BouwTotaal 3 - 2022

Groene daken vragen integrale visie Pag.27 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 3 | JAARGANG 19 | MAART 2022 PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND SLIMBOUWEN Het scheiden van leidingen (2) 44 FLORIADE Floriade 2022: maak steden duurzamer en leefbaarder 16 THEMA DAKEN Brandveiligheid PV-panelen op platte daken 20 THEMA DAKEN BOUWTOTAAL PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders (Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken BIA LockBlock zie www.bia-beton.nl TEL.: 024 - 648 84 84 TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl ...bestel je op toolnation.nl Gereedschap en machines... Q DE OPLOSSING VOOR ALLE MULTITOOLS www.cpg-europe.com De productmerken van CPG Europe bieden een breed scala aan bouwtoepassingen. BOUWPRODUCTEN Europa’s leidende merken voor

Houten vloer én vloerverwarming? . Een sterke combinatie! www.vloerverwarmingenparket.nl ‘Ik leg al jarenlang parketvloeren op vloerverwarming’ Meesterparketeur Joost den Hartog ‘Het gros van de nieuwe vloeren welke wij installeren, leggen wij in combinatie met vloerverwarming! Probleemloos!’ Parketwinkel Oldeberg ‘Meer dan 90% van de verkochte vloeren kunnen prima met vloerverwarming’ Parketwinkel Timeless Floor ‘Midden in de huidige energietransitie verwacht ik in de toekomst vrijwel alleen nog maar deze combinatie te verkopen’ Meesterparketeur Jan-Willem Schepers Kijk hier voor gebruikerservaringen

3 NUMMER 3 / MAART 2022 ACTUEEL Je kunt het dak op! ‘Een dak boven je hoofd hebben’ is een gevleugelde uitdrukking voor het hebben van een comfortabele schuilplaats voor de nacht. Iets wat veel mensen in of uit Oekraïne helaas niet meer kunnen zeggen. Maar los daarvan is het dak in de laatste decennia veel meer geworden dan de bovenafsluiting van een gebouw. Het platte dak werd vermoedelijk al voor de Tweede Wereldoorlog ontdekt als parkeerplaats. In 1928 verrees namelijk in Den Haag al de eerste vijflaagse parkeergarage. Groene daken zijn er al veel langer, maar pas eind vorige eeuw nam het aantal groene daken gestaag toe. Het groene dak van het Rockefeller Center in New York gaat zelfs al meer dan 80 jaar mee. Inmiddels wordt de aanleg van groene daken en tuindaken aangemoedigd in verband met regenwaterbuffering, vergroting van de biodiversiteit en verlagen van hittestress in binnenstedelijke gebieden. Ook biedt het dak volop ruimte om zonnepanelen te plaatsen. In combinatie met vegetatie neemt het rendement zelfs toe, doordat oververhitting op het dak wordt voorkomen. Het dak is dus een multifunctionele buitenruimte geworden, in plaats van een ongebruikte bitumenvlakte. Toch ligt er inmiddels op naar schatting slechts 0,5 procent van de gebouwen een groen dak. In sommige Duitse steden moeten bijvoorbeeld overheidsgebouwen van een groen dak zijn voorzien. In Nederland zijn er gemeenten die een groen dak stimuleren middels financiële regelingen. Rotterdam, Amsterdam en Tilburg zijn voorbeelden van steden die groene daken stimuleren. Toch zou het mooi zijn als straks het Omgevingsplan (opvolger van het huidige bestemmingsplan) onder de Omgevingswet door gemeenten wordt gebruikt om groene daken voor te schrijven in plangebieden voor nieuwbouw. Gemeenten mogen straks namelijk in het Omgevingsplan hogere eisen stellen aan milieu- en energieprestatie dan het Bouwbesluit voorschrijft. Ook kunnen Rijksoverheid, provincies en gemeenten de toepassing van groene daken stimuleren met financiële regelingen. Tot slot is een wijdverbreide voorlichting noodzakelijk. Een groendak biedt veel voordelen, maar is gewoon ook mooi om op uit te kijken. En je zonnepanelen renderen bovendien ook nog beter! Waar wachten we nog op? Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 16 advertentie 20 05 Actueel Expertview 09 Actueel Eindhoven opent BouwHub 11 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor B&U 13 Ondernemen Fiscaliteit & Subsidie 15 Snel Gebouwd Bouwrobots winnen terrein 16 Floriade 2022 Floriade 2022: maak steden duurzamer en leefbaarder Thema Daken 20 DAKEN Brandveiligheid PV-panelen op platte daken 22 DAKEN Uitlooggedrag dakbedekking onderzocht 25 DAKEN Maak EPA concreet met Duurzaamheidsrapport 27 DAKEN Groene daken vragen integrale visie 29 DAKEN Luchtdichting op maat voor prefab dakkappen 31 DAKEN Veel uitdaging voor het platte dak 33 DAKEN Moderna kiest voor slimme prefab (ver-)lichtstraat 34 DAKEN Nieuws EN VERDER 39 Kwaliteitsborging Samen aan de slag met KiK-tool 41 Innovatie & Inspiratie Welke impact maak jij in 2022? 43 Innovatie & Inspiratie Bouwhelden 44 Slimbouwen Slimbouwen: het scheiden van leidingen (2) 47 Bouwgebreken Water op je dak 49 Afbouw Tips verlijmen grootformaat tegels 50 Afbouw Nieuws 54 Productnieuws Nieuws over producten Cursussen en HBO-opleidingen AutoCAD, Revit (BIM),Inventor, Fusion, 3ds Max en Unity incl. Gratis leer- en naslagwerk Families en symbolen Studeren in een klein groepje Officieel Certificaat Autodesk Voor data’s en aanmelding kijkt u op: www.CADCollege.nl Meer informatie? 024 - 356 56 77 bel voor advies op maat info@cadcollege.nl of mail ons Adv Bouw Totaal 2022.2.indd 1 17-2-2022 14:43:31

De QUADRIVE TPC en TDC 18/4 overtuigen met enorme kracht en hoge toerentallen. Talrijke aanzetstukken, gecombineerd met perfect op elkaar afgestemde accessoires, maken de TPC en TDC 18/4 tot de meest veelzijdige accu-(klop)- schroefboormachine – onovertroffen in zijn klasse. En als het gevaarlijk wordt: de elektronische KickbackStop minimaliseert het risico van verdraaien van uw pols als de machine plotseling vast komt te zitten. Meer informatie op www.festool.nl/ready en www.festool.nl/kickbackstop * Kijk voor meer informatie en de voorwaarden over FinancingPLUS op: www.festool.nl/financingplus Ready. Pure kracht gedoseerd in 4 versnellingen. Gereedschap voor het beste resultaat De TPC 18/4 voor slechts € 10,- per maand* KICKBACKSTOP

