BouwTotaal 9 - 2024

NUMMER 9 | JAARGANG 21 | OKTOBER 2024 PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND BOUWTOTAAL Luchtdichting dragende gevelelementen flinke uitdaging Pag. 29 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL THEMA PREFAB TOPKWALITEIT ALUMINIUM DAK- EN GEVELPRODUCTEN BEURSKATERN VANAF PAGINA 17.

✓ Eenvoudig te monteren. ✓ Verdien nu je Rewards op rewards.velux.nl Warmtewerend tegen oververhitting Geluiddempend tegen regen Zo goed als volledige verduistering Isolerend in de winter Ontdek de veelzijdige oplossingen van VELUX warmtewering

3 NUMMER 9 - OKTOBER 2024 ACTUEEL INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 12 advertentie 17 05 Column Snel Gebouwd Politiek op de steiger 08 Snel gebouwd Eerste flexwoningen uit nieuwe woningfabriek 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor 11 Snel Verdiend Opgave Uitbetaling Bedragen aan Derden THEMA PREFAB 12 Visie op prefab Gekeurde prefab woningen rollen de fabriek uit 15 Prefab Prefab of traditioneel bouwen? 17 Prefab Vakbeurs PREFAB 20 Prefab Kennisprogramma 22 Prefab Plattegrond en deelnemerslijst 25 Prefab Nieuws 27 Prefab Kwaliteitsborging Kant-en-klare woningen onder KOMO-certificaat 29 – 39 Prefab Artikelen i.s.m. Celdex, BMN Prefab, Vandersanden, Heembeton en Algeco. 40 Prefab Nieuws EN VERDER 42 Slim Ruimtegebruik Dragspelhuset bij Övre Gla 45 Bouwkosten Kitvoegen net siliconenkit in buitenwerk 46 Bouwhelden Werkvoorbereider Martijn Peters 47 Bouwfouten Heeft prefab altijd hogere kwaliteit? 49 Afbouw Praktijkoplossingen Dekvloeren met ingefreesde vloerverwarming afwerken 50 Afbouw Nieuws 53 Afbouw Tips Hoe creëer je het perfecte lijmcontactvlak? 54 Productnieuws Nieuws over producten Meer informatie? 024 - 356 56 77 bel voor advies op maat info@cadcollege.nl of mail ons begane grond woning 0 +P C eerste verdieping 2800 +P begane grond - bijgebouw -400 +P nok bijgebouw 6024 +P muurplaat 3740 +P D A B dakrand (n) 2700 +P o.k. plafond uitbouw 2200 +P nok woning 6418 +P maaiveld tuin -470 +P dakrand dakkapel 5348 +P VR VR merk C merk F o.k. dakrand 2154 +P VR V03 eerste verdieping 2800 +P eerste verdieping - bijgebouw 2335 +P nok bijgebouw 6024 +P muurplaat 3740 +P dakrand (n) 2700 +P nok woning 6418 +P 14 zonnepanelen 1000x2000mm dakrand dakkapel 5348 +P merk G o.k. dakrand 2154 +P zweeds rabat RENVOOI geisoleerde beglazing, U-waarde: 1,00 W/m2K geisoleerde veiligheidsbeglazing conform NEN 3569, U-waarde: 1,00 W/m2K trap A: - open houten trap (vuren) - optrede (mm): 185 ; aantrede (mm): 220 metselwerk kalkzandsteen isolatie lichte scheidingswand beton MK wm wd CV WTW HWA meterkast conform NEN 2768 opstelplaats wasmachine opstelplaats wasdroger opstelplaats centraleverwarmingsketel mechanische ventilatie-unit met WTW hemelwaterafvoer rookmelder conform NEN 2555 elektrische installaties conform NEN 1010 drinkwatervoorziening conform NEN 1006 verwarmingsinstallatie conform NEN 3028 luchtbehandelingsinstallatie conform NEN 1087 hemelwaterafvoeren conform NEN 3215 gebouwaansluiting conform NEN 7002, NEN 7003 en 7013 constructieve veiligheid conform NEN 6702 woonhuis voldoet aan Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) BELANGRIJK: - asbest van bestaande dak dient verwijderd te worden - spouwmuur isolatie toepassen, indien spouw nog niet gevuld is met isolatie - bestaande schouw verwijderen en nis voorzien van schappen (A2) GETEKEND GEWIJZIGD PROJECT NUMMER FASE SCHAAL HET HOOG 24 BEMMEL GEVELS 29.03.2022 - 21042 NIEUW schaal 1 : 50 GEVEL OOST 1 : 50 Cursussen en HBO-opleidingen AutoCAD, Revit (BIM),Inventor en Fusion www.cadcollege.nl Prefab rukt op Prefabricage: we kunnen er in de bouw niet meer omheen. Aan de ene kant hebben we een enorme woningbouwopgave, aan de andere kant komen we steeds meer handjes tekort. En dan is er ook nog die Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, waarbij aantoonbare kwaliteit is gewenst bij oplevering. Ook moeten we steeds meer circulair gaan bouwen: bouwdelen moeten later weer losmaakbaar zijn en her te gebruiken of recyclen. Verder moet het aantal transporten naar de bouwplaats omlaag om emissies te reduceren en willen we de faalkosten ook omlaag brengen. Prefabricage is een antwoord op veel deze uitdagingen. Prefabricage kent veel gezichten. Meest gangbaar zijn de geprefabriceerde bouwelementen die bouwbedrijven steeds vaker gebruiken om het casco snel op te bouwen. Denk aan geprefabriceerde vloeren, wanden en systeemdaken of prefab schoorstenen, dakkapellen en balkons. Maar ook gevelvullende elementen, eventueel inclusief beglaasde kozijnen, isolatie en gevelbekleding, zoals hout of steenstrips. Daarnaast zijn er al enige jaren de prefab badkamers en complete installatiemodules. Nog verder gaan de woningfabrieken, waarvan er de laatste jaren veel zijn geopend. Hier worden prefab woningunits geproduceerd, die op de bouwplaats alleen nog hoeven te worden geassembleerd. Wist je dat in april 2024 zelfs de eerste typegoedkeuringen voor modulaire woningen zijn uitgereikt aan zes bedrijven die complete modulaire woningen bouwen? Door de typegoedkeuring kunnen opdrachtgevers, kwaliteitsborgers en gemeenten erop vertrouwen dat de modulaire woningen voldoen aan alle eisen van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Hierdoor hoeft de kwaliteitsborger veel minder werk te doen. Kortom; het gaat hard met ‘industrieel bouwen’. VAKBEURS PREFAB Wie de laatste ontwikkelingen wil zien op het gebied van prefabricage moet zeker de Vakbeurs PREFAB bezoeken. Deze vindt plaats van 15 t/m 17 oktober in de Brabanthallen in ’s Hertogenbosch. Je kunt dan tegelijkertijd Vakbeurs Energie, Zero Emission | Ecomobiel en Industrial Heat & Power bezoeken, inclusief zo’n 200 seminars en congressen. In deze BouwTotaal weer talrijke artikelen over prefabricage; van prefab dakkapellen tot complete woningen. Ook geef ik mijn visie weer op de opkomst van woningfabrieken en deed ik onderzoek naar de voor- en nadelen van prefab en traditioneel bouwen. Daarbij maak ik tot slot de opmerking dat vooral de combinatie van prefab en traditioneel bouwen veel voordelen biedt. Veel leesplezier!

