatie & Inspiratie Lezerstest Festool Quadrive TPC 18/4 35 Kwaliteitsborging Proefproject Wkb bij verbouwing 36 Innovatie & Inspiratie Bouwhelden 37 Innovatie & Inspiratie Afbouwprofs: de mooimakers van de bouwsector! 38 Slim Ruimtegebruik De leemwoning van Nadja en Ilja 41 Bouwgebreken ‘Vakantiehuisje’ 42 Afbouw Stukadoors overwegend positief over exoskelet 44 Afbouw Nieuws 46 Productnieuws Nieuws over producten PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND BOUWTOTAAL WWW.BOUWTOTAAL.NL

Vast en zeker Voor iedere tegelklus de beste oplossing www.weberbeamix.nl Nieuw! Basis flexibele tegellijm Zeer flexibele basis tegellijm Zeer flexibele en snel uithardende tegellijm Lichtgewicht flexibele tegellijm grijs en wit Uiterst flexibele tegellijm voor XL en XXL tegels Nieuw! Nieuw! Verkrijgbaar bij: Maak gratis kennis met onze nieuwe tegellijmen!

5 NUMMER 4 / APRIL 2022 ACTUEEL EXPERTVIEW ARAP-JOHN TIGCHELAAR De voorpagina’s en openingsitems in de nieuwsbulletins beginnen al niet meer met nieuws uit Oekraïne. Zo werden in Zwolle twee mannen bij een bekende fastfoodketen neergeschoten en drie dagen lang domineert dit drama op de voorpagina’s. Ondertussen deed zich in Boetsja een nog veel groter drama voor. De burgemeester van deze plaats ten noordwesten van Kiev, zegt dat er in totaal meer dan 300 inwoners om het leven zijn gebracht. Geëxecuteerd vlak voor de Russen vertrokken. De slachtoffers dragen geen uniform, maar houden een boodschappentas vast of liggen naast een fiets. Horror, veertien uur rijden bij ons vandaan. Gaat u dit jaar naar Italië, Spanje of Portugal met de auto op vakantie? Op dezelfde reisafstand vind zo’n erge terreur plaats, zo weerzinwekkend, dat we het haast liever niet willen zien. Voor zo meteen wens ik u nu alvast een prettige vakantie. Ik zie ook warme, mooie berichten in vooral de lokale media. Gezinnen die gevluchte Oekraïners opvangen. Of inzamelingsacties. Mensen in nood helpen. Ik denk zelf dat het helpt dat het vooral vrouwen en kinderen zijn die gevlucht zijn en hulp zoeken. Op een of andere manier adopteren we hun leed makkelijk. Zodra het leed dichtbij komt, ons ook ‘raakt’ komen we makkelijker in actie. Denk alleen al aan het gas. Op ’t NOS-journaal zegt iemand wel onder een dekentje te kruipen en de thermostaat op 19 graden te zetten. De meeste import uit Oekraïne is mais. Voor veevoer van de rundveehouderij. Zouden we dan nu bij stijgende prijzen ook minder rundvlees gaan eten? Maar ook tarwe, brood, bier, hout en zelfs frituursnacks worden duurder door de oorlog in Oekraïne. CONSUMINDEREN Wat ons als handel allemaal raakt zijn de prijzen van pallets. Oekraïne is een grote leverancier van hout voor de Nederlandse houtverwerkende industrie. Door de oorlog is ook deze import grotendeels weggevallen. Zagerijen zijn verlaten en volgeladen vrachtwagens en containers blijven in de haven staan. In korte tijd zijn de prijzen van sommige soorten pallets zelfs verdubbeld. Voor ons bedrijf nog meer reden om heel kritisch te kijken naar onze leveranciers die leveren op zogenoemde wegwerppallets. Als je ineens 25 euro of zelfs nog meer moet betalen voor een eenmalig pallet in plaats van tien of twaalf euro, dan kun je je afvragen wat dat doet met de inkoopprijs van de goederen die óp die pallet staan. Zo kun je ‘palletprijzen’ opeens heel anders gaan beoordelen. Ongeveer een kwart van gezaagd hout wordt jaarlijks verbruikt voor de productie van houten verpakkingen. Negentig procent van de pallets wordt gemaakt van hout. Van diezelfde pallets is een aanzienlijk deel voor eenmalig gebruik. Met andere woorden: gebruiken we een duurzaam en schaarser wordend basismateriaal omweg te gooien? Naast het versneld consuminderen van gas draagt deze oorlog in Europa mogelijk ook bij aan nog meer duurzaam handelen, circulair als het om pallets gaat. Daar kan iedereen aan mee doen. U en ik. Wij. Arap-John Tigchelaar Algemeen Directeur Transferro BV Palletprijzen Training bouwen met hout De laatste jaren zien we in Nederland een sterk groeiende interesse in bouwen met hout. ‘Bouwen met Hout’ zoomt in op de feiten en ontrafelt de mythen. In vier gerichte modules gaat de training dieper in op de praktische implicaties van houtbouw. Hoe zit het met circulariteit, brandveiligheid of geluidsisolatie bijvoorbeeld? Alle belangrijke aandachtspunten, randvoorwaarden, voordelen en uitdagingen bij het bouwen met hout komen aan bod. Geschikt voor aannemers, ontwikkelaars en architecten. De training ‘Bouwenmet Hout’ is opgezet door vier verschillende specialisten van de NiemanGroep. Alle vier nemen ze één van de trainingsmodules voor hun rekening. Innovator &System integrator Peter Kuindersma verzorgt de basismodulewaarin de ins en outs van de verschillende bouwsystemenworden toegelicht. Peter: “Veel mensen denken bij hout direct aan houtskeletbouwof crosslaminated timber (CLT). Maar ook andere houtconstructies zoals gelamineerd fineerhout (LVL), hybride systemen enmodulaire bouwzijnmogelijk. Het is heel waardevol omalles eens duidelijk naast elkaar te zetten, ookwat betreft de circulaire mogelijkheden.” Tijdens dezemodule gaat Peter dieper in op de verschillende redenen om voor houtbouw te kiezen enwelke belangrijke consequenties dit heeft. ALLES GRIJPT IN ELKAAR Larson van Dijk, Adviseur Brandveiligheid: “We merken dat er veel interesse is in de specifieke uitdagingen van houtbouw op het gebied van brandveiligheid en geluidsisolatie, maar alles hangt natuurlijk met elkaar samen. Daarom adviseren we ook om alle modules te doen.” Koen Temmink, Adviseur Geluid en Akoestiek beaamt dat: “Tijdens mijn module leer ik je de ‘geheimen’ van een goede, woningscheidende houtconstructie. Door toevoeging van akoestische materialen en een massa-veer-systeem bijvoorbeeld is veel meer mogelijk dan je wellicht denkt. Maar zeker bij massief houtbouw (CLT) zit de uitdaging bij de knooppunten van de platen. Akoestisch ontkoppelen is een prima oplossing, maar wat is de impact daarvan op de brandveiligheid? Soms lijken eisen op het gebied van geluid en brandveiligheid bijna onverenigbaar. Dáár wordt het interessant.” Larson: “Experts uit Oostenrijk, Duitsland en Scandinavië delen veel kennis met ons, maar hun houten gebouwen zijn vaak niet helemaal vergelijkbaar met die van ons. Zij werken hun houten constructies vaak af met een brand- en geluidswerende schil. Als wij in Nederland met hout bouwen, dan willen we dat het hout ook zichtbaar is aan de buitenkant! Die esthetische wensen van de Nederlandse huizenkoper vormen een extra technische uitdaging voor architecten en ontwikkelaars.” REALISTISCHE KIJK OP HOUTBOUW Jitse Pijlman, Specialist Bouwtechniek: “Hout kent veel voordelen: hout is licht, herbruikbaar en circulair toepasbaar. In de prefab houtbouw nemen afval en faalkosten ook nog eens aanzienlijk af. Maar nieuwe antwoorden brengen altijd nieuwe uitdagingen met zich mee, ook op het gebied van algemeen bouwfysisch gedrag en vochttransport. In mijn module laat ik zien hoe hoge thermische isolatie en goede lucht- en waterdichtheid heel goed haalbaar zijn met houten constructies. Eén ding is zeker: hout is niet meer weg te denken van de Nederlandse bouwplaatsen.” MELD JE AAN De training ‘Bouwen met Hout’ is ontwikkeld door de Nieman Academie, onderdeel van de Nieman Groep. De training start op 10 mei 2022 in het Experience Lab bij Ingenii Bouwinnovatie in Harderwijk. Meer informatie over de training: https://www.nieman.nl/ training/training-bouwen-met-hout-aan-deslag-met-clt-en-hsb/.  Foto: Heerkens van Bavel Bouw. Isolatieproducent introduceert duurzaamheidsplan ‘Duurzaam ondernemen’ is verantwoordelijkheid nemen en actie ondernemen. Bij IsoBouw erkennen ze naar eigen zeggen de noodzaak om de impact op het klimaat en samenleving positief te beïnvloeden. De isolatiefabrikant heeft daarom ‘duurzaam ondernemen’ verankerd in de bedrijfsvoering met haar strategieplan ‘Improve to Preserve’. ons recycle-programma al jaren actief aan de verlaging van onze CO2-footprint”. Hij vervolgt: “Ondanks onze voorsprong willen wij het tempo verder opvoeren. Onze innovatieve kracht gebruiken wij om de zoektocht naar duurzamere materialen, productieprocessen, producten en oplossingen te versnellen. Maar onze inspanningen beperken zich niet alleen tot de bescherming van het milieu. IsoBouw zal zich ook blijvend inzetten voor de gezondheid en de veiligheid van onze medewerkers, klanten en de gemeenschappen waarin wij opereren”. DUURZAAMHEIDSPLAN Samen met haar holding BEWI kiest IsoBouw hierbij voor een structurele aanpak die is vastgelegd in een concreet duurzaamheidsplan, genaamd ‘Improve to Preserve’. In dit strategieplan zijn de duurzaamheidsambities uitgewerkt met duidelijk omschreven doelen voor 2030. Door haar processen continue te verbeteren, wil de producent op deze wijze haar bijdrage leveren aan de bescherming en het behoud van onze leefomgeving. Meer informatie: https://www.isobouw.nl/nl/duurzaamheid/ Algemeen directeur Mark van de Burgt licht toe: “Wij erkennen de urgentie om duurzaam te ondernemen voor het verbeteren van het sociale, economische en ecologische welzijn van de gemeenschap. Zo werken wij bijvoorbeeld met onze circulaire isolatiesystemen en