5 NUMMER 3 / MAART 2022 ACTUEEL Onlangs verscheen het boek ‘De zeven vinkjes. Hoe mannen zoals ik de baas spelen’, van journalist Joris Luyendijk. Hij betoogt hierin dat de groep met machthebbers in Nederland extreem homogeen is en dat die groep dat zelf grotendeels in stand houdt. De zeven vinkjes staan voor man, hetero, wit, atheneum/gymnasium, universitaire opleiding, minstens één ouder die in Nederland is geboren en minstens één ouder die hoog opgeleid of welgesteld is. Ik moest opeens denken aan het boek halverwege een voorstelrondje. Ik was aanwezig bij een bijeenkomst van toeleveranciers in de bouw. Van de vijftien aanwezigen was 100% blank en man. Uit het voorstelrondje dacht ik ook te kunnen afleiden dat alle aanwezigen hetero waren. Daarnaast was iedereen van een zekere leeftijd en bijna zonder uitzondering al decennia werkend in de branche. Dat de bouw een mannenwereld is, is geen nieuws. Dat zal voorlopig nog wel zo blijven, alhoewel ik natuurlijk alle pogingen om het aandeel vrouwen in de bouw te vergroten van harte toejuich. Maar het was dan ook niet zozeer het besef van homogeniteit van de groep, dat mij triggerde. Ik vroeg me opeens af: houden wij ook zelf dit systeem in stand net als de machthebbers van Nederland, zoals Joris Luyendijk beweert? WE GAAN HET ZELF GELOVEN De kern van het boek van Luyendijk is de stelling dat de groep met zeven vinkjes zelf gaat geloven dat de beste bestuurders voor het land mensen zijn met dezelfde vinkjes. De intentie is niet om te discrimineren of om diversiteit tegen te gaan. Nee, met de beste bedoelingen houd je de homogene groep in stand omdat je ervan overtuigd bent dat jouw type mensen het meest geschikt is. In hoeverre houden mijn branchegenoten en ik de situatie in stand dat de branche gedomineerd wordt door blanke mannen van een zekere leeftijd met vele jaren ervaring in de branche? Ja, daar zit wat in, realiseer ik mij. Als ik zakelijk iemand ontmoet en zijn geschiktheid beoordeel, zet ik ook snel de standaard vinkjes. En als ik nadenk over geschikte kandidaten voor een vacature denk ik inderdaad snel aan hetzelfde type. Maar ik zie ook lichtpuntjes. Bijvoorbeeld door digitalisering en verduurzaming komen langzamerhand ook andere types op bepalende functies. En dat is altijd verfrissend. Mensen met andere vinkjes dan jijzelf hebt. Ik ga voorstellen om bij de eerstvolgende vacaturetekst het criterium ‘bij voorkeur geen ervaring in de branche’ op te nemen. Jan Jaap de Jong Formulemanager Probin Zeven vinkjes EXPERTVIEW JAN JAAP DE JONG Bewust Veilig-dag op 30 maart Stikstof remt opnieuw vergunningverlening ‘We blijven erop hameren!’ Dat is de slogan van de zesde Bewust Veilig-dag op woensdag 30 maart. Deze dag wordt jaarlijks georganiseerd door brancheorganisaties Bouwend Nederland, Techniek Nederland, OnderhoudNL en Aannemersfederatie Nederland. Natuurlijk is veilig én gezond werken het hele jaar van belang en daarom een vast onderwerp voor bedrijven in de bouw, techniek en onderhoud. Veiligheid is immers de verantwoordelijkheid van de hele sector. Daar wordt op de Bewust Veilig-dag graag bij stil gestaan. Ook dit jaar komt er een editie van de Bewust Veilig-krant vol met weetjes en quizjes over de verschillende aspecten van veiligheid. Je kunt de krant in verschillende talen downloaden, bijvoorbeeld voor op de bouwlocatie of kantoor. Daarnaast zijn er verschillende online games. En onderschat ze niet, want deze games vereisen behoorlijk wat ervaring, inzicht en behendigheid. Durf jij de uitdaging aan? Meedoen aan de Bewust Veilig-dag is eenvoudig. Je kunt jouw bedrijf aanmelden via bewustveilig.com. Hier wordt ook bekend gemaakt wanneer de games en de krant beschikbaar zijn. Talloze bouwprojecten krijgen geen vergunning omdat zeker vijf provincies de handel in de zogeheten stikstofruimte hebben opgeschort of dit overwegen te doen. Dat blijkt uit een rondgang van NRC langs de provincies. Bij de handel in stikstofruimte worden stikstofrechten van bedrijven, die soms al jarenlang niet meer operationeel zijn maar wel toestemming hadden om een bepaalde hoeveelheid uit te stoten, doorverkocht of opnieuw gebruikt. Ze worden gebruikt door overheden om bouwprojecten toch door te laten gaan. Waarschijnlijk mag dit niet volgens de Wet natuurbescherming, omdat het slecht kan zijn voor de natuur. Provincie Overijssel heeft inmiddels de handel in stikstofruimte tussen bedrijven tijdelijk gestopt. Vijftig vergunningsaanvragen, voor onder meer bouw- en infrastructurele projecten, zijn stilgezet. Ook Flevoland verstrekt op dit moment geen vergunningen. Het indienen van nieuwe aanvragen kan, maar er worden geen besluiten genomen over lopende en nieuwe verzoeken. Noord-Holland stelde in een alarmerende brief vorige week aan stikstofminister Christianne van der Wal (VVD), die is ingezien door NRC, dat de handel in stikstofruimte ‘onmogelijk’ dreigt te worden door recente rechterlijke uitspraken. Friesland en Limburg denken nog na over de handel in hun provincies. INGEWIKKELD SYSTEEM In mei 2019 stelde de Raad van State dat jarenlang te weinig was gedaan om de uitstoot van stikstof terug te dringen. De natuur was er de dupe van en de biodiversiteit verslechterde. Na dit vonnis zijn honderden bouwprojecten stilgelegd. Om deze projecten weer op gang te helpen is een ingewikkeld systeem bedacht waarmee naar stikstofruimte wordt gezocht. Zo gebruiken provincies de stikstofruimte van gesloten boerderijen, afgebrande warenhuizen of fabrieken. Soms leidt dit tot meer stikstofneerslag op kwetsbare natuurgebieden. Dit mag niet, volgens de uitspraak van de Raad van State. Regeringspartij D66 en Partij voor de Dieren vinden dat er ‘direct’ een eind moet komen aan de handel in stikstofruimte. Ook vinden sommige provincies dat het makkelijker moet worden de ongebruikte stikstofruimte op een vergunning te schrappen.