GESNOERD VERMOGEN – MET SLECHTS ÉÉN 18V-ACCU Met slechts één krachtige ProCORE18V-accu ontketenen BITURBO-machines een vermogen dat vergelijkbaar is met 2000 W met snoer. Bosch Professional

5 NUMMER 9 - OKTOBER 2024 ACTUEEL COLUMN JOHAN OLTVOORT Op het moment dat ik dit stuk schrijf is Prinsjesdag 2024 nog niet geweest. Dit is de dag waarop het kabinet de plannen voor het komende jaar bekend maakt en de begroting wordt gepresenteerd. Elk jaar weer op de derde dinsdag van september. Veel pracht en praal en veel woorden. Op de derde woensdag in mei wordt er verantwoording afgelegd over het beleid en de financiën van afgelopen jaar. Tussendoor zijn er een aantal updates, Voorjaarsnota en Najaarsnota. Vaak grote plannen en veel woorden. Doordat er de laatste jaren veel kabinetten zijn geweest die niet al te lang gezeten hebben is er nogal eens sprake van een ad-hoc en wisselend beleid. De daadkracht is dan ver te zoeken. Ik stel voor dat de mensen die de verantwoordelijkheid dragen voor ons land eens zouden kijken hoe wij dat in de bouw doen. In de bouw werken we veelal op projectbasis. De opdrachtgever zoekt een architect die de gedachten en wensen kan omzetten naar een concreet en haalbaar plan. Dat plan moet voldoen aan een aantal kaders, zoals: het moet passen binnen budget, omgeving en het moet constructief haalbaar zijn. Is er een partij gevonden die het wil en kan realiseren wordt er een planning gemaakt en als de vergunningen er zijn kan gestart worden. Er wordt gewerkt naar een oplevering. Hierna nog een garantie termijn en het project is klaar. IN DE POLITIEK Om iets te bouwen is er een concreet plan, hoe is dat in de politiek? Dat is er vaak niet omdat politici zich niet willen of kunnen binden aan een langere termijn dan de volgende peiling. De opdrachtgever weet het belang van het te bouwen project, maar weten politici ook het belang voor de maatschappij? Als belangen tegengesteld zijn dan is keuzes maken van groot belang. Een project komt niet van de grond als er geen keuzes worden gemaakt over bijvoorbeeld de manier van funderen of de kleur van de steen. Als je eenmaal aan een project begonnen bent kun je over het algemeen geen grote veranderingen meer doorvoeren. Gelukkig zie je in Nederland weinig gebouwen waar de bouw van begonnen is en niet afgemaakt. Hoe is dat als men van het ene naar het andere kabinet overgaat? Duizenden uren van ambtenaren worden door het putje gespoeld. Wie is de opdrachtgever in de politiek? Dat zijn de politieke partijen, een opdrachtgever die niet weet wat er gebouwd moet worden zal nooit het project kunnen volbrengen. Ook politieke partijen dienen zich er van bewust te zijn dat eigen ideeën de uitvoering behoorlijk kunnen belemmeren. Eigenlijk zou algemeen belang moeten voorgaan boven partijbelang. We zijn nu wel toe aan een situatie waarin er met z’n allen een soort basisplan/visie wordt opgesteld dat langer houdbaar dan nu het geval is. Waar duidelijke keuzes worden gemaakt en het wezenlijke belang van iedereen is geborgd. Johan Oltvoort Directeur Olbecon en Olcas Hij geeft maandelijks in BouwTotaal zijn visie op de rol van prefab in de bouw. Politiek op de steiger Eerste gevalideerde project met isolatie van hennepteelt Op 10 juli kondigden Van Wijnen Gorredijk, Hempflax, Kingspan Insulation en GreenDutch de lancering aan van het eerste door de Stichting Nationale Koolstofmarkt (SNK) gevalideerde renovatieproject in Nederland. Dit eerste hennep koolstofcertificaten project markeert een mijlpaal in duurzaam bouwen.  V.l.n.r.: Toon Branbergen, Douwe Faber, Tabita Reitsma, Joan Veenstra, Ellen Reinders, Roelof Faber en René Schuurman in een hennepveld in Marum. Foto: Martijn Heemstra. Van Wijnen Gorredijk gaat HemKor®, het isolatiemateriaal dat grotendeels gemaakt is van het snelgroeiende biomateriaal hennep, van Kingspan Insulation B.V. toepassen in projecten. Het eerste project is een renovatieproject van vijftien woningen in het Groningse Zevenhuizen. Dit project start in het najaar van 2024. Er wordt voorlopig gehoopt op circa 150 woningen per jaar. Joan Veenstra, directeur Van Wijnen Gorredijk: “Samen met onze partners streven we naar een toekomst waarin bouwprojecten een positieve impact hebben op het milieu. Met dit project zetten we een nieuwe standaard in duurzaam bouwen in Nederland.” “Dit project toont de kracht en mogelijkheden van bio-based materialen. Wij zijn trots dat onze hennepvezels een essentieel onderdeel vormen van deze duurzame constructie”, zegt Mark Reinders, Managing Director van Hempflax. De hennep wordt bij boeren in Groningen geteeld. Hempflax uit Oude Pekela produceert hiervan het halffabricaat dat de basis vormt voor HemKor®. Dat is het nieuwe isolatieassortiment van Kingspan Insulation, inclusief hun eerste bio-based product. CO2-CERTIFICATEN “Ons innovatieprogramma volgt een dubbelspoor aanpak om gebouwen met een lagere materiaal gebonden CO2 helpen mogelijk te maken. Het introduceren van onze nieuwe bio-based isolatieoplossing HemKor® is een mooie stap voorwaarts in het realiseren van de doelstellingen uit ons wereldwijde Planet Passionate programma”, verklaart René Schuurman, Strategic Account Manager bij Kingspan Insulation. GreenDutch zorgt er onder andere voor dat de CO2-vastlegging in het hele proces gecertificeerd wordt volgens de methodiek van SNK. Hiermee wordt bepaald hoeveel CO2 door de hennepplant als koolstof wordt vastgelegd en hoe deze vastlegging wordt gecontinueerd door verwerking van de hennep tot bio-based materiaal voor toepassing in een bouwwerk. Dit resulteert in CO2-certificaten die worden uitgegeven door SNK. Partijen, in dit geval Van Wijnen Gorredijk, investeren in de certificaten waarmee zij bijdragen aan langdurige vastlegging van CO2. Hiermee snijdt het mes aan twee kanten. De teler krijgt extra inkomsten uit de verkoop van CO2-certificaten en Van Wijnen Gorredijk past bio-based isolatiemateriaal toe. “Door in de hele keten samen te werken aan dit project, specifiek in Nederland, kunnen we een mooie bijdrage leveren aan de transitie in de landbouw- en bouwsector. Wij zien een groeiende belangstelling naar onze schaalbare Carbon Farming projecten. Schaalbaarheid in de hele keten is nodig om deze markt volwassen te laten worden”, legt Toon Branbergen van GreenDutch uit. Het renovatieproject in Zevenhuizen is de eerste in Nederland die door de SNK is gevalideerd waarbij bio-based isolatiemateriaal bestaande uit hennepvezels in een bouwproject wordt toegepast en daarmee langdurig CO2 opslaat. Het bio-based bouwproject is een voorbeeld van hoe samenwerking en innovatie kunnen leiden tot duurzame oplossingen die de toekomst van de bouwsector en landbouwsector helpen transformeren. Het project dient als een model voor verdere samenwerking.

KOMO.® Kwaliteit zoals beloofd. Wkb? Een KOMO-certificaat levert kwaliteit en bewijs. Onder de nieuwe bouwwetgeving draait alles om aantoonbare kwaliteit. Producten en bouwprocessen met het KOMO-keurmerk hebben daarom de voorkeur. Want daarvan staat vast dat ze aan alle eisen voldoen. Keer op keer door onafhankelijke deskundigen getoetst. KOMO-certificaten leveren de bouwkolom extra voordelen: Ook vooraan staan in de Wkb? Laat uw product of proces nu certificeren. Kijk op: KOMO.NL DE CERTIFICAATHOUDER Een voorrangspositie in de keuze voor zijn product of proces. DE AANNEMER Een bewijs van geleverde kwaliteit. DE OPDRACHTGEVER Besparing op de kosten van de kwaliteitsborger.