albatros-work.com NEW METAL FREE HRO SOLE COMPOSITE SLIP RESISTANT BIG SIZES LICHTE EVA TUSSENZOOL Dynamische demping met tegelijkertijd een goede stabiliteit. PWR BEADS® De beste demping met een energieteruggave van 58%. Bijzonder lange levensduur en vormvast. . RUBBEREN ANTISLIP LOOPZOOL Perfecte grip met brede flex-groeven voor optimale flexibiliteit. MADE IN HOLLAND www.gb.nl LANGERE VARIANT ISO-JANE NIEUW DE EIGENSCHAPPEN VAN DE ISO-JANE OP EEN RIJTJE: • Gaat openstaan van de isolatie bij uitwendige hoeken tegen • Draagt sterk bij aan de thermische prestatie van de buitenschil • Sluit verticale en horizontale naden • Geschikt voor (zachte) minerale en harde isolatie • Eenvoudig en snel te bevestigen • Toepasbaar voor hoeken en langsnaden • Geen tape of folie nodig • Duurzame en professionele afwerking • Beschadigt isolatie minimaal • Voordelige en doeltreffende oplossing

7 NUMMER 4 / APRIL 2022 ACTUEEL Vloerverwarming eenvoudig en professioneel zelf te realiseren bestaat uit EPS platen, AluThermwarmtegeleidingsprofielen en SpeeTube verwarmingsbuis. Het systeem bespaart aangesloten op zowel een CV-ketel als warmtepomp energie en reageert actief en snel op warmtevraag. De EPS platen zijn voorgevormd en, in combinatie met het legplan en de handige SpeeTools, eenvoudig te leggen. Via de AluTherm aluminiumwarmte geleidingsprofielen is de SpeeTube verwarmingsbuis eenvoudig te plaatsen. Na plaatsing moet de gekozen afwerkvloer vóór ingebruikname worden geplaatst. De vloer is daarna direct te gebruiken! Je ontvangt van het totaalpakket voor eenvoudige plaatsing: een gratis legplan, duidelijke instructievideo’s en een heldere handleiding. FIJN VOOR DE EINDGEBRUIKER Zelfs met een houten ondervloer is het mogelijk om radiatoren uit huis te laten verdwijnen, want beide systemen zijn geschikt als hoofdverwarming. Nieuw is ook de snelheid waarop het systeem reageert: veel sneller dan de traditionele systemen die dieper onder de afwerkvloer liggen. Waar voorheen dag en nacht de vloerverwarming aanstond door de langzame opwarmtijd duurt dit bij WARP Systems slechts 30-45 minuten. DE EXTRA VOORDELEN VAN WARP SYSTEMS Voor professionals gaat WARP Systems nog een stapje verder. Zo biedt het bedrijf een compleet pakket aan met alle materialen die je nodig hebt, indien dit gewenst is. Ook wordt een stort service aangeboden, zijn er speciale SpeeTools ontwikkeld voor een professionele installatie en biedt het bedrijf de optie aan om een legplan in te tekenen. IN DE SPOTLIGHT SNEL GELEVERD SNEL GELEGD WARP Systems is producent en leverancier van laagtemperatuur, watergedragen vloerverwarmingssystemen die door professionals zelf geïnstalleerd kunnen worden. Het eenvoudige SpeeTile en SpeeTherm systeem vanWARP Systems zijn de nieuwe generatie watergedragen laagtemperatuur verwarming. Deze systemen dragen bij aan het toekomstbeeld waarbij woningen van het gas af gaan. Koelen is mogelijk in combinatie met een warmtepomp. Het bedrijf biedt zowel een natbouw systeem als een droogbouw systeem aan. Je ontvangt binnen 1 werkdag een offerte, en na bestelling binnen 1 dag je materialen. HET SPEETILE NATBOUW SYSTEEM Het SpeeTile systeem vanWARP Systems bezit eigenschappen die zowel voordelen voor de eindgebruiker als voor jou als installateur biedt. Zo heeft het watergedragen systeem een minimale opbouwhoogte van 15 mmmet een gewicht van 30 kg/m2 inclusief egalisatiemortel. Door de lage opbouwhoogte is deze in veel situaties geschikt en het lichte gewicht maakt dat de installatie eenvoudiger is. Verder is het unieke klikbreek-schuif systeem een professionele innovatie, waardoor vooraf meten en ter plekke snijden nooit meer nodig is. Hierbij is het SpeeTile systeem ook geschikt voor wanden en plafonds. Handig voor de eindgebruiker: het SpeeTile systeem bespaart aangesloten op zowel een CV-ketel als warmtepomp energie en reageert actief en snel op warmtevraag. SpeeTile 10 en 12 bestaan beide uit modulaire kunststof matten met een open structuur. De kunststof SpeeTube verwarmingsbuis is eenvoudig in de SpeeTile matten te bevestigen. Voor de afwerking kan SpeeTop egalisatiemortel of een anhydriet afwerking worden gebruikt. HET SPEETHERM DROOGBOUW SYSTEEM Het SpeeTherm systeem vanWARP Systems combineert een minimale opbouwhoogte van 15mmmet isolatie, lichtgewicht en snelheid. Door het gewicht van slecht 3 kg/m2 is het systeem niet alleen eenvoudig te installeren, maar biedt ook mogelijkheden voor houten ondervloeren. Zelfs als deze niet stabiel maar wel vlak zijn. Het SpeeTherm systeem WARP SYSTEMS WWW.WARP-SYSTEMS.NL Nederlandse betonsector wil vooroplopen  Foto: Remco Kerkhoven, Betonhuis. Het Betonakkoord komt met een aanpak om de betonsector versneld te verduurzamen, die ook onderschreven wordt door Betonhuis en Betonvereniging. De eerste maatregelen zullen al in 2023 leiden tot een reductie van 15%-20% CO2-uitstoot ten opzichte van 2021. Ook ligt een pakket aan maatregelen klaar om daarna verder te versnellen. De partijen streven naar een CO2-neutrale en circulaire betonsector in 2030, bij voorkeur door emissies zo ver mogelijk terug te dringen. “Wij willen vooroplopen”, zegt Marcel Bettonvil, bestuurslid bij Betonhuis. “Als sector hadden we in eerste instantie de nodige kanttekeningen bij de ambities. We maken in Nederland al het meest duurzame beton ter wereld. Is het realistisch om dan zulke grote stappen na te streven? Daarop antwoorden we nu gezamenlijk met een volmondig ‘ja’.” Dorien Staal, voorzitter Betonvereniging, vult het antwoord aan: “Wij willen het meest duurzame beton ter wereld blijven maken én we willen de wereldwijde proeftuin zijn voor duurzame betoninnovaties. Er ligt nu een aanpak waarmee we denken onze ambities te kunnen realiseren.” STAPSGEWIJS NAAR KLIMAATNEUTRAAL EN CIRCULAIR De aanpak om de betonsector klimaatneutraal en circulair te maken, bestaat uit drie stappen. Met de invoering van een aantal maatregelen die productierijp zijn, kan als eerste stap de komende twee jaar al een besparing van 15%-20% CO2-uitstoot en een flinke verhoging van recyclingpercentages gerealiseerd worden ten opzichte van 2021. De aanbestedingseisen van opdrachtgevers worden hierop afgestemd. VERSNELD OPSCHALEN VAN INNOVATIES De volgende, tweede stap is het versneld opschalen van - op kleine schaal of bijna beschikbare - innovaties. Marktpartijen en opdrachtgevers werken samen om duurzame innovaties te testen en te valideren of te certificeren op basis van huidige normstelling dan wel de richtlijn ‘Beton op prestatie’ die eind 2022 gereed is. De proeftuin duurzaam beton op de Afsluitdijk is hier een mooi voorbeeld van. Van dergelijke proeftuinen zullen er veel meer komen. Met aangescherpte eisen in aanbestedingen wordt ervoor gezorgd dat duurzame innovaties niet uit de markt geprijsd worden. Opdrachtgevers zorgen ervoor dat duurzame innovaties een plek krijgen in bouwprojecten. De laatste, derde stap wordt gezet door marktpartijen die disruptieve innovaties ontwikkelen in consortia van bedrijven, opdrachtgevers en kennisinstellingen. Dit na 2025, om de betonsector nog grotere sprongen in duurzaamheid te laten maken. Het streven is dat CO2-neutraal, volledig hergebruik van betonreststromen en betonelementen en slim, adaptief en circulair ontwerpen en bouwen dé standaard wordt in 2030. BREED GEDRAGEN “Het Betonakkoord voert met deze stappen een breed gedragen aanpak uit om ambitieus en versneld de gehele betonketen te verduurzamen”, stelt voorzitter Jacqueline Cramer. “Vertegenwoordigers van alle partijen in de betonketen zijn hierbij betrokken: van producenten van prefabbeton en betonmortel tot constructeurs en ontwerpers, recycling- en sloopbedrijven, zand- en grindwinning en de publieke en private opdrachtgevers. Dat heeft er ook toe geleid dat Betonhuis en Betonvereniging de gekozen aanpak volledig onderschrijven.”

GRATIS POLO SHIRT BIJ AANKOOPVAN 2WERKBROEKEN De actie loopt vanaf 1 april 2022 zolang de voorraad strekt. Bij aankoop van 2 Snickers Workwear Werkbroeken (Art nr. 6241, 6251, 6341, 6351, 6803) en/of KorteWerkboeken (Art nr. 6141, 6143, 6151, 6153) krijg je een 2700 Limited Edition Polo Shirt cadeau. 2700 Limited Edition Polo Shirt T.W.V. €27,95 Excl. btw www.snickersworkwear.nl