Bij ons geen lange wachttijden of onnodige aandacht voor je bedrijfscijfers. Wij kennen de waarde van materieel en stellen dit centraal bij je lease-aanvraag. Daardoor is er meer mogelijk! Zo kun je bij ons zowel gebruikt als nieuw equip- ment leasen, ook als startende ondernemer. Of geld vrijmaken door je eigen materieel aan ons te verkopen en weer terug te leasen. Simpel, flexibel en snel. Beequip begrijpt wat je beweegt! Bekijk je mogelijkheden op beequip.nl ZWAAR MATERIEEL LEASEN OF HERFINANCIEREN? BEE EQUIPPED

7 NUMMER 3 / MAART 2022 ACTUEEL Baanbrekende oplossing voor verduurzaming portiekflats Bouwakkoord Staal bekrachtigd ONDERTEKENAARS BOUWAKKOORD STAAL • basisindustrie: Tata Steel Nederland, ArcelorMittal Commercial Netherlands; • staalhandelsondernemingen: Brink Staal, Overdie, Koninklijke Staalfederatie; • staalconstructiebedrijven: Brink Staalbouw, Circulairstaal, GB Steel Group, Hollandia; • ingenieursadviesbureaus en kennisinstellingen: Hogeschool Rotterdam, cepezedprojects, Arup, Stichting Building for Good; • publieke opdrachtgevers: Rijkswaterstaat, Gemeente Amsterdam, Provincie Noord-Holland; • private opdrachtgevers: Delta Development Group; • toeleveranciers: Akzo Nobel, Zinkinfo Benelux; • bouwbedrijven: Heijmans; • sloop- en demontagebedrijven: C.A. de Groot; • recycling- en schrootbedrijven: Overdie Metals Group, PMC (Purified Metal Company). Veel verouderde portiekflats zijn grootverbruikers van energie en belanden daarom op de slooplijst. De typisch Nederlandse portiekflats hoeven echter niet uit het straatbeeld te verdwijnen. Symbiotic Urban Movement (SUM) - een studententeam van de TU Delft - wil deze flats namelijk transformeren met een ‘energiepositieve optopping’: een module die niet alleen twee nieuwe lagen met extra woningen creëert, maar de flat óók energieneutraal maakt. Er zijn in Nederland 847.000 verouderde portiekflats. Door deze duurzaam te transformeren kan SUM een belangrijke bijdrage leveren aan de uitdaging om in tien jaar één miljoen woningen te creëren. Het prototype dat zij heeft ontwikkeld voor de duurzame portiekflat is op 11 maart 2022 onthuld op The Green Village in Delft. Het baanbrekende ontwerp is ook de Nederlandse inzending van de Solar Decathlon Europe, een competitie die in mei en juni in Duitsland plaatsvindt. ABN AMRO ondersteunt SUM als sponsor en kennispartner. Onder meer Smits Vastgoedzorg, De Groot & Visser en Daiwa House Modular Europe helpen met de (bouw)technische aspecten. RENOVEREN EN OPTOPPEN In 2019 gingen ruim vijftig studenten van de TU Delft de uitdaging aan om een oplossingsgericht ontwerp te bedenken voor de verouderde woningvoorraad in Nederland, waarbij maximaal wordt ingezet op circulariteit en energy efficiency. Het resultaat is een gebouwontwerp waarbij de typisch Nederlandse portiekflat wordt opgebouwd uit drie delen: een commerciële plint, woningen en de circulatiekern. Op de portiekflat worden nieuwe modules geplaatst, die als een soort batterij fungeren en het oude gebouw voeden met zonne-energie en regenwater. SUM voorziet de flat niet alleen van een ‘optopping’; het bestaande gebouw wordt óók gerenoveerd. Zo krijgt de flat een nieuwe, goed geïsoleerde gevel waarin het leidingwerk voor alle installaties wordt verwerkt. Ook het bevorderen van de sociale cohesie is een belangrijke pijler van het plan: de begane grond van de portiekflat wordt omgetoverd tot een gemeenschappelijke publieke ruimte met een café, winkels, een restaurant en werkplaatsen. BEHOUD VAN DE PORTIEKFLAT Het ontwerp zorgt voor het behoud van een belangrijk woningtype in Nederland. “Portiekflatwoningen zijn betaalbaar en heel efficiënt ingericht. Het is een woningtype waaraan we in Nederland steeds meer behoefte hebben, zeker nu er steeds meer eenpersoonshuishoudens bijkomen”, aldus Nikki de Zeeuw, coördinator Communication en Branding van SUM. “Het kabinet wil in de komende tien jaar één miljoen woningen bouwen, waarvan tweederde ‘betaalbaar’ moet zijn. Minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft echter al aangegeven dat de ambitie van 100.000 nieuwe woningen per jaar dit jaar niet wordt gehaald. Bovendien wordt er nu nog vooral buitenstedelijk gebouwd, terwijl er juist behoefte is aan meer woonruimte in binnensteden. We bieden de minister nu een concreet alternatief en plan, waarmee hij direct aan de slag kan om te zorgen dat er snel meer betaalbare woningen bijkomen”, aldus De Zeeuw. NEDERLANDSE INZENDING SOLAR DECATHLON EUROPE Met hun innovatieve en duurzame ontwerp hoopt het studententeam van SUM hoge ogen te gooien tijdens de Solar Decathlon Europe competitie die dit jaar inWuppertal, Duitsland op het programma staat. Het doel van deze competitie is innovatieve oplossingen te ontwikkelen om technische, architectonische en sociale uitdagingen aan te pakken waarmee steden worden geconfronteerd. Zo wonen steeds meer mensen in stedelijke gebieden en neemt de behoefte aan woonruimte en middelen toe. De focus van de wedstrijd ligt daarom op het moderniseren van de gebouwenvoorraad en het ontwerpen van de stedelijke omgeving. Op 10 maart 2022 hebben de vertegenwoordigers van ruim 20 bedrijven en organisaties in en voor de Nederlandse (staal)bouwsector het Bouwakkoord Staal ondertekend. Dit convenant, bestemd voor de gehele nationale staalbouwketen, voorziet in verdere verbetering van het duurzaam gebruik van staal in de Nederlandse bouw en infrastructuur per 2030. In het Bouwakkoord Staal zijn voor de gehele staalbouwketen in ons land de ambities vastgelegd voor de reductie van CO2 (met tenminste 60% ten opzichte van 1990), het verruimen van de inzet van hernieuwbare energie en energiebesparende maatregelen. Daarnaast is er aandacht voor het verminderen van de milieu-impact van stoffen met risico’s voor mens en omgeving én het bevorderen van hergebruik en recycling van stalen objecten, componenten en materialen. Zo wil de keten bijdragen aan de noodzakelijke (inter)nationale klimaattransitie per 2030. Daarnaast wordt met het convenant bijgedragen aan een betere economische en innovatieve slagkracht van de sector en een grotere aantrekkelijkheid voor huidige en toekomstige werknemers. Het Bouwakkoord Staal richt zich op álle toepassingen van staal, zowel constructief als niet-constructief, in