7 NUMMER 9 - OKTOBER 2024 ACTUEEL “Geen compromis tussen veiligheid en comfort” Wizardz® is de nieuwste toevoeging aan het programma van Buckbootz en belooft hoge kwaliteit in combinatie met een superlichtgewicht ontwerp, alles voor een aantrekkelijke prijs. Met de introductie heeft het bedrijf een nieuwe productgroep geïntroduceerd die niet alleen budgetvriendelijk is voor eindgebruikers, maar ook voldoet aan stevige veiligheidsnormering. schoen en een instapper. Beide modellen zijn uitgerust met zolen die maximale antislip (SR) bieden. Daarnaast beschikken de schoenen over een kruipneus die is getest volgens de nieuwste standaard (SC), wat extra bescherming biedt in veeleisende situaties. Deze kenmerken maken de Wizardz® tot een betrouwbare keuze voor professionals die veiligheid en comfort belangrijk vinden. De schoenen zijn beschikbaar in maten 40 tot en met 47 in het zwart, een kleur die eenvoudig te combineren is met alle moderne werkkleding. Dit maakt de Wizardz® toegankelijk voor een breed publiek van gebruikers die op zoek zijn naar een betrouwbare en stijlvolle veiligheidsschoen. De introductie van Wizardz® markeert een belangrijke stap voor Buckbootz in het aanbieden van hoogwaardige veiligheidsschoenen tegen een scherpe prijs. De leveringen starten in november 2024, zodat klanten binnenkort kunnen profiteren van deze innovatieve en budgetvriendelijke keuze voor hun veiligheidsschoeisel. Buckbootz blijft zich inzetten om te voldoen aan de hoogste normen en verwachtingen van hun klanten, en Wizardz® is daar een goed voorbeeld van. IN DE SPOTLIGHT Wizardz® is het resultaat van twee jaar intensieve ontwikkeling en testing, met als doel het vertrouwen van de gebruiker te waarborgen en te voldoen aan alle verwachtingen. De schoenen zijn gecertificeerd volgens de S3S SC SR FO HRO WPA normen, wat betekent dat ze voldoen aan de nieuwste en strengste veiligheids- en prestatiestandaarden. Deze certificeringen garanderen dat de schoenen zijn ontworpen om te presteren in een breed scala aan werkzaamheden en omstandigheden. De Wizardz® zijn beschikbaar in twee praktische modellen: een middelhoge veterBUCKBOOTZ WWW.BUCKBOOTZ.NL Monitor Arbeidsongevallen: vallen grootste oorzaak De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft afgelopen jaar in totaal 2.448 ongevalsonderzoeken afgerond. Daarbij waren 2.386 slachtoffers betrokken, waarvan 69 dodelijk. Dat staat in de jaarlijkse Monitor arbeidsongevallen. De meeste arbeidsongevallen vinden plaats bij waterbedrijven en afvalbeheerders. Ook de bouwsector, landbouw, bosbouw en visserij, vervoer en opslag en de industrie scoren hoog. Bij kleine bedrijven gebeuren veel vaker ongevallen dan bij grote bedrijven. Mannen zijn veel vaker slachtoffer van een arbeidsongeval dan vrouwen. Mensen van 55 jaar of ouder zijn ook vaker slachtoffer, met name in de sector zorg, maar bijvoorbeeld in de landbouw, bosbouw en visserij zijn juist mensen jonger dan 25 jaar vaker slachtoffer. ‘Vallen’ is het meest voorkomende ongevalstype. Verder ziet de Arbeidsinspectie dat er relatief vaak ongevallen plaatsvinden met vorkheftrucks, pallethefwagens en ladders. ARBEIDSMIGRANTEN In de monitor wordt jaarlijks een doelgroep bepaald waarnaar een verdiepend onderzoek wordt gedaan. Dit jaar zijn dat arbeidsmigranten. Deze doelgroep is mede gekozen naar aanleiding van de maatschappelijke en politieke aandacht hiervoor. In dit onderzoek bekijkt de Arbeidsinspectie de groep niet-Nederlandse slachtoffers die stonden ingeschreven in de Registratie Niet Ingezetenen (RNI) zonder geregistreerd tijdelijk verblijfsadres. De RNI is onder andere bedoeld voor personen die korter dan vier maanden in Nederland verblijven en hier willen werken. Er vinden relatief veel ongevallen plaats met arbeidsmigranten in de RNI. Het aantal ongevallen per 100.000 banen bedraagt namelijk 37. Bij de overige slachtoffers (Nederlanders en arbeidsmigranten die bij gemeenten ingeschreven staan) is dat aantal 26. Verder is het overlijdenspercentage bij de groep arbeidsmigranten in de RNI dubbel zo hoog. In 4% van de gevallen is er namelijk sprake van overlijden, terwijl dit bij de overige slachtoffers 2% is. De meeste ongevallen met arbeidsmigranten in de RNI vinden plaats in de metaalindustrie, slachterijen en landbouw, bosbouw en visserij. Verder zijn slachtoffers uit de groep arbeidsmigranten in de RNI vaker uitzendkracht, jongere en erg kort in dienst op het moment dat het ongeval plaatsvindt. De Arbeidsinspectie ziet op basis van ervaringen een aantal mogelijke oorzaken voor de hogere percentages onder arbeidsmigranten. Arbeidsmigranten