9 ACTUEEL NUMMER 4 / APRIL 2021 Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof ROOKMELDERS VANAF 1 JULI VERPLICHT IN ALLE WONINGEN Rookmelders zijn vanaf 1 juli 2022 ook verplicht in alle bestaande woningen, dus ook huurwoningen. Woningcorporaties moeten dus voor die tijd alle woningen hebben voorzien van rookmelders. Per 1 juli 2022 zijn rookmelders verplicht in alle bestaande woningen (artikel 6.21, lid 6, Bouwbesluit 2012). Het gaat om rookmelders die voldoen aan EN 14604. Dit mogen rookmelders op batterijen zijn. Deze rookmelders moeten worden aangebracht op elke bouwlaag in ruimten waardoor een vluchtroute voert tussen de uitgang van een verblijfsruimte en de uitgang van de woning. Dat betekent dus dat over een paar maanden alle woningen rookmelders moeten hebben op elke woonverdieping. Woningcorporaties die nog geen actie hebben ondernomen wordt geadviseerd dit snel te doen, want de levertijd op rookmelders kan oplopen tot 3 à 4 maanden. Vervolgens moeten de rookmelders ook nog worden geplaatst. WAT ALS HUURDERS WEIGEREN? In sommige gevallen weigeren huurders toegang tot de woning waardoor het plaatsen van rookmelders lastig is. Woningcorporaties blijven in dat geval toch verantwoordelijk voor de veiligheid van de bewoner(s) en van de woning én voor de verplichting om iedere woning van rookmelders te voorzien. Aedes, vereniging van woningcorporaties, adviseert om samen met de brandweer een rondje te maken langs de woningen. Laat overige installateurs verder altijd een rookmelder meenemen. Moet bijvoorbeeld de cv-ketel worden gerepareerd of een ruit worden vervangen? Zorg dan dat de monteur een rookmelder in de auto heeft liggen en laat hem die direct plaatsen. In extreme gevallen kan via de rechter toegang tot de woning worden verkregen. Dit is uiteraard een laatste redmiddel. Tot slot wordt geadviseerd aan woningcorporaties om goed te registreren wanneer en waar rookmelders zijn geplaatst. Na tien jaar moeten de rookmelders namelijk vervangen worden. Ook is het handig een foto na plaatsing te maken, als bewijslast voor het woningdossier, mochten bewoners de melder zelf weghalen. Frank de Groot Hoofdredakteur BouwTotaal  frank@handelsuitgaven.nl MEESTE ECONOMISCHE SECTOREN ONTKOMEN NIET AAN TORENHOGE ENERGIEPRIJZEN Maurice van Sante Senior econoom ING Economisch Bureau  maurice.van.sante@ing.nl HOOGSPANNING EN TORENHOGE PRIJZEN OP DE ENERGIEMARKT In de loop van 2021 kwamen de energiemarkten onder steeds hogere druk te liggen. In 2022 stegen de energieprijzen verder door de oorlog in de Oekraïne. LUCHT- EN ZEETRANSPORT MEEST ENERGIE-INTENSIEF De impact van de hoge energieprijzen verschilt per sector, afhankelijk van het soort en de hoeveelheid energie die wordt gebruikt. Zo zijn lucht- en zeetransport het meest energie-intensief. Vliegtuigen gebruiken echter vooral olieproducten, waarvoor de prijsstijgingen minder extreem zijn als voor gas en elektriciteit. De meeste industriële sectoren zijn eveneens energie-intensief, maar gebruiken juist vooral het fors duurder geworden gas en elektriciteit. BOUWSECTOR GEBRUIKT RELATIEF WEINIG ENERGIE MAAR DE BOUWMATERIALENINDUSTRIE JUIST VEEL Niet alleen directe verbruikers van olie, gas en elektriciteit hebben last van de hoge energieprijzen. De bouwsector gebruikt ten opzichte van andere sectoren relatief weinig energie. Echter de bouwmaterialenindustrie en dan vooral die van producten als cement, beton en bakstenen is wel flink energie intensief. Deze bouwmaterialenleveranciers rekenen met enige vertraging prijsverhogingen door aan aannemers. De mate daarvan hangt af van hun winstmarges. Marktmacht is hierbij de belangrijkste factor. Uit een analyse van ING Research blijkt dat de hoge energieprijzen een grote impact hebben op de luchtvaart en de basismetaalindustrie. BOUWMONITOR B&U Daarentegen is de impact relatief laag in de handel, bouw, ICT en zorg. Elektrische 160 ton rupshijskraan Op 18 maart 2022 heeft VolkerWessels haar nieuwe elektrische 160 ton rupshijskraan in ontvangst genomen. Deze rupshijskraan kan een volle werkdag functioneren zonder aan de groene stekker te moeten. VolkerWessels Materieel & Logistiek (VWML) introduceert met deze kraan een unieke emissieloze speler op de duurzame bouwplaats. De investering in een elektrische rupshijskraan is volledig in lijn met eerdere investeringen in duurzaammaterieel door VolkerWessels en diverse dochterondernemingen. Zo werden er de afgelopen periode elektrische asfaltspreidmachines, walsen en trilapparaten aangekocht. Het bouwbedrijf werkt op die manier aan haar duurzaamheidsambitie: emissievrij in 2030. VolkerWessels heeft gekozen voor het model EC160, een 160 ton rupshijskraan met 42 meter hoofdgiek en 43 meter beweegbare jib. Daarnaast zijn twee verwisselbare batterijboxen, voorzien van elk 130 kWh, toegevoegd. Deze LFP accu’s zijn 100% recyclebaar, omdat ze geen zuren of zware metalen bevatten. Dick van de Laar, directeur bij VolkerWessels Materieel & Logistiek: “Door te investeren in 100% elektrisch hijsen voegen we de daad bij het woord in het realiseren van onze duurzaamheidsambities. We werken op deze manier aan een emissievrij VolkerWessels in 2030.”

Laat je inspireren op celdex.nl Luchtdicht Bouwen begint met Celdex Dé afdichtingsspecialist voor de prefab bouw & industrie.