de B&U- en de GWW-sector. GERATIFICEERD Tijdens een feestelijke bijeenkomst bij IMd Raadgevende Ingenieurs in Rotterdam op 10 maart 2022, is het akkoord geratificeerd namens alle verschillende schakels van de staalbouwketen: van publieke en private opdrachtgevers en ontwerpers tot staalbouwers, -handelaren, -producenten en toeleveranciers. Met deze keten-brede erkenning van het convenant is het startsein gegeven aan een pakket gecoördineerde, collectieve activiteiten voor de komende jaren op het gebied van (technische) advisering, voorlichting en kennisoverdracht. Doel is de milieu-impact van het opdrachtgeven, ontwerpen, produceren en bouwen met staal per 2030 aanzienlijk terug te hebben gebracht. GRATIS TE DOWNLOADEN Het convenant is samengesteld door een groep representanten van verschillende disciplines in de Nederlandse staalbouwketen, onder voorzitterschap van Jacqueline Cramer (voormalig minister van VROM en huidig hoogleraar duurzaam innoveren aan de Universiteit Utrecht). Bouwen met Staal (eveneens initiator van het convenant) en Tata Steel Nederland verzorgen de projectorganisatie. Het Bouwakkoord Staal is gratis als PDF te downloaden van de website bouwakkoordstaal.nl.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 8 Wil jij ook een accu-klopboormachine testen? Lezerstest Lezers aan de slag OPROEP Wellicht ben je enthousiast geraakt door de testen van gereedschappen en werkkleding in BouwTotaal. Dan is er goed nieuws: je kunt nu ook de accu-klopboormachine QUADRIVE TPC van Festool testen! Ben jij zpp’er in de bouw of werkzaam bij een aannemer en wil je ook graag deze machine proberen? Meld je dan aan als kandidaat tester. De geselecteerde professional test enkele dagen de machine en laat weten wat zijn of haar ervaringen zijn. Daar maken we dan een mooi artikel in BouwTotaal van. Festool stelt de accu-klopboormachine QUADRIVE TPC 18/4 I-Basic ter beschikking. Deze krachtige en veelzijdige machine met vier versnellingen is geschikt voor elke toepassing: hout, metaal of dankzij bijschakelbare axiale slag ook metselwerk. De machine heeft een borstelloze EC-TEC-motor met enorme belastbaarheid en uithoudingsvermogen. Talrijke adapters, gecombineerd met perfect afgestemde accessoires maken de QUADRIVE tot een ideale klopboormachine voor de meest uiteenlopende toepassingsmogelijkheden. En het gevaarlijk verdraaien van de pols als de schroefboormachine plotseling blokkeert? De intelligente KickbackStop minimaliseert het risico dat het zover komt. Probeer hemmaar uit! EIGENSCHAPPEN OP EEN RIJ • Krachtig voor schroef- en boorwerkzaamheden met grote diameters, snel voor vlotte werkvoortgang met kleinere diameters. • Maximaal vermogen: dankzij de krachtige, borstelloze en dus duurzame EC-TEC-motor. • Robuust: onverwoestbare metalen aandrijving met vier versnellingen, aan alle kanten beschermd met het uitgebreide dienstenaanbod van Festool Service. • Voor nog meer toepassingsmogelijkheden: bijschakelbare klopfunctie voor het boren in metselwerk. • Vier versnellingen voor elke werksituatie: van schroeven met 50 Nm draaimoment in de eerste versnelling tot en met het nauwkeurig boren met 3.600 omw/min in de vierde versnelling. • Veelzijdig: dankzij FastFix-aansluiting snel en zonder gereedschap omzetten voor boren, schroeven, hoekboren en hoekschroeven. • De diepteaanslag en de excenteradapter maken extra dieptebegrensd en dicht bij de kant schroeven mogelijk. • Flexibel accusysteem: voor toepassingen met hoge vermogensbehoefte levert het 4,0 Ah Li-HighPower Compact accupack de ideale combinatie van kracht, compactheid en gemak. Voor nog meer vermogen is het 5,2 Ah accupack bij bijzonder zware boor- en schroeftoepassingen de juiste keuze. • Mobiel: de QUADRIVE komt in de Systainer en kan zo voor het eenvoudige transport van de werkplaats naar de bouwplaats perfect geïntegreerd worden in de bedrijfswageninrichting van bott. AANMELDEN Ben jij enthousiast en wil je deze fantastische machine testen? Stuur dan een mail met je contactgegevens naar redactie@bouwtotaal.nl, onder vermelding van test Festool QUADRIVE TPC 18. Vermeld ook welke werkzaamheden je met deze machine wilt uitvoeren. Aannemersfederatie roept op tot coulance bij enorme prijsstijgingen Het is goed dat het Kabinet extra maatregelen heeft aangekondigd om de prijzen van brandstof te dempen met een accijnsverlaging en burgers te helpen hun koopkracht een beetje op niveau te houden in verband met de stijgende energieprijzen. Dit is een eerste stap naar een oplossing voor de enorme prijsstijgingen. Echter, de onzekere economische situatie door de oorlog in Oekraïne rijkt verder dan energie- en brandstofprijzen. Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra roept alle partijen in de bouwketen op om redelijkheid en billijkheid in acht te nemen en vraagt publieke en particuliere opdrachtgevers hierin ook hun verantwoordelijkheid te nemen en coulant en oplossingsgericht te zijn. Ook de prijzen van andere grondstoffen en transport stijgen enorm. Niet alleen ten gevolge van de energieprijzen om deze producten te fabriceren en de brandstofprijzen voor transport naar en aanleg van werken. Maar ook doordat de import van grondstoffen en materialen vanuit bij de oorlog betrokken landen wordt stilgelegd. De ontregeling die hierdoor ontstaat zal veel bedrijven in problemen brengen. Dergelijke bijzondere en onvoorziene omstandigheden met enorme prijsstijgingen kunnen niet eenzijdig bij mkb-aannemers in bouw- en infra worden neergelegd. OPROEP TOT COULANCE Ten aanzien van de door het Kabinet voorgestelde extra maatregelen, begrijpt de AFNL dat er even tijd nodig is om deze maatregelen in te regelen. Maar een ingangsdatum van 1 juli 2022 voor de btw-verlaging van 21 naar 9% op energie is nog wel erg ver weg. De Aannemersfederatie is wel verheugd dat de accijnsverlaging met 21% op benzine en diesel op 1 april 2022 kan ingaan. Dit dempt een deel van de enorme prijsstijging, echter mkb-aannemers en hun opdrachtgevers –publiek en particulier- hebben met uitzonderlijk hoge prijsstijgingen van doen en veel ondernemers kunnen de gestegen prijzen moeilijk doorberekenen. De Aannemersfederatie roept daarom opdrachtgevers, zowel publiek als particulier, op coulant te zijn en ook hun verantwoordelijkheid te nemen.