doen vaak ongeschoold, laagbetaald en tijdelijk werk, en dan ook nog in sectoren waar het risico op ongevallen al relatief groot is. Verder is op grond van ervaring de verwachting dat arbeidsmigranten door taal- en cultuurverschillen in sommige gevallen instructies en waarschuwingen mogelijk niet goed begrijpen. Ook kan er sprake zijn van een mogelijke afhankelijkheidssituatie van de werkgever, waardoor zij minder geneigd zullen zijn te klagen over onveilige omstandigheden. Wanneer de werkgever nalatig is de risico’s hiervan goed in te schatten en daar maatregelen op te nemen, kunnen deze factoren mogelijk oorzaken zijn van een arbeidsongeval. MELDEN IS VERPLICHT Arbeidsongevallen moeten volgens de Arbeidsomstandighedenwet direct aan de Nederlandse Arbeidsinspectie worden gemeld. Dat moet gebeuren als het slachtoffer opgenomen wordt in het ziekenhuis, wanneer er sprake is van blijvend letsel of als het slachtoffer overleden is aan de gevolgen van het ongeval. Ook moet de werkgever het ongeval direct melden zodra bekend is dat er alsnog sprake is van een ziekenhuisopname of van blijvend letsel dat in verband kan worden gebracht met het arbeidsongeval. De conclusies uit de Monitor arbeidsongevallen neemt de Arbeidsinspectie uit oogpunt van preventie mee in inspectieprojecten en de aanpak van arbeidsongevallen.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 8 SNEL GEBOUWD Eerste flexwoningen uit nieuwe woningfabriek Snel gebouwd De kracht van prefab De typegoedkeuring is een mijlpaal in de ontwikkeling van het modulair bouwen. Opdrachtgevers, kwaliteitsborgers en gemeenten kunnen er nu op vertrouwen dat de in de fabriek gebouwde woningen voldoen aan alle eisen van de bouwregelgeving. Daardoor hoeft straks niet meer elke woning, op elke nieuwe plek opnieuw en afzonderlijk beoordeeld te worden. En dat leidt tot versnelling van de procedures en lagere kosten. Je leest er alles over in het artikel ‘Gekeurde prefab woningen rollen de fabriek uit’, elders in deze uitgave. NIEUWE FABRIEK DAIWA In de nieuwe fabriek van Daiwa House Modular Europe produceert en assembleert het bedrijf zo’n 2.000 modules per jaar, goed voor circa 1.000 woningen per jaar. De fabriek is zo gebouwd dat eenvoudig een productielijn kan worden toegevoegd of dat er kan worden opgeschaald. Opgeteld bij de al bestaande productiecapaciteit komt Daiwa op circa 3.500 woningen per jaar. Naar eigen zeggen is het bedrijf de grootste modulaire bouwer van Europa. De nieuwe fabriek is uitgerust met vaste met traditionele bouw. Dat maakt het een duurzame oplossing voor het woningtekort. Dennis Kos, Projectleider bij Daiwa House Modular Europe, vertelt: “Vanuit onze fabriek in Montfoort produceren en assembleren we de 135 flexwoningen, in een efficiënte lijnproductie. Onze ambitie is om jaarlijks 3.500 woningen te produceren. Dat is hard nodig om het tekort aan woningen zo snel en duurzaam mogelijk aan te pakken.” Harry van Zandwijk, CEO van Daiwa House Modular Europe, vult aan: “Gezien het nijpende tekort aan woningen is versnelling en opschaling van de woningbouw noodzakelijk. De woningen in Utrecht zijn een uitstekende oplossing, omdat we snel woningen kunnen realiseren zonder dat hier lange bouwprocedures aan vooraf gaan. Daarbij is het productieproces ook nog eens veel sneller, slimmer en schoner, en dus toekomstbestendig. Dat maakt dat dit project een mooi voorbeeld is van hoe we slim omgaan met de beschikbare ruimte en middelen.” Op 24 april ontvingen zes bouwbedrijven voor het eerst een typegoedkeuring voor hun modulaire woningen. Met deze goedkeuring hoeven de woningen niet meer in elk project te worden getoetst aan de wettelijke vereisten. Eén van de zes bedrijven, Daiwa House Modular Europe, opende samen met minister Hugo de Jonge op 16 mei 2024 de gloednieuwe woningfabriek ‘Daiwa House Modular Factory’ in Montfoort. Eind juni zijn uit deze fabriek de eerste flexwoningen geleverd voor een project met 130 woningen op het Befu-terrein in Utrecht. werkstations voor specifieke taken, waarbij gebruik wordt gemaakt van de nieuwste automatiserings- en robotiseringstechnieken. Zo rijden de modules op automated guided vehicles langs zeventien werkstations, met 45 minuten tacttijd per werkstation. Hierdoor kunnen woningen nog sneller en kwalitatiever worden geproduceerd ten opzichte van traditionele bouw. Daarnaast maakt dit het werk toegankelijker voor meer mensen, ook op latere leeftijd, omdat de fabriek met hen meebeweegt in plaats van andersom. EERSTE WONINGEN In opdracht van woningcorporatie Woonin is Daiwa House Modular Europe eind juni gestart met de bouw van 135 flexwoningen op het Befu-terrein in Utrecht. Deze eerste serie woningen komt uit de nieuwe fabriek in Montfoort. De woningen worden in drie fases opgeleverd, waarvan het laatste deel naar verwachting in december dit jaar. Het Befu-terrein in de Utrechtse wijk Hoograven is een braakliggend terrein, gelegen op de voormalige locatie van de Betonmortel Fabriek Utrecht (Befu). De flexwoningen bieden op korte termijn een duurzame oplossing  Daiwa House Modular Europe plaatst eerste woningen uit nieuwe fabriek op Befu-terrein in Utrecht.  