11 NUMMER 4 / APRIL 2021 ONDERNEMEN Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Box 3 vermogen: maakt u ook bezwaar? Laten we ter verduidelijking als voorbeeld nemen het jaar 2021. In 2021 zijn er drie schijven voor het berekenen van het fictief rendement. Over het berekende fictieve rendement betaalt u dan 31% inkomstenbelasting. De overheid, lees belastingdienst, gaat ervan uit dat u meer rendement op uw vermogen behaalt naarmate u meer vermogen hebt. Ook gaat de overheid ervan uit dat u bij een hoger vermogen meer belegt dan spaart. Daarbij worden dan twee rendementsklassen onderscheiden. Bij iedere volgende schijf gebruikt de belastingdienst daarom een hoger percentage om het fictief rendement over uw vermogen te berekenen. In Tabel 1 ziet u hoe de schijven zijn opgebouwd. BEREKENING Hoe berekent de belastingdienst het rendement over uw vermogen? • In schijf 1 berekent de belastingdienst over 67% van uw vermogen een rendement van 0,03%, en over de overige 33% berekent de belastingdienst een rendement van 5,69%. • In schijf 2 berekent de belastingdienst over 21% van uw vermogen een rendement van 0,03%, en over 79% van uw vermogen een rendement van 5,69%. • Valt een deel van uw vermogen in schijf 3 dan berekent de belastingdienst over dat volledige deel een rendement van 5,69%. In de tabel ziet u ook een gemiddeld rendement per schijf staan. Met behulp van dit percentage berekent u eenvoudig uw voordeel uit sparen en beleggen. Om afrondingsverschillen zo klein mogelijk te maken, staan er 3 cijfers achter de komma. De percentages voor de verdeling worden ieder jaar opnieuw berekend en zijn gebaseerd op een gemiddeld landelijk rendement. In de tabel ziet u dat de belastingdienst ervan uitgaat dat u een bepaald deel van uw vermogen spaart, en een deel belegt. In schijf 1 (tot € 50.000,-) ziet die verdeling er bijvoorbeeld als volgt uit: 67% van het vermogen wordt gebruikt om te sparen en met de overige 33% wordt belegd. Over het berekende rendement betaalt u vanaf 2021 31% inkomstenbelasting. Tot 2021 is dat 30%. Hebt u een fiscale partner dan mag u uw gezamenlijke vermogen verdelen op de manier die voor u beiden het voordeligst is. VOORBEELD VAN DE BELASTINGDIENST U bent alleenstaand en hebt € 150.000,- spaargeld. U hebt geen schulden. Uw grondslag sparen en beleggen is dan € 150.000 - € 50.000 heffingsvrij vermogen = € 100.000,-. De belastingdienst berekent uw voordeel aan de hand van de schijven in box 3. Volgens de Tabel berekening (zie Tabel 2) voordeel uit vermogen over 2021, valt: • € 50.000,- in de 1e schijf, en • € 50.000,- in de 2e schijf. Uwvoordeel in box 3 is in totaal € 3.198,-. Ubetaalt over dit voordeel 31%belasting = € 991,-. WAT IS ER NU AAN DE HAND? Dit systeemwordt door veel mensen als zeer onrechtvaardig beschouwd. Tegen het berekenen van een fictief rendement op vermogen zijn dan ook veel bezwaren gemaakt. Tegenstanders van dit systeem vinden bijvoorbeeld dat er belasting zou moeten worden geheven over het werkelijke rendement van het vermogen. Op 4 februari 2022 heeft de staatssecretaris van Financiën collectieve uitspraak op bezwaar gedaan tegen alle bezwaarschriften met betrekking tot de box 3-heffing over de jaren 2017, 2018, 2019 én 2020, die tot dat moment bij de Belastingdienst waren ingediend. Het bezwaar is toegekend. Deze uitspraak heeft zoveel stof doen opwaaien dat we iedereen die wordt aangeslagen voor Box 3 vermogen adviseren om te (laten) onderzoeken hoe het werkelijke rendement zich verhoudt tot het fictieve rendement, om dan eventueel op basis van de uitkomst bezwaar aan te (laten) tekenen. Uw adviseur kan u helpen bij uw bezwaar. Veel ondernemers sparen voor hun oude dag. Onze overheid heeft ervoor gekozen om voor iedereen die vermogen heeft (boven de vrijstelling) dat vermogen te belasten. U betaalt in dat geval belasting over uw inkomen uit uw vermogen: de zogenoemde grondslag sparen en beleggen (box 3). Dat is de waarde van uw bezittingen min uw schulden en uw heffingsvrij vermogen. U gaat daarbij uit van de situatie op 1 januari van het jaar waarover aangifte wordt gedaan. De belasting wordt echter niet geheven over de werkelijke opbrengst maar over een fictief rendement over de waarde van de grondslag sparen en beleggen. John A.W.J.M. Brands MBA Directeur Kubus Onderneming Support Kubus Administratieve Dienstverlening en Accountancy  john.brands@kubus.nl www.kubus.nl Tabel berekening rendement op vermogen over 2021 Schijf Uw (deel van de) grondslag sparen en beleggen Percentage 0,03% Percentage 5,69% Percentage gemiddeld rendement 1 tot € 50.001 67% 33% 1,898% 2 vanaf € 50.001 tot € 950.001 21% 79% 4,501% 3 vanaf € 950.001 0% 100% 5,69% Tabel 1. Tabel berekening voordeel uit vermogen over 2021 Schijven in box 3 Totaalbedrag in schijf Verdeling bedrag in schijf Percentage Voordeel 1 € 50.000,- 67% x € 50.000 = € 33.500,- 0,03% x € 33.500,- € 10,- 1 € 50.000,- 33% x € 50.000 = € 16.500,- 5,69% x € 16.500,- € 938,- 2 € 50.000,- 21% x € 50.000 = € 10.500,- 0,03% x € 10.500,- € 3,- 2 € 50.000,- 79% x € 50.000 = € 39.500,- 5,69% x € 39.500,- € 2.247,- Totaal voordeel box 3 € 3.198,- Tabel 2.