9 NUMMER 3 / MAART 2022 ACTUEEL Eindhoven opent BouwHub DE BOUWHUB REALISEERT: • 69%minder ritten de stad in; • vollere vrachtwagens, met een beladingsgraad van 40% naar 90%; • een stijging van arbeidsproductiviteit tot wel 39%; • 68%minder CO2 en 68%minder NOx-uitstoot. Bron: TNO  Wethouder Monique List van Eindhoven (Mobiliteit) en Ron Frazer, directeur VWML en initiator van de BouwHub, openen de BouwHub. Op 7 maart 2022 is de nieuwe BouwHub op industrieterrein De Hurk in Eindhoven geopend. Gemeente Eindhoven en VolkerWessels Materieel & Logistiek (VWML) zetten hiermee een grote stap in het behalen van duurzaamheidsambities. De komende 20 jaar wordt er volop gebouwd in Eindhoven, vooral binnen de Ring. Dit zorgt voor een toename van bouwverkeer. Met gevolgen voor de bereikbaarheid, leefbaarheid, verkeersveiligheid, CO2-uitstoot en verdichtingsopgave in de stad. Daaromwil de gemeente het aantal bouwgerelateerde vervoersbewegingen beperken. Met het gebruik van slimme en duurzame bouwlogistieke oplossingen is veel winst te behalen. De BouwHub is daar een beproefd middel voor. “Verandering is niet eenvoudig. Om een nieuwe manier van denken en werken bij bouwprojecten te stimuleren, stellen wij als gemeente voorwaarden aan de bouwlogistiek”, legt wethouder Monique List (Mobiliteit) uit. “We vragen initiatiefnemers in een vroeg stadium na te denken over de impact van bouwlogistiek op de omgeving. Zo willen we zorgen voor minder ritten van goederen en bouwpersoneel in de stad. Daarmee houden we de stad gezond en bereikbaar voor onze bewoners en bezoekers en het draagt bij aan onze klimaatambities.” De nieuwe BouwHub op industrieterrein De Hurk is een concept van VolkerWessels Materieel & Logistiek. Deze hub is white label. Dit betekent dat iedereen daarvan gebruik kan maken, zonder onderscheid te maken in wie er bouwt. Er wordt dus gestuurd op optimaal bouwen voor iedereen. HOE WERKT HET? De BouwHub is een locatie aan de rand van de stad waar bouwmaterialen voor binnenstedelijke bouwprojecten worden verzameld en gebundeld. Vanuit de hub worden de bouwmaterialen emissievrij in klein transport naar de stad vervoerd en op de werkplek klaargezet. Tevens wordt vanuit de BouwHub het totale logistieke proces van de bouwketen - van leverancier tot bouwplaats - gemonitord en gecoördineerd. Buiten het samenstellen van zogenoemde dagproductiepakketten faciliteert de BouwHub parkeren van bouwpersoneel aan de rand van de stad en hergebruik van reststromen. Ook werken er personen met een afstand tot de arbeidsmarkt op de hub. Ron Frazer, directeur VWML en initiator van de BouwHub: “Samen met kennisinstellingen als TNO, hogescholen en universiteiten is vanaf 2014 veel waardevolle data verzameld. Hieruit blijkt dat er significante besparingen gerealiseerd worden op het gebied van duurzaamheid, arbeidsproductiviteit, het aantal vrachtbewegingen, beladingsgraad en wachttijden.” MAATREGELEN GEMEENTE EINDHOVEN Gemeente Eindhoven heeft beleid opgesteld om bouwlogistieke bewegingen te verminderen en verduurzamen. Een bouwlogistiek plan wordt een vereiste bij aanbestedingen, verkoop van gronden, anterieure overeenkomsten en bij het intakeproces. In dit plan beschrijven initiatief- en opdrachtnemers hoe het transport (van materialen en personeel) slimmer en veiliger kan en waar mogelijk verminderd wordt. Waar nodig worden voor specifieke projecten aanvullende eisen gesteld of maatwerkafspraken gemaakt. Deze doelstelling sluit aan bij de afspraken uit het Klimaatakkoord. De gemeente onderzoekt ook of bouwpersoneel gebruik kan maken van de P+R locaties aan de rand van de stad en van daaruit met collectief vervoer, deelmobiliteit of OV naar binnenstad kan gaan. Om als gemeente goed te kunnen sturen op het bouwverkeer in de stad is informatie over het aantal bouwlogistieke ritten van belang. In samenwerking met partners SmartwayZ. NL en Brainport Bereikbaar is met lokale bouwers en de BouwHub een living lab gestart om daar meer inzicht in te krijgen. VOORTVAREND VAN START De opening op 7 maart is het formele startschot, maar achter de schermen is de BouwHub al volledig in bedrijf. De eerste projecten zijn gestart met ‘Donna’ op Bouwveld P, Strijp-S van Bouwbedrijf Wessels Zeist en de Bankier in Tilburg van bouwer Huybregts Relou in samenwerking met Raab Karcher. Projecten Brainport Smart District (BSD) van KWS en iCity zullen later dit jaar starten en er wordt in de tussentijd met Stam + De Koning toegewerkt naar projecten in de binnenstad van Eindhoven. Daarnaast kijkt VWML naar de verdere invulling van de TalentHub binnen de BouwHub. Het social-returntraject vanuit de BouwHub biedt in samenwerking met de VolkerWessels Vakschool in Eindhoven kansen aan mensen vanuit de regio Eindhoven met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Remix Green Collection Mortels Dé milieubewuste keuze • Onderdeel van Remix Green Horizon • Maximale CO2-reductie (tot 70%) • Cementvervangers voor een laag cementaandeel • Bevat gerecycled materiaal • In regendichte PE-zakken van minimaal 50% recyclaat Met behoud van sterkte, hechting en verwerkbaarheid Kijk voor meer informatie op www.remix.nl E-mail info@remix.nl – Tel. (0599) – 287 360 – www.remix.nl Metselmortel M5 Betonmortel C20/25 Zandcementmortel C16/F3

11 ACTUEEL NUMMER 3 / MAART 2022 Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof NIEUWE INVOERINGSDATUM OMGEVINGSWET 1 JANUARI 2023 Minister De Jonge (VRO) heeft het ontwerp-Koninklijk Besluit (KB) met de inwerkingtredingsdatum van 1 januari 2023 voor de Omgevingswet aangeboden aan de Eerste en Tweede Kamer. De minister, de VNG, het IPO en de Unie van Waterschappen spraken op 24 februari 2022 in een bestuurlijk overleg over het belang van een verantwoorde invoering van de wet. Ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) treedt daarmee in werking. De datum van 1 januari 2023 biedt volgens de minister alle betrokken partijen duidelijkheid en bovenal meer zekerheid om goed te kunnen oefenen met het nieuwe digitale systeem en de nieuwe manier van werken. “We staan voor grote ruimtelijke opgaven. Het bouwen van nieuwe woningen, het verbeteren van de energievoorzieningen, het beheren van de natuur en economische bedrijvigheid. Om de schaarse ruimte goed in te richten, is er meer regie en meer samenhang nodig. De Omgevingswet biedt die mogelijkheid”, aldus Hugo de Jonge. “Maar de Omgevingswet moet wel zorgvuldig worden ingevoerd om te voorkomen dat de dienstverlening aan inwoners en bedrijven niet in het geding komt en gebiedsontwikkeling ongehinderd doorgang kan vinden. Daarommoet er in de praktijk voldoende ruimte en tijd zijn om te oefenen met het nieuwe digitale systeem. Door de datum van 1 januari 2023 te hanteren kan de wet verantwoord worden ingevoerd en is er duidelijkheid voor alle betrokken partijen.” OMGEVINGSWET De Omgevingswet bundelt en moderniseert de wetten, van 26 verschillende wetten naar 1 wet, van 60 Algemene