De woningfabriek ‘Daiwa House Modular Factory’ in Montfoort produceert en assembleert zo’n 2.000 modules per jaar, goed voor circa 1.000 woningen per jaar.  De modules rijden op automated guided vehicles langs zeventien werkstations, met 45 minuten tacttijd per werkstation.  De flexwoningen in Utrecht bieden op korte termijn een duurzame oplossing voor het tegengaan van het woningtekort in deze regio. voor het tegengaan van het woningtekort in deze regio. De toekomstige woningen vormen een gemengd wooncomplex. Dat betekent dat bewoners met verschillende achtergronden hier samenleven. De inrichting van het complex stimuleert ontmoeting en sociale activiteiten. Woonin richt zich op huurders tussen de 27 en 40 jaar die bewust voor deze woonvorm kiezen. Ook is er ruimte voor statushouders. In totaal realiseert Daiwa House Modular Europe 28 éénkamerwoningen, 103 tweekamerwoningen en 4 driekamerwoningen. FLEXIBEL EN DUURZAAM De woningen voldoen aan alle eisen voor permanente bouw, maar kunnen na enkele jaren gedemonteerd en verplaatst worden. Dit maakt modulaire woningen ideaal voor locaties zoals het Befu-terrein, waar nog geen definitieve bestemming voor is gevonden. Bovendien zorgt modulaire bouw voor 50 procent minder CO2-uitstoot vergeleken

9 NUMMER 9 - OKTOBER 2024 ACTUEEL Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof ER IS WEER EEN MINISTERIE VAN VRO Het zal sommigen wellicht zijn ontgaan, maar we hebben sinds 2 juli 2024 weer een Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijk Ordening (VRO). Het voormalige ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) werd in 2010 opgeheven. Weet je het nog? Het vorige ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening was in 1965 de opvolger van het Ministerie van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid, en werd ingesteld door het kabinet-Cals. Door ruimtelijke ordening in de naam op te nemen wilde men aangeven hoe belangrijk men dit beleidsterrein achtte. Andere beleidsterreinen waren woningbouw, woningsanering, woonruimteverdeling, stadsvernieuwing, dorpsvernieuwing en het huurbeleid. Na de toevoeging van milieubeleid als beleidsterrein werd in 1982 de naam aangepast en ging het ministerie verder als Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. In 2010 werd VROM opgeheven en zijn de taken ondergebracht bij andere ministeries: het ministerie van Infrastructuur en Milieu, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. MINISTER VOOR VRO Vanaf 10 januari 2022 hadden we weer een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Dat was Hugo de Jonge. Op 5 september 2023 werd hij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en er kwam geen opvolger in het kabinet-Rutte IV. De minister voor (dus niet ‘van’) Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening was een Nederlandse ministerspost zonder portefeuille, die bij de formatie van het kabinet-Rutte IV werd gecreëerd. De functie viel toen onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. MINISTERIE VRO Toen het kabinet-Schoof op 2 juli 2024 aantrad, werd het ministerie zelfstandig en werd Mona Keijzer (BBB) minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Ook het Rijksvastgoedbedrijf is onderdeel van VRO, hier worden de rijksgebouwen en rijksgronden beheerd. Op de website van het ministerie lezen we letterlijk: ‘Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijk Ordening (VRO) werkt aan de basis van onze samenleving. Wij zorgen ervoor dat iedereen kan wonen en leven in een prettige omgeving. Daarnaast zorgen wij voor een goede verdeling van de schaarse ruimte in Nederland.’ Kortom; we hebben weer een ministerie VRO, maar dan zonder de ‘M’ van milieu. Milieu is nu ondergebracht bij de ministeries Infrastructuur en Waterstaat (lucht, bodem en water), Klimaat en groene Groei en bij Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal  frank@handelsuitgaven.nl HOGE OMZETGROEI BIJ INSTALLATEURS VOORBIJ Maurice van Sante ING Research  maurice.van.sante@ing.com DALING OMZETGROEI BEGIN 2024 NA FLINKE STIJGING IN 2023 In het eerste kwartaal van dit jaar daalde de omzet in de installatiebranche licht met -1% gevolgd door slechts een minimale groei in het tweede kwartaal. In 2022 en 2023 liet de sector nog een enorme omzetgroei zien van meer dan 10% in beide jaren. Dit werd vooral gedreven door de enorme vraag naar energiebesparende maatregelen. Nu energieprijzen weer gedaald zijn (maar niet naar oude niveaus van voor de energiecrisis), is deze vraag afgenomen. Daarnaast is ook de vraag uit de nieuwbouw afgenomen door de gedaalde woningbouwvolumes . LICHT HERSTEL VAN ORDERPOSITIES Sinds eind 2023 neemt de tevredenheid van installateurs over hun orderpositie echter weer toe. De werkvoorraad is in het tweede kwartaal van dit jaar ook weer gestegen naar 11,8 maanden werk ten opzicht van 11,2 in dezelfde periode een jaar eerder. Installateurs die actief zijn in de nieuwbouw van woningen zijn over het algemeen nog wel negatief. Maar ook zij zien het laatste half jaar de orderpositie weer verbeteren. Installateurs in de renovatie- en onderhoudsmarkt zijn over het algemeen (nog) positief in het tweede kwartaal. De enquête is echter voor het uitkomen van hoofdlijnenakkoord afgenomen. Het is mogelijk dat hun orderposities negatief worden beïnvloed door het voornemen om de salderingsregeling voor zonnepanelen zonder afbouw af te schaffen vanaf 2027. Daarnaast speelt mee dat een (hybride) warmtepomp bij vervanging van een cv-ketel per 2026 niet meer verplicht is. AANTREKKENDE NIEUWBOUW EN STRUCTURELE VRAAG NAAR VERDUURZAMING We verwachten dat installateurs vanaf 2025 zullen profiteren van de verwachte groei van BOUWMONITOR B&U de nieuwbouwproductie in de woningbouw. Wel zorgt het nieuwe beleid uit het hoofdlijnenakkoord er waarschijnlijk voor dat de vraag naar verduurzamingsmaatregelen, zoals warmtepompen en zonnepanelen, op korte termijn afneemt. Op de lange termijn verwachten we dat deze vraag echter wel hoog blijft, vanwege de klimaatdoelstelling van energieneutraliteit in 2050. Periodieke keuring publieke gebouwen  Ingenieursbureau Iv voert periodieke inspecties uit in Feyenoordstadion De Kuip. Openbare gebouwen waar meer dan 5.000 mensen kunnen samenkomen, moeten vanaf 1 juli 2024 periodiek worden gekeurd op constructieve veiligheid. De wettelijke verplichting is opgenomen in Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). De wetswijziging komt niet uit de lucht vallen. Door incidenten in bijvoorbeeld voetbalstadions is de urgentie en noodzaak voor veilige publieke gebouwen flink toegenomen. Denk aan de instorting van een deel van het dak van de Grolsch Veste in Enschede (7 juli 2011) en het AFAS Stadion in Alkmaar (10 augustus 2019) en een tribune-element in De Goffert in Nijmegen (17 oktober 2021). Daarom is een periodieke keuring van de constructieve veiligheid van publieke gebouwen vanaf 1 juli verplicht. De beoordeling moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke, deskundige partij die niet betrokken was bij het oorspronkelijk ontwerp en moet plaatsvinden onder verantwoordelijkheid van een Registerontwerper of Registertoetser B in het Constructeursregister. Bevoegd gezag zal erop toezien dat de beoordeling ook daadwerkelijk plaatsvindt. VOOR WELKE GEBOUWEN? De periodieke keuring wordt gefaseerd ingevoerd. In de eerste fase gaat het om gebouwen die na 1950 zijn gebouwd (of verbouwd) en die bestemd zijn voor minimaal 5.000 personen. Het betreft gebouwen uit gevolgklasse 3 (conform NEN-EN 1990). Dat zijn gebouwen met een bijeenkomstfunctie, een onderwijsfunctie, een sportfunctie of overige gebruiksfunctie voor het personenvervoer. Hieronder vallen onder andere concertzalen, theaters, stadions, tribunes, bioscopen, evenementenhallen, sporthallen, gebedshuizen, onderwijsgebouwen, winkels en/of winkelcentra en stationsgebouwen. Uiteindelijk zullen ook beheerders van gebouwen waar 500 personen tegelijkertijd kunnen verblijven, de periodieke keuring moeten ondergaan. Deze fase wordt pas verder ontwikkeld na evaluatie van de nu komende keuringsronde. Belangrijk bij de beoordeling is NTA (Nederlandse Technische Afspraak) 8790 ‘Periodieke beoordeling betrouwbaarheid van constructieve veiligheid van bestaande bouwwerken’. Deze NTA heeft een risico-gestuurde aanpak. Daarbij wordt gekeken naar de kans op bezwijken van een constructieonderdeel en de gevolgen ervan. Er moet zowel een initiële beoordeling als een periodieke beoordeling plaatsvinden. De initiële beoordeling voor gebouwen voor fase 1 moet zijn uitgevoerd vóór 1 juli 2025. De frequentie van de periodieke beoordeling is afhankelijk van het risico en varieert tussen de drie en de tien jaar.