www.renovatiebeurs.nl

13 NUMMER 4 / APRIL 2022 ACTUEEL SNEL GEBOUWD Modulair houten bouwsysteem Snel gebouwd De kracht van prefab TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: ©OSSIP VANDUIVENBODE Met hun houtmodulebouw-concept laten De Groot Vroomshoop en SeARCH zien dat duurzaam, circulair en CO2-negatief bouwen, architectuur, verplaatsbare huisvesting en permanente kwaliteit samengaan. In 2018 heeft SeARCH voor basisschool Klein Amsterdam een systeemmet gestapelde modules bedacht, waarbij de bovenste module aan een zijde uitkraagt en aan de andere zijde als galerij gebruikt kan worden. Samen met aannemer en producent De Groot Vroomshoop, is een bouwconcept ontwikkeld voor een circulaire en volledig houten school die gemakkelijk kan worden gedemonteerd, verplaatst, vergroot en uitgebreid. Door met prefab modules te werken, wordt de bouwtijd tot een minimum beperkt en interieur is een spel van houten oppervlaktes en glazen openingen, waarmee een frisse, maar warme en gezellige sfeer gecreëerd wordt waar kinderen in een veilige en beschermde omgeving kunnen leren. De façade is bekleed met verticale houten latten die dicht op de weersbestendige huid zijn gemonteerd. Door te variëren met de afstand tussen de latten wordt een soort filter voor de deels reflecterende, deels zwarte huid gecreëerd. Hierdoor ziet het gebouw er anders uit al naargelang de positie van de waarnemer en het weer. TOEKOMSTPLANNEN De Amsterdamse basisscholen en de gemeente Amsterdam zijn al overtuigd van de kwaliteit en voordelen van flexibele huisvestingsoplossing van permanente kwaliteit. Zo is de Kindercampus Zuidas inmiddels gerealiseerd, de basisschool Schinkelhaven in aanbouw en basisschool IJ-Oever in Buiksloterham in voorbereiding genomen. Daarnaast is de eerste uitbreiding van Klein Amsterdam met twaalf extra modules in een speelse kleur rood intussen al een feit. Een tweede uitbreiding als het gebouw verplaatst wordt naar de definitieve locatie, is al gepland. Het systeem is door zijn flexibiliteit niet alleen geschikt voor het onderwijs, maar ook voor andere gebouwtypologieën. De Groot Vroomshoop en SeARCH hebben inmiddels veel ervaring met het ontwerpen en bouwen in hout en blijven samenwerken aan de optimalisatie van de modules. Architect SeARCH en aannemer De Groot Vroomshoop hebben een overeenkomst gesloten om het gezamenlijk ontwikkelde modulaire houten bouwsysteem verder te ontwikkelen en op grote schaal toe te passen. Het succesvolle systeem van verplaatsbare houten modules, Modulinn® genaamd, is toegepast in ontwerpen van SeARCH voor de basisscholen Klein Amsterdam en Het Epos in Rotterdam. Deze toepassing is in november 2021 bekroond met de Nationale Houtbouwprijs in de categorie beste seriematige houtbouw. staat er een volledig nieuw schoolgebouw in slechts enkele maanden tijd. Met dit bijzondere bouwconcept kunnen scholen flexibel inspelen op groei en krimp, terwijl ze toch een duurzaam en mooi schoolgebouw krijgen. Het biedt een unieke huisvestingsoplossing: een verplaatsbaar schoolgebouw van permanente kwaliteit met een zeer korte ontwikkel- en bouwtijd. In Rotterdam is in 2019 een tweede, grotere houten basisschool opgeleverd, Het Epos. HET EPOS Het Epos is ontworpen met twee vleugels met gestapelde houten klaslokalen om de gymzaal en het centrale atrium heen. Het atrium fungeert als het hart van het gebouw en huisvest zowel de entree als de toegang tot de bovenverdieping. De multifunctionele brede trap doet de ene keer dienst als tribune, de andere keer als podium of gewoon als informele ontmoetingsplek tijdens de schooluren. Op de begane grond bevinden zich ook de mediatheek, de kookstudio en twee grote klaslokalen die elk opgedeeld kunnen worden in twee kleinere units. Op de eerste verdieping zijn er nog drie grote klaslokalen waaronder een technieklokaal, een kantine en werkruimtes voor de leerkrachten en het overige personeel. Ook de wijkpartners hebben hier vier apart toegankelijke kantoren ter beschikking. De school is opgebouwd uit 75 prefab houten modules die indien nodig verplaatst en weer gestapeld kunnen worden op een andere locatie, wat de school toekomstbestendig maakt. De installaties zijn geïntegreerd, waardoor niet alleen de mate van prefabricatie in de fabriek groter is, maar waardoor ook de visuele kwaliteit verder verbeterd is. Het