Maatregelen van Bestuur naar 4 en van 75 ministeriële regelingen naar 1 Omgevingsregeling. Daarnaast zorgt de wet voor één digitaal loket dat het makkelijker maakt vergunningen aan te vragen en sneller inzichtelijk maakt welke regelgeving wanneer van toepassing is. De inwerkingtreding van de Omgevingswet – en daarmee ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) - is een belangrijk startmoment. Vanaf dan wordt de wet in de praktijk toegepast. Ook na 1 januari 2023 is er nog veel werk aan de winkel en kunnen onvolkomenheden niet worden uitgesloten. Het nieuwe stelsel voor het omgevingsrecht en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) worden ook na inwerkingtreding verder ontwikkeld en gemonitord om de doelen van de wet te halen en de beoogde veranderingen door te voeren. Frank de Groot Hoofdredakteur BouwTotaal  frank@handelsuitgaven.nl NEDERLANDSE BOUW IN DE EUROPESE TOP VAN DIGITALISERING Maurice van Sante Senior econoom ING Economisch Bureau  maurice.van.sante@ing.nl HOGE MATE VAN DIGITALISERING IN NEDERLANDSE BOUW In vergelijking met andere Europese landen zitten Nederlandse bouwbedrijven in de top qua digitalisering. Zo geeft ruim 40% van de Nederlandse bouwbedrijven aan gebruik te maken van een ERP systeem. Dit is ruim boven het gemiddelde van de omliggende landen. Ook op het gebied van het gebruik van Clouddiensten en het zelf in dienst hebben van ICT specialisten scoren Nederlandse bouwbedrijven relatief hoog. De Nederlandse bouw heeft deze hoge score waarschijnlijk mede te danken aan de al hoge mate van digitalisering in de gehele Nederlandse economie. Daar profiteren bouwbedrijven van. OOK BELGISCHE BOUWBEDRIJVEN SCOREN HOOG Ook Belgische bouwbedrijven scoren relatief hoog met digitalisering. Belgische bouwers geven relatief vaak aan gebruik te maken van een ERP-systeem, cloud computing en relatief veel Belgische bouwbedrijven hebben zelf ICT specialisten in dienst. Zo ziet het Belgische Besix, BIM als de hoeksteen die de fysieke en digitale aspecten met elkaar verbindt en heeft het ICT-bedrijf LetsBuild, dat gespecialiseerd is in software voor de bouwsector, Belgische roots. FRANSE, DUITSE EN SPAANSE BOUWERS BLIJVEN ACHTER In grotere landen als Frankrijk, Spanje en Duitsland blijft het ICT gebruik bij bouwbedrijven nog beduidend achter. Zo heeft BOUWMONITOR B&U in Duitsland maar ongeveer 10% van de bouwbedrijven zelf ICT specialisten in dienst en heeft maar 12% van de Duitse aannemers een ERP-systeem. Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra is verhuisd  Het nieuwe pand in Veenendaal. Foto: video still NOA. Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra werkt sinds 1 maart 2022 vanuit een nieuwe locatie in Veenendaal aan De Smalle Zijde 20A. Tegelijk met een nieuwe locatie is gekozen voor een nieuw logo en een nieuwe website voor de organisatie. Hiermee krijgt de federatie een modern, nieuw uiterlijk. Aan de binnenkant blijft de federatie echter trouw aan haar belangrijkste doelstelling; vergroting van de marktpositie van kleine en middelgrote aannemersbedrijven richting opdrachtgevers. De nieuwe locatie ligt aan De Smalle Zijde 20A, 3903 LP Veenendaal, alwaar het secretariaat van de Aannemersfederatie en een aantal van de lidorganisaties zijn gehuisvest op de tweede verdieping. Op de begane grond van de locatie komt een vergadercentrumwaarvan ook de aangesloten organisaties gebruik kunnen gaan maken. Een officiële opening zal halverwege dit jaar plaatsvinden. NEDERLAND BOUWT OP VAKSPECIALISTEN AFNL-voorzitter Riek Siertsema: “Uit gesprekken met leden en relaties blijkt dat iedereen de kwaliteiten van onze leden-ondernemers - allemaal ondernemers in het midden- en kleinbedrijf; familiebedrijf of mkb-bedrijf waar de directeur/eigenaar de ondernemer is - herkennen aan het vakmanschap en de vakmensen waarmee zij werken. Vandaar dat AFNL ervoor heeft gekozen aan het nieuwe logo een pay-off toe te voegen: AFNL, omdat Nederland bouwt op vakspecialisten.” VERNIEUWDE WEBSITE “Sinds de oprichting van de Aannemersfederatie in 2008 behartigen we de belangen van de ondernemersorganisaties in mkb in bouw en infra. Steeds vaker werken partijen in de keten samen om tot een goed eindproduct te komen op bouw en infra gebied. En veel partijen voelen zich tot onze federatie aangetrokken, vanwege het netwerk en de uitgebreide kennis en het kwalitatief hoogwaardig vakmanschap dat bij onze mkbaannemers voor handen is”, aldus de AFNL-voorzitter. Alle informatie over de organisatie staat op de vernieuwde website: www.aannemersfederatie.nl. Siertsema benadrukt dat Aannemersfederatie Nederland een koepel van branches is die de vakspecialisten in bouw en infra vertegenwoordigt. “Onze mkb-aannemers hebben de expertise, het inzicht en het vermogen om met praktijkoplossingen te komen. Niet alleen voor nieuwbouw, renovatie, restauratie en aanleg of vervanging van infrastructuur, maar ook voor vraagstukken daaromheen. Van het duurzaamheids- en circulaire vraagstuk tot klimaatadaptatie en energiebesparing: omdat onze leden de vakspecialisten zijn, waarop Nederland bouwt.”

voor de prefab bouw & industrie Laat je inspireren op celdex.nl Luchtdicht Thermisch isolerend Slagregendicht Geschikt voor prefabricatie Afdichtingssysteem

13 NUMMER 3 / MAART 2022 ONDERNEMEN Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Middeling van uw inkomen John A.W.J.M. Brands MBA Directeur Kubus Onderneming Support Kubus Administratieve Dienstverlening en Accountancy  john.brands@kubus.nl www.kubus.nl FISCALITEIT In de afgelopen twee jaar hebben veel ondernemers als gevolg van Corona een fluctuatie in het inkomen moeten ervaren. Er kunnen overigens meer oorzaken of redenen zijn dat bij een ondernemer het inkomen van jaar tot jaar nogal wisselt of dat incidenteel er in één jaar een uitschieter naar boven of naar beneden is in het inkomen. In sommige gevallen kan dat een nadelig effect hebben op de aanslag Inkomstenbelasting van enig jaar. Er bestaat een mogelijkheid om het nadelige effect van een uitschieter te minimaliseren. Het fenomeen middelen is een manier om het negatieve effect van fluctuerende inkomsten te minimaliseren. We hebben namelijk in Nederland te maken met een progressief belastingstelsel waardoor het kan voorkomen dat u in een jaar, met bijvoorbeeld een uitschieter naar boven, net in de hoogste belastingschijf terecht komt en na middeling niet meer. Bij middeling wordt namelijk het inkomen (uit werk en woning) van drie aaneengesloten jaren bij elkaar opgeteld. De uitkomst van deze optelling wordt dan door drie gedeeld. Over dat gemiddelde inkomen moet dan opnieuw de belasting per jaar worden berekend. Is dan het totaal van die nieuwe belastingbedragen lager, en is het verschil meer dan € 545,- met de oorspronkelijke aanslagen, dan kan die te veel betaalde belasting terug worden gevraagd. VOORBEELD VAN BELASTINGDIENST Stel je hebt de AOW-leeftijd nog niet bereikt en je wilt een verzoek