VERKRIJGBAAR IN  Dikte 70, 100, 120, 150 en 214 mm  Grindbeton Glad GG  Grindbeton Structuur GS  Standaardkleur lichtgrijs VOORDELEN  Toepasbaar voor tweezijdig schoonwerk  Alle muurdikte in dezelfde lagenmaat  Verkrijgbaar in vijftien basiskleuren  Projectmatige uitlevering bij kleuren  Minder besmettelijk dan kalkzandsteen  Minder gevoelig voor optrekkend vocht  Minder weersgevoelig dan kalkzandsteen  Binnnen en buiten toepasbaar  Toepasbaar voor dragende wanden als niet dragende wanden  Geen voegwerk, dus een aanzienlijke kostenbesparing BIA VELLINGKANTLIJMBLOKKEN www.bia-beton.nl - info@bia-beton.nl Tel. 024 648 84 84 U pro el Hoekpro el Naast de kunststofpro elen kunnen wij ook PVC rollen op verschillende breedtes aanbieden. Ook zellevende EPDM rollen lamineren en snijden wij zelf op elk gewenste breedte. Althea Klik Pro el ALTHEA PLASTICS PRODUCTS Harderwijkerstraat 5, 7418 BA Deventer Mail: verkoop@altheaproducts.eu Tel: +(31) 575-493392 WWW.ALTHEAPRODUCTS.EU Hoekpro el met daarop een dubbelzijdige vliestape Onze nieuwe innovatie Althea Klik Pro el kan bij schade probleemloos worden vervangen. Minstens zo belangrijk: door de afneembare deklijst, wordt de kans op schade bij vervoer en bevestiging tot een minimum beperkt. Ook kunnen wij de folies aan de pro elen lassen. Het Althea Klik Pro el is geregistreerd onder nummer 015037189-0001 en 015037189-0002. Althea Klik Pro el Folie aan het pro el gelast Olbecon is gespecialiseerd in prefab beton voor woning- en utiliteitsbouw. Wij hebben het proces van advisering, prijsvorming, engineering en logistiek in eigen hand hierdoor zijn de lijnen kort en is het contact direct. Welke vloer of prefab element kiest u? STIJGOORD 8 LOCHEM T. 0573 ‰ 222 300 INFOŽOLBECON.NL WWW.OLBECON.NL BOUWTOTAAL ALTIJD OP DE HOOGTE VAN HET LAATSTE BOUWNIEUWS? SCAN DE QR-CODE EN MELD U AAN VOOR ONZE GRATIS NIEUWSBRIEF!