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 14 Twaalf redenen om voor houtbouw te kiezen Nederland staat voor een grote opgave op het gebied van klimaat en woningbouw. Geprefabriceerde houtbouwsystemen kunnen een flinke bijdrage leveren aan het behalen van de doelstellingen. Dit biedt ook kansen voor onder meer houtskeletbouw en CLT (kruislaagshout). Om teleurstellingen te voorkomen en de kennis te vergroten over houtbouwsystemen lanceert Centrum Hout twaalf infobladen, die alle facetten van houtbouw belichten. TEKST: ING. FRANK DE GROOT Nederland wil volgens het Klimaatakkoord in 2030 49%minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. In het Regeerakkoord 20212025 is die ambitie zelfs aangescherpt naar 55%. Binnen zogenoemde Klimaatenveloppen (2018, 2019, 2020 en 2021) wordt er jaarlijks door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit geld ter beschikking gesteld voor projecten die bijdragen aan de doelstellingen uit het Klimaatakkoord. Klimaatenvelop 2019 Project 6.2 ‘Meer hout in de bouw’ heeft bijgedragen aan de realisatie van een totaal vernieuwd (digitaal) Handboek Houtskeletbouw en BIMReferentiedetails specifiek voor houtskeletbouw. “Hiermee zijn al handvatten gegeven voor het ontwerpen, detailleren, prefabriceren en bouwen in houtskeletbouw”, zegt Mariëtte Willems, Adviseur Techniek en Regelgeving bij CentrumHout. “Deze kennisdocumenten zijn geheel afgestemd op onder andere de nieuwe regelgeving BENG en biobased bouwen. Vooral voor technische bouwspecialisten vormt het de basis voor het verantwoord ontwerpen en uitvoeren van woningen/gebouwen in houtskeletbouw”, aldus Mariëtte, die tevens secretaris is van de Sectie Houtbouwsystemen en Trappen bij de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie. HOUTBOUWSYSTEMEN “Houtbouw is natuurlijk niet nieuw. Sterker nog: de grote zaal van de houten tempel van de Bloeiende Dharma in het Japanse Ikaruga is minstens 1300 jaar oud. Houtskeletbouw kennen we in Nederland ook al heel lang. Maar de laatste jaren neemt de toepassing van houtbouwsystemen in woningbouw en zelfs hoogbouw verder toe. Denk aan houtskeletbouw, CLT, modulebouw, gevel- en dakelementen. Er worden zelfs al complete modules voor houtskeletbouwwoningen in de fabriek geprefabriceerd. Toch zijn er nog teveel beoogde houtbouwsysteemprojecten die stranden in de startfase en niet leiden tot daadwerkelijk uitgevoerde projecten.” Als wordt besloten te bouwen in hout, is het volgens Mariëtte heel belangrijk vroegtijdig in het ontwerpproces met bouwpartners (ontwerpers, constructeurs, houtbouwer) samen te werken. Alleen zo wordt hout krachtig ingezet en blijven de bouwkosten het laagst. “Pas vooral hout toe, maar hybride systemen met beton en/of staal kunnen ook van toegevoegde waarde zijn. Maak ook onderscheid tussen toepassing waar hout onderhoud nodig heeft en waar niet. Houtconstructies zijn meestal afgeschermd  Woontoren HAUT in Amsterdam.  Foto: Centrum Hout.

15 NUMMER 4 / APRIL 2022 THEMA HOUT  Het houten woongebouw M’DAM is november 2021 opgeleverd in Monnickendam. Na zeven maanden prefabricage en bouw zijn de 42 koopappartementen en 20 sociale huurwoningen opgeleverd. Het woongebouw is bijna in zijn geheel opgetrokken uit CLT (cross laminated timber). Alle appartementen zijn vrijwel volledig in de ‘Fabriek van Houten Gebouwen’ van De Groot Vroomshoop gebouwd. BMB ontwikkeling (onderdeel van VolkerWessels) is verantwoordelijk voor de ontwikkeling. van weersinvloeden en hebben in principe geen onderhoud nodig. De gevelbekleding en gevelkozijnen natuurlijk weer wel.” KENNISDOCUMENTEN Het Handboek Houtskeletbouw en de Referentiedetails worden volgens Mariëtte actief gebruikt door technische vakspecialisten in de bouwketen, zoals architecten, constructeurs, toeleveranciers en producenten van houtskeletbouwelementen. “Voordat deze vakspecialisten aan de slag kunnen, zullen de bouwinitiatieven om te gaan bouwen in hout ook omgezet moeten worden naar daadwerkelijke realisatie van bouwprojecten. Dagelijks wordt CentrumHout benaderd door marktpartijen vooraan in het bouwproces met vragen over houtbouwsystemen. Voor de meer praktisch ingestelde deskundigen is echter weinig informatie toegankelijk. Daardoor worden feiten en fabels nog wel eens door elkaar gehaald. Er is bij deze doelgroepen dan ook veel vraag naar kennis.” Om het opschalen van zowel houtbouwsystemen als biobased (isolatie)materialen een positieve impuls te geven, zijn er door CentrumHout twaalf infobladen opgesteld met informatie op twaalf themagebieden (zie de twaalf kaders op deze pagina’s). Deze infobladen zijn in opdracht van de Wageningen Universiteit & Research (WUR) opgesteld binnen de Klimaatenvelop ‘KE2021 Bos en Natuur’. Er is daarbij gebruikgemaakt van subsidie door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.” TWAALF INFOBLADEN Er zijn door CentrumHout twaalf infobladen opgesteld: 1. Duurzaamheid en biobased 2. Ontwerpvrijheid en flexibiliteit Duurzaamheid en biobased Hout uit duurzaam beheerde bossen is hernieuwbaar en bovendien ruim voldoende aanwezig binnen Europa. Hout is relatief eenvoudig te oogsten, heeft een gering gewicht tijdens productie en transport en is makkelijk te bewerken. Mede door het lage gewicht heeft hout een gunstige milieuscore. In hout wordt CO2 langdurig opgeslagen en daarmee aan de atmosfeer onttrokken. Er is geen sprake van uitputting van (fossiele) delfstoffen, maar bij duurzaam bosbeheer juist van een oneindige bron van een hernieuwbare (biobased) grondstof. Hout past ook prima in het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050. Naast de hernieuwbaarheid (biologisch) zijn er technische voordelen ten aanzien van circulariteit. Voordeel van houtbouwsystemen is bijvoorbeeld prefabricage, waarmee materiaalverliezen worden beperkt. Daarnaast bieden de droge (geschroefde) bevestigingen en het relatief geringe gewicht perspectief voor hoge losmaakbaarheid en hoogwaardig hergebruik. Ontwerpvrijheid en flexibiliteit Hout is een licht bouwmateriaal dat zich bijzonder gemakkelijk en nauwkeurig laat bewerken. Dit werkt prettig tijdens het productie- en bouwproces. Maar ook in de gebruiksfase biedt deze eenvoudige verwerkbaarheid mogelijkheden tot het aanpassen van constructies en indelingen van woningen of gebouwen. De kracht van houtskeletbouw is verder de hoge prestaties op het gebied van thermische en geluidsisolatie. Bouwen in hout is in Nederland inmiddels ook ontdekt voor de realisering van hoge woongebouwen. Het hoogste voornamelijk houten appartementengebouw in ons land is momenteel het 73 meter hoge woongebouw HAUT in Amsterdam. Binnen in de woningen is de CLT in het zicht en ervaren de bewoners nog meer het wooncomfort van hout. Vrijwel alle ontwerpen zijn te realiseren in hout. Het samenspel van houten regels, stijlen, sporen en/of CLT panelen zorgt voor de constructieve sterkte. De combinatie van een laag gewicht met een hoge sterkte en stijfheid maken niet-alledaagse constructies en vormen mogelijk. De gevelafwerking kan van hout zijn, maar er zijn ook veel alternatieven. Daarnaast laat hout zich goed combineren met andere materialen. De fundering is veelal steenachtig en bij hoge gebouwen kan gekozen worden voor een betonkern. Alles is mogelijk. 3. Comfortabel wonen en werken 4. Varianten houtbouwsystemen 5. Industrieel en conceptueel 6. Kwaliteit en KOMO-certificatie 7. Snel en efficiënt bouwen 8. Thermische isolatie 9. Vocht 10. Geluidsisolatie 11. Brandveiligheid 12. Bouwkosten De infobladen zijn gratis te downloaden via https://houtbouwsystemen.nl/kennisdeling. Op deze pagina’s worden de twaalf infobladen kort toegelicht.  Project Vitens te Zeddam. Foto: Centrum Hout.