om middeling doen over de jaren 2016, 2017 en 2018. In Tabel 1 zijn de belastbare inkomens uit het middelingstijdvak al ingevuld en opgeteld. De verschuldigde belastingen die op de aanslag staan, zijn ook ingevuld en opgeteld (zie tabel 1). Deel het totaal van de belastbare inkomens door 3. Het herrekende belastbaar inkomen per jaar is: € 120.000: 3 = € 40.000,-. In Tabel 2 is de belasting over dat gemiddelde belastbaar inkomen per jaar herrekend (zie tabel 2). Bereken het verschil tussen de verschuldigde belasting en de herrekende belasting. In dit geval is dat: € 50.946 - € 46.332 = € 4.614,-. Trek hier de teruggaafdrempel van € 545,- vanaf. Het bedrag dat u overhoudt (€ 4.069,-), kunt u bij de belastingdienst terugvragen met een verzoek ommiddeling. VOORWAARDEN • De middelingsregeling geldt alleen voor inkomen in box 1 (belastbaar inkomen uit werk en woning). • Je kunt alleen middelen over een periode van drie aaneengesloten hele kalenderjaNIEUWE AUTEUR SNEL VERDIEND Na vele jaren hebben we voor deze rubriek afscheid genomen van Alfa Accountants en Adviseurs. Inmiddels zijn er door Alfa vele tientallen artikelen over fiscaliteiten en subsidies geschreven en vonden ze de tijd rijp om het stokje over te dragen. BouwTotaal dankt Alfa Accountants en Adviseurs voor alle waardevolle tips die zijn overgedragen aan onze lezers! Gelukkig kunnen we nu al een waardige opvolger presenteren: Kubus. Met ruim 80 boekhouders, accountants- en administratiekantoren, zit er altijd een Kubus vestiging bij jou in de buurt. Daarnaast hebben zij ook diverse specialismen in huis, zoals juristen en fiscalisten. BouwTotaal is er van overtuigd dat ook Kubus de komende tijd waardevolle tips kan geven, zodat je kunt blijven doen waar je goed in bent: ondernemen! Jaar Belastbaar inkomen in box 1 Verschuldigde belasting 2016 € 0,- € 0,- 2017 € 100.000,- € 43.636,- 2018 € 20.000,- € 7.310,- Totaal € 120.000,- € 50.946,- Tabel 1. Middelingstijdvak Herrekend belastbaar inkomen in box 1 Herrekende belasting 2016 € 40.000,- € 15.391,- 2017 € 40.000,- € 15.469,- 2018 € 40.000,- € 15.472,- Totaal € 120.000,- € 46.332,- Tabel 2. ren (het ‘middelingstijdvak’). • Er is aangifte gedaan over het laatste jaar van het middelingstijdvak en de definitieve aanslag is opgelegd. • Over het hele middelingstijdvak is belasting betaald in Nederland. • Het middelingstijdvak heeft geen overlap met een ander middelingstijdvak. • Het verzoek ommiddeling moet worden gedaan binnen 36 maanden nadat alle aanslagen van de jaren die tot uw middelingstijdvak horen, onherroepelijk vaststaan. Indien een navorderingsaanslag of een beschikking verliesverrekening wordt ontvangen voordat het verzoek is gedaan? Dan mag er misschien wat langer over worden gedaan. Een aanslag is onherroepelijk als de termijn van 6 weken voor bezwaar, beroep, hoger beroep of cassatie is verstreken. • Is er in een kalenderjaar een negatief inkomen uit werk en woning? Dan gaat de belastingdienst er voor de berekening vanuit dat het inkomen uit werk en woning € 0,- is. Uw adviseur kan helpen bij een eventuele aanvraag voor middeling. Er zijn signalen dat middeling op termijn zal worden stopgezet. Dus is het zaak, dat als u voor middeling in aanmerking komt, het snel op te pakken.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 14 Een appartementsdeur van Daloc houdt niet alleen etensluchtjes tegen. Hij houdt ook brand, giftige rook, herrie en inbrekers buiten de deur. Zo kan iedereen zich thuis veilig en prettig voelen. Door het unieke ontwerp gaat onze appartementsdeur zeer lang mee zonder zijn beschermende eigenschappen te verliezen. Het is een investering voor het leven. Toch kost deze deur niet veel meer dan een gewone deur. Hoe kan dat? Lees meer over de ultieme appartementsdeur op daloc.nl/wooncomfort Het belang van een deur.

15 NUMMER 3 / MAART 2022 ONDERNEMEN SNEL GEBOUWD Bouwrobots winnen terrein Snel gebouwd De kracht van prefab De investeringen in robots kunnen bijdragen aan de grote woningbouwopgave: er moet sneller worden gebouwd terwijl het tekort aan vakbekwame arbeidskrachten toeneemt. Op dit moment is ruim 23 procent van de vacatures onvervulbaar. Daarnaast dragen robots bij aan lagere faalkosten en helpen zij om slimmer en efficiënter te werken. Robotisering kan volgens ABN AMRO zelfs fungeren als aanjager van groei in de bouw, maar dan moet wel een aantal structurele belemmeringen worden opgelost. “De bouwsector wordt gekenmerkt door een behouden cultuur, een gebrek aan transparantie en het ontbreken van eenduidige data en software. Ook is een intensievere samenwerking tussen onderwijs, kennisinstellingen en bouwbedrijven nodig voor de kennisontwikkeling over robots”, vertelt Leontien de Waal, Sector Banker Bouw van ABN AMRO. “We zien wel dat de sector in beweging komt. In combinatie met industrialisatie kunnen bouwrobots bijdragen aan de oplossing van een aantal grote vraagstukken, zoals de energietransitie en de ambitie uit het Woonakkoord om tot 2030 één miljoen woningen te bouwen. Dat betekent dat de woningbouwproductie over zes jaar 25 procent hoger zal waarschijnlijk snel toenemen, terwijl de markt voor slooprobots al behoorlijk volwassen is. Daarentegen zijn er nog weinig constructierobots op de bouwplaats te bekennen. In Nederland wordt wel geëxperimenteerd met prototypes en met de juiste investeerders en voortgang op het gebied van kunstmatige intelligentie biedt deze markt volgens ABN AMRO groeikansen. Ook de markt voor software, sensoren, camera’s, data-analyse en AI groeit snel en houdt met een jaarlijks groeipercentage van 14,3 procent gelijke tred met de robotmarkt. De verwachting is dus dat de robotisering van de bouwsector de komende jaren sterk groeit wanneer de sector over een aantal belangrijke drempels weet heen te stappen. Dit gaat met name om de conservatieve houding en gebrek aan transparantie van veel bouwbedrijven. Ook het gebrek aan eenduidige data en software, duidelijke wetgeving, meer en beter onderwijs en financiering spelen een rol. Gaurav Genani, CEO en oprichter Skelex merkt in de ABN AMRO rapportage op: “Bouwbedrijven moeten binnen vijf tot tien jaar meegaan in de robotrevolutie, anders doen ze straks niet meer mee.” De bouw zal tot 2030 waarschijnlijk zo’n 306 miljoen euro in robots investeren. Bouwrobots - van drones en slooprobots tot 3D-betonprinters - winnen dan ook snel terrein op de bouwplaats en in de fabriek. De verwachting is dat de markt voor robots in de Nederlandse bouwsector dit decennium met maar liefst 227 procent zal groeien; een jaarlijkse stijging van 14,1 procent. Dit concludeert ABN AMRO in haar rapport over de Nederlandse markt voor bouwrobots, dat in februari is gepubliceerd. moet liggen dan in 2020 en anderhalf miljoen woningen en andere gebouwen vóór 2030 moeten worden verduurzaamd.” VOORDELEN VAN ROBOTS Robots zijn vooral geschikt om de arbeidsproductiviteit van de bouwsector te verhogen, de veiligheid op