makita.nl/xgt Het XGT platform van Makita Meer kracht. Meer mogelijk. De visie van Makita is een wereld zonder snoeren en brandstof. Maar de echte zware jongens, kunnen die ook op accu? De XGT doorslijper bewijst het. Met twee stuks 40 V Max accu’s doet hij in prestaties niet onder voor brandstofmachines. Makita is gestopt met het produceren van brandstofmotoren. Ze zijn niet meer nodig. Voor bouw, infra, industrie, groenvoorziening en schoonmaak, XGT maakt meer mogelijk. Jordi van Efferen, Dura Vermeer Bouw Midden West, Cruquius Professionele bandenzaag 355 mm Max. slijpdiepte 127 mm Standaard wateraansluiting Veilig door de elektrische motorrem AFT; schakelt de machine uit bij plotseling vast slaan of klemmen van de schijf Krachtige BL-motor 3,6 kW CE001GZ* XGT 2x40 V Max €1.099,00 * Model zonder accu’s en lader, genoemde prijzen excl. BTW. Sneller met pendel €305,00 270 mm direct op geleiderail €495,00 Krachtig en veilig €539,00 JR002G XGT 40 V Max HS011G XGT 40 V Max DA001G XGT 40 V Max Nieuw Nieuw Nieuw Dit kan accu XGT 80 V Max

17 NUMMER 4 / APRIL 2022 THEMA HOUT Comfortabel wonen en werken Hout is natuur- en mensvriendelijk, niet-toxisch en uitstekend isolerend. Hout heeft als constructiemateriaal een goede thermische isolatie. Het vormt in een constructie slechts een beperkte koudebrug, waardoor er geen oppervlakte condensatie aan de binnenzijde van de gevelconstructie zal optreden. Hout is een ademend materiaal: het absorbeert vocht uit de leefomgeving en later, als de lucht droger is, wordt het vocht weer afgestaan. Met hout kun je verder licht bouwen. Je hoeft niet eerst een zware constructie op te warmen of af te koelen voordat de binnentemperatuur op het gewenste niveau is. De prettige beleving wordt versterkt als hout in het zicht blijft. Varianten houtbouwsystemen Al eeuwenlang wordt er in hout gebouwd. In vooroorlogse projecten werden de houten balken, isolatie en beplating altijd op de bouwplaats samengesteld. De eerste seriematige en industriële houtskeletbouwprojecten dateren van medio twintigste eeuw. Grootschalige projecten in Nederland met CLT en modulebouw zijn afgelopen decennium in opkomst. Houtbouwsystemen komen prefab tot stand in de geconditioneerde omgeving van een fabriek om op de bouw gemonteerd te worden. Dat bevordert de kwaliteit en verkort de bouwtijd. Er zijn verschillende houtbouwsystemen op de markt. Steeds vaker zien we ook hybride systemen, een combinatie van de volgende houtbouwsystemen: houtskeletbouw (HSB), kruislaaghout (CLT), modulebouw, gevelelementen en dakelementen. Industrieel en conceptueel bouwen Door de prefab bouwmethode worden houtbouwprojecten circa twee keer zo snel gerealiseerd (start bouw tot oplevering) als traditioneel gebouwde projecten. Dat geldt zowel voor grondgebonden woningen als voor appartementen. Ook bij utiliteitsbouw is het bouwproces aanzienlijk korter. Naast houtskeletbouw en CLT-elementen zien we vanwege deze kwaliteit ook de modulebouw (3D) terrein winnen. Met modulebouw wordt het ontwikkelde concept optimaal ingezet en de bouwtijd nog verder verkort. Opschaling gaat niet ten koste van de beschikbaarheid van de bossen en de grondstof hout. Europa beschikt over genoeg duurzaam beheerde (naaldhout)bossen. In met name Noord- en Midden-Europa overstijgt de jaarlijkse aangroei al decennia lang het jaarlijkse kapvolume. Kwaliteit en KOMO-certificatie Houtbouwsystemen met KOMO-certificatie zijn objectief getoetst en goedgekeurd door onafhankelijke deskundigen. Alle leden van de sectie Houtbouwsystemen van de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) produceren onder het KOMO-keurmerk. De geleverde houtbouwsystemen voldoen daarmee aan de gestelde markt- én wettelijke eisen. Dit wordt zichtbaar gemaakt in het nieuwe keurmerk HoutbouwersNL. Snel en efficiënt bouwen Bouwen met hout kan tot twee keer sneller dan traditionele bouw. De druk van droogtijden, levertijden van materialen, tekort aan bouwplaatspersoneel en weerverlet spelen bij deze droge bouwmethode niet. Houtbouwsystemen zijn geprefabriceerde houten systemen zoals houtskeletbouw, kruislaaghout (CLT), modulebouw of separate dak- en gevelelementen. Ze worden volledig voorbereid en geproduceerd in de productiehal van een fabrikant. Uitsparingen en zelfs leidingen kunnen direct in de elementen worden aangebracht. Daarna worden ze op de bouwplaats gemonteerd. Hierdoor dalen de faalkosten. De bouwsnelheid hangt af van het gekozen houtbouwsysteem en daarmee gekoppelde mate van prefabricage en het wel/niet integreren van installatieleidingen of zelf badkamers en keukens. Een snelle bouwtijd draagt bij aan oplossing voor het woningtekort en heeft voordelen voor zowel eigenaar/bewoner, als omwonenden die minder lang last hebben van bouwactiviteiten.  Foto: Centrum Hout.  Foto: Centrum Hout.  Foto: Wolter van Dijk, Centrum Hout.  KOMO gecertificeerd hout bij houtbouwers. Foto: Centrum Hout.  In drie maanden is het prefabricageproces van de 62 houten appartementen van M’DAM afgerond. Foto: BMB ontwikkeling B.V. en De Groot Vroomshoop.