de bouwplaats te verbeteren en faalkosten te verlagen. Henriette Bier, universitair hoofddocent Bouw, TU Delft: “Vanuit onze ervaring en zoals bij McKinsey geschat kan een bouwwerk voor 50 procent volledig door robots worden uitgevoerd en 45 procent door een samenwerking van robots en mensen. Alleen de laatste 5 procent is dan nog volledig mensenwerk.” Ook verhogen robots door hun kracht en nauwkeurigheid de veiligheid en gezondheid van medewerkers op de bouwplaats. Daarnaast verlagen ze de faalkosten, vaak meer dan vijf procent van de bouwkosten. De inzet van robots is ook een belangrijke oplossing voor meer duurzame bouw. Robotisering zorgt voor meer herhaling in het productieproces, wat leidt tot minder materiaalgebruik, minder afval en uiteindelijk tot een duurzamer ontwerp. Dit geldt ook voor robots die in een fabriek gebouwonderdelen prefab vervaardigen. Verduurzaming betekent een daling van uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof. Door prefabricage is op de bouwplaats, waarbij deze stoffen vrijkomen, minder werk nodig. Ook passen de prefab-onderdelen van een nieuwe woning op gemiddeld vier tot zes vrachtwagens. Dat betekent minder transportbewegingen met bijbehorende uitstoot. Ook in andere levensfases van het bouwwerk helpen robots bij verduurzaming. Drones controleren de onderhoudsstaat van gebouwen en de infrastructuur, en zien bijvoorbeeld waar warmtelekken ontstaan. VEEL ANIMO VOOR ROBOTISERING Hoewel de markt voor bouwrobots sterk groeit, is Nederland bezig met een flinke inhaalslag. Zo loopt de adoptiegraad in Nederland zo’n zeven jaar achter op koplopers als Duitsland en Zwitserland. Het verschil komt voort uit de kleinere schaalgrootte van Nederland, de behouden opstelling van bouwondernemers en gebrek aan durfkapitaal. Uit recent onderzoek blijkt echter dat ruim acht op de tien bouwbedrijven in de komende tien jaar van plan zijn een bouwrobot aan te schaffen. Vooral de adoptie van drones VIJF TYPEN BOUWROBOTS • Inspectierobots en -drones. Drones uitgerust met camera’s en sensoren meten de aanwezigheid van gassen, fijnstof en voorraden bouwmaterialen, controleren de bouwveiligheid en inventariseren de conditie van gebouwen en kunstwerken. In de uitvoering meten inspectierobots de voortgang afgezet tegen het BIM-ontwerp. Ook worden robots en drones gebruikt voor surveillance tegen diefstal. • Slooprobots. Slooprobots helpen met het slopen en demonteren van bestaande gebouwen en infrastructuur. • Constructierobots op bouwplaats of in prefab-fabriek. Constructierobots meten, metselen, lijmen, lassen, boren of monteren. In prefabfabrieken staan ook complete lijnen met robots die grote oppervlakten bewerken, zoals het aanbrengen van steenstrips op wanden, zagen van houtpanelen en plaatsen van isolatiemateriaal. • 3D-betonprinters. Deze printers ‘printen’ een gebouwonderdeel of zelfs een heel huis. De meest gebruikte printtechniek is extrusie. Hierbij wordt als een soort tandpasta sneldrogend beton laag op laag gezet. Een belangrijk voordeel is de hoge productiviteit. De bouwtijd is 50 tot 70 procent te verkorten. Andere voordelen zijn lagere personeels- en materiaalkosten, vormvrijheid, meer veiligheid en minder afval. Het printen van hoge wanden en het inbrengen of meeprinten van bewapening is nog lastig. Het potentieel van 3D-printing ligt met name bij bouwonderdelen waarbij veel vormvrijheid is gewenst en prefabricage in een fabriek mogelijk is. • Exoskeletten. Exoskeletten ondersteunen het lichaam van een bouwvakker op mechanische wijze. Ze worden soms motorisch aangedreven en maken zo het werk lichter. Zo kan bouwpersoneel, dat vaak kampt met fysieke klachten, langer doorwerken. Exoskeletten zijn vooral een oplossing bij werkzaamheden die verband houden met zwaar tillen of langdurig werken boven het hoofd. Dit zijn vaak afbouw-, renovatie- of onderhoudswerkzaamheden als stuken van plafonds, tegelzetten en schilderen. • Autonoom rijdend zwaar materieel. Caterpillar, Hitachi, Komatsu, Volvo, JCB en andere grote fabrikanten van de ‘gele voertuigen’ als graafmachines, hijskranen, walsen en bulldozers rusten hun voertuigen steeds vaker uit met elektronica, sensoren en camera’s om in de toekomst autonoom of semi-autonoom te werken. Grootste barrières zijn nu nog de hoge aanschafkosten, relatieve onveiligheid, de vaak rommelige bouwomgeving en beperkende wetgeving.  Printfabriek BAM en Weber Beamix met 3D betonprinter.  Een volautomatische steenstrippenrobot (RoboBrick systeem) van Vandersanden verlijmt steenstrips op prefab betonnen casco’s bij het Gevelklaar concept van Spaansen.  Gebruik van exoskelet bij stucadoorswerk. Foto: Eric de Vries.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 16 Floriade 2022: maak steden duurzamer en leefbaarder ‘Growing Green Cities’ is het motto van Floriade Expo 2022 in Almere. Van 14 april tot en met 9 oktober presenteren circa 35 landen hun concepten en innovaties voor een duurzame en groene toekomst. Zes maanden lang kunnen bezoekers een reis maken langs moderne tuinbouw en ervaren hoe binnensteden groener, duurzamer en leefbaarder kunnen worden gemaakt. Daarbij spelen ook groene daken en gevels en natuurinclusief bouwen een belangrijke rol. BEELD: FLORIADE Door de verstedelijking verandert onze wereld in een razend tempo. Nederland is één van de dichtstbevolkte en verstedelijkte gebieden in de wereld en die druk merken we. Hoe gaan we ommet de uitdagingen waar we mee te maken krijgen? ‘Growing Green Cities’ neemt je mee op weg naar de stad van morgen. Tijdens Floriade Expo 2022 ontdek je op het 60 hectare grote terrein groene oplossingen die onze steden leuker, mooier en duurzamer maken. De campagne rondom het thema ‘Growing Green Cities’ is een samenwerking tussen Almere City Marketing, Visit Flevoland, Floriade Expo 2022 en NBTC. INTERNATIONAAL Natuurlijk staat bij de Floriade de tuinbouw centraal. Een groot deel van ons voedsel komt uit de tuinbouw en de vraag naar voedsel stijgt wereldwijd door bevolkingsgroei. Innovaties kunnen bijdragen om op een duurzame manier te voldoen aan die stijgende vraag en daar is de provincie Flevoland zich zeer van bewust. Maar ook de gebouwde omgeving komt ruim aan bod. Voorbeelden van natuurinclusief bouwen tref je overal op het terrein aan: een goede inspiratiebron dus! Floriade verwelkomt meer dan 400 nationale en internationale deelnemers, waaronder naar verwachting 33 landen. Een groot aantal landen heeft bevestigd, anderen zitten in de  Het Japanse paviljoen ‘De Sayotama Farm Garden’ was de eerste internationale inzending die gereed was. De tuin wordt aangelegd en er is inmiddels gestart met de inrichting van het paviljoen. Bezoekers zullen straks ontdekken dat de thema’s van Satoyama nauw verwant zijn aan het thema ‘Growing Green Cities’. Het paviljoen heeft een fraai rieten dak en verder is ook gebruik gemaakt van natuurlijke materialen.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=