EEN BREED ASSORTIMENT, KENNIS EN ADVIES WANT HOUT LEEFT BIJ ONS Bouwhout is een belangrijk onderdeel van ons assortiment. Het is voor onze klanten de basis van veel toepassingen. Ons uitgebreide assortiment bouwhout is heel ruim zoals vuren en plaatmaterialen (o.a. constructiemultiplex), maar ook gelieerde producten zoals bevestigingsmaterialen. Ook kun je bij Raab Karcher terecht voor hardhout en gevelbekleding. Wil je je plaatmaterialen op maat gezaagd hebben? De bewerkingsfaciliteiten, zoals het zagen van je aankopen doen wij voor jou. Duurzaamheid staat bij ons hoog aangeschreven en al onze hout- en plaatmaterialen, zijn dan ook gecertificeerd met FSC®- of PEFC™-keurmerken. Heb je naast het hout ook elektrisch gereedschap, handgereedschap, bevestigingsmaterialen, houtverbinders, lijmen en verf nodig? Ook daarin kunnen wij jou voorzien. www.raabkarcher.nl Let op het FSC logo voor onze FSC® gecertificeerde producten.

19 NUMMER 4 / APRIL 2022 THEMA HOUT Thermische kwaliteit Hout is een licht materiaal met gunstige thermische eigenschappen. Bij houtskeletbouw wordt gerekend met een lambda-waarde (λ) van 0,12W/mK, terwijl deze waarde bij beton 2,0W/mK is. Hoe lager de lambda-waarde, des te beter warmte- of koude transport door de constructie wordt tegengegaan. Bij hout is er hierdoor geen sprake van ‘problemen met koudebruggen’ bij constructies die de scheiding vormen tussen binnen en buiten. Dit draagt ook bij aan de ontwerpvrijheid omdat het in houtconstructies goed mogelijk is om balken en spanten naar buiten door te laten lopen. Door het geringe gewicht van hout vallen houtbouwsystemen onder de zogenoemde ‘lichte bouwmethoden’. Deze onderscheiden zich van de traditionele (zware) bouwmethoden op het gebied van warmteaccumulatie. Dit heeft als gevolg dat de binnenruimte sneller reageert op buitentemperaturen (bijvoorbeeld zoninstraling), maar ook aan het aanpassen van de binnentemperatuur aan de behoefte. Extra aandacht is nodig ter voorkoming van overmatige opwarming in de zomerperiode (TOjuli). Dit kan door het ontwerp van de woning hierop af te stemmen en/of actieve koeling in de woning. Vocht Koken, douchen, maar ook natte jaargetijden zijn potentieel allemaal van invloed op de hoeveelheid vocht in een woning. Ook in utiliteitsgebouwen ontstaat leefvocht. Door een deugdelijke opbouw van houtbouwelementen wordt het hout niet beïnvloed door dit vocht. Aantasting door schimmels kan alleen bij een hoge vochtigheid en dat is bij houtbouwsystemen niet aan de orde. Ook regenwater wordt buiten de elementen gehouden. Bij de productie van houtbouwelementen wordt het hout gedroogd tot een vochtgehalte dat ongeveer overeenkomt met de gemiddelde relatieve vochtigheid in de (bouw) toepassing. Op die manier wordt het krimp-zwelgedrag van hout tot een minimum beperkt. Houten geveldelen als buitenafwerking kunnen zich bevinden in een vochtige omgeving. Daaromworden deze gemonteerd op een rachelwerk met geventileerde luchtspouw. Voor de optimale toepassing van hout moet van begin tot eind in het bouwproces gebruik worden gemaakt van de kenmerkende eigenschappen van hout. Geluidsisolatie Hout is een licht bouwmateriaal. Het samenspel van een houten frame met geluidsabsorberende isolatie en beplatingen zorgt voor goede geluidsisolatie. Een houtskeletbouw of CLT-draagconstructie weegt doorgaans ongeveer eenvijfde van een steenachtig casco. De onderlinge aansluitingen van vloeren, (woningscheidende) wanden en daken spelen een belangrijke rol in de geluidsoverdracht. Dit wordt flankerende geluidsoverdracht genoemd. Besteed hier in de ontwerpfase aandacht aan. Dit geldt overigens voor zowel massieve als lichte bouwmethoden! Dat een houtbouw woning trouwens gehorig zou zijn, is misschien wel het meest hardnekkige vooroordeel. Zowel betonnen als houten woningen moeten aan dezelfde geluidsisolatie-eisen voldoen. Brandveiligheid Een hardnekkig misverstand is dat gebouwen die zijn opgetrokken uit houtbouwsystemen brandgevaarlijk zijn. Niets is echter minder waar: hout geeft langzaam zijn energie af en behoudt lange tijd zijn constructieve sterkte. Het brandgedrag is veel voorspelbaarder dan van staal en steenachtige bouwsystemen. Bij brand verkoolt de buitenste laag van het hout, waardoor de rest van het hout ‘beschermd’ wordt tegen verdere inbranding. De snelheid van inbranding is afhankelijk van het type hout. Wat ze allemaal gemeen hebben is dat ze bij brand lange tijd hun constructieve sterkte behouden en een vuurlast lang kunnen doorstaan. Bij brand vervormt hout niet, dat is ook een essentiële eigenschap. Het brandgedrag van constructies moet vaak bepaald worden door brandtesten in een officieel erkend lab. Maar dankzij het voorspelbare brandgedrag van hout zijn er ook rekenregels die gebruikt kunnen worden. En wat natuurlijk ook geldt: net als andere bouwsystemen moeten houtbouwsystemen voldoen aan regelgeving op het gebied van brandveiligheid. Bouwkosten Dat bouwen met houtbouwsystemen standaard duurder is traditionele bouw berust op een vooroordeel. Naast de bouwkosten zelf, moet ook gekeken worden naar de korte bouwtijd, kleinere benodigde bouwplaats, minder overlast omwonenden en een gezondere leef- en werkomgeving. In 2021 heeft CentrumHout de rapportage Woningbouw in hout gepubliceerd. Daarin zijn de resultaten opgenomen van een onafhankelijk extern uitgevoerd onderzoek op basis van vergelijkbare woningbouwprojecten. Een database die het vergelijken van traditionele (steenachtige) bouwprojecten met houtskeletbouw (HSB), CLT en modulebouwmogelijk maakt. In een onderzoek zijn twaalf houtbouwprojecten van corporaties onderzocht ten opzichte van traditionele bouwmethoden (benchmark = veelal steenachtig). De vergelijkingen met de benchmark laten zien dat het mogelijk is om concurrerend te bouwen met hout. En dan zijn er nog additionele financiële voordelen te halen uit bijvoorbeeld CO2- en stikstofreductie, fijnere woon- en leefomgeving, flexibiliteit en herbruikbaarheid en bouwomstandigheden (minder overlast omwonenden en gebrek aan deskundig bouwplaats personeel).  Glaswol isolatie in houten element. Foto: Centrum Hout.  Geluidstest in een akoestisch laboratorium met waterkerende laag. Foto: Centrum Hout.  Foto: Centrum Hout.  Koollaag bij hout na brand. Foto: Centrum Hout.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=