11 NUMMER 9 - OKTOBER 2024 ONDERNEMER Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Opgave Uitbetaling Bedragen aan Derden TEKST: REDOUAN AMEZIANE, BELASTINGADVISEUR BIJ SCAB BEELD: SCAB WAT HOUDT DE RENSEIGNERINGSPLICHT IN? Sinds 2022 geldt er een renseigneringsplicht voor inhoudingsplichtigen die betalingen doen aan natuurlijke personen voor verrichte werkzaamheden en diensten. Deze verplichting staat bekend als de opgaaf UBD. Doe je betalingen aan bijvoorbeeld zzp’ers? Dan kan dit gevolgen hebben voor jou. Als inhoudingsplichtige ben je zelf verantwoordelijk voor het indienen van de opgaaf UBD. Deze opgaaf moet de NAW-gegevens, het BSN en de geboortedatum van de ontvanger van de betaling bevatten, evenals de betaalde bedragen, inclusief kostenvergoedingen, uitgesplitst naar bedrag en datum van betaling. SANCTIES BIJ NIET DOEN VAN OPGAAF UBD Het niet indienen van de opgaaf UBD is strafbaar. De wet stelt dat de Belastingdienst een sanctie kan opleggen van maximaal zes maanden hechtenis of een geldboete van € 9.000,-. Daarnaast kan de Belastingdienst een civielrechtelijke procedure starten om naleving van de wettelijke verplichtingen af te dwingen, onder last van een dwangsom. STANDPUNT VAN DE BELASTINGDIENST De Belastingdienst heeft onlangs zijn standpunt kenbaar gemaakt dat voor alle facturen van zzp’ers waarop geen expliciet btw-bedrag is vermeld, een opgaaf UBD moet worden gedaan. Dit geldt ook voor facturen waarbij de btw is verlegd naar de opdrachtgever. Volgens de Belastingdienst vallen dergelijke betalingen niet onder de uitzondering van artikel 22a lid 2 onderdeel c van het Uitvoeringsbesluit inkomstenbelasting 2001 (UBIB). Dit standpunt is bevestigd in de Nieuwsbrief Loonheffingen 2024. STANDPUNT EN ADVIES Scab deelt het standpunt van de Belastingdienst overigens niet. Volgens ons is een opgaaf UBD niet noodzakelijk wanneer de verleggingsregeling van toepassing is. De uitzondering van artikel 22a lid 2 onderdeel c UBIB zou volgens ons ook moeten gelden voor facturen met verlegde btw, aangezien deze ondernemers al bekend zijn bij de Belastingdienst door hun aangifteplicht voor de omzetbelasting. We adviseren toch de opgaaf UBD in te dienen ook al doe je betalingen aan zzp’ers met verlegde btw. Dit om eventuele boetes te voorkomen. MEER WETEN? Wil jij meer weten over het indienen van de opgaaf UBD of heb je andere vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met Redouan Ameziane, belastingadviseur bij Scab. Bel 013-583 6734 of mail naar rameziane@scabadvies.nl. Kijk op scabdvies.nl/fiscaal of scan de QRcode voor meer informatie. We helpen je graag verder. In dit artikel leggen we uit wat de opgave Uitbetaling Bedragen aan Derden (UBD) is en hoe deze geldt voor samenwerkingen met zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) waarbij de btw wordt verlegd. De Belastingdienst heeft onlangs zijn standpunt hierover gepubliceerd. EVEN VOORSTELLEN: SCAB ACCOUNTANTS EN ADVISEURS Deskundig zijn, eenvoudig doen. Dat is Scab. Sinds 1973 zijn we er door en voor de bouw. Wij ondersteunen ondernemers uit de bouw en aanpalende sectoren op het gebied van accountancy, fiscaal advies, loonadministratie en personeelsadvies. Dat maakt ons met recht dé bouwspecialist binnen onze branche. Scab verzorgt daarom met veel plezier vier keer per jaar de financiële rubriek voor BouwTotaal. Kijk voor meer info op scabadvies.nl.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 12 VISIE OP PREFAB Gekeurde prefab woningen rollen de fabriek uit Prefab bouwen is niet nieuw. In de jaren vijftig en zestig kwamen er al seriematig vervaardigde betonnen gevels, wanden en vloeren uit fabrieken. Deze fabrieken waren een antwoord op de enorme woningnood na de Tweede wereldoorlog. Prefabricage is sindsdien nooit meer weg geweest. Maar door de huidige forse woningbouwopgave, een oplopend tekort aan vakmensen en technologische ontwikkelingen maakt prefab nu grote stappen. Met de eerste kant-en-klare woningen onder KOMO-certificaat lijkt prefabricage in 2024 onomkeerbaar te zijn geworden voor de gehele bouwsector. TEKST: ING. FRANK DE GROOT, MET DANK AAN KOMO In 2022 was het marktaandeel industrieel gebouwde woningen nog 13 procent. Dit groeide in 2023 naar maar liefst 20 procent. De verwachting is dat die groei in 2024 doorzet. De fabrikanten verwachten circa 20.000 industriële woningen te realiseren: goed voor een marktaandeel van 27 procent (Bron: Marjet Rutten). Kortom; het aantal geprefabriceerde woningen vormt nu al een belangrijk deel van de totale woningbouwproductie. De huidige generatie prefab woningen is niet meer te vergelijken met de productie van prefab elementen in de jaren vijftig en zestig. Door gebrek aan ontwerpvrijheid nam de vraag naar prefab elementen midden jaren tachtig af. Tien jaar later begon de periode van conceptueel bouwen en die is nog volop in beweging. Conceptuele systeembouw gaat uit van concepten in plaats van precies gedefinieerde producten, door de systemen op te delen in modules. Daardoor ontstaat er veel meer ontwerpvrijheid. Tegenwoordig wordt de slag gemaakt naar volledige, industriële modules. Die modules worden geleverd door systeembouwers om goedkoper en sneller te worden. Industriële systeem bouw (ISB) zal volgens deskundigen de bouwnijverheid definitief omvormen tot een moderne industrie. WONINGFABRIEKEN IN OPKOMST In 2014 was VolkerWessels één van de eerste bouwbedrijven die startte met de bouw van een woningfabriek. Deze kon comfortabele en duurzame woningen onder de naam ‘MorgenWonen’ aan de lopende band produceren. Begin 2024 werd al de 3000e woning industrieel gebouwd. En daar komt iedere dag een woning bij. De concurrentie liet een tijdje op zich wachten, maar in november 2021 opende geWOONhout al een productiehal voor houten woningmodules in Wehl (gemeente Doetinchem). Door de groeiende vraag is daar in 2023 een nieuwe hal naast gebouwd. In 2025 wil geWOONhout 4.000 modules (circa 600 woningen) per jaar richting nieuwe woonwijken vervoeren. Bouwbedrijf PlegtVos heeft medio 2022 de Slimme Huizenfabriek in Almelo geopend. Er worden momenteel elementen gemaakt voor circa 1.300 woningen per jaar, op basis van acht uur per dag. Plegt-Vos wil de productie opschroeven naar zestien uur per dag. Onlangs heeft het bouwbedrijf tien hectare grond erbij gekocht. Daarmee kan het bouwbedrijf de productie stapsgewijs verviervoudigen. In 2023 opende Van Wijnen in Heerenveen een woningfabriek voor woningen met betoncasco van het Fijn Wonen concept. Dit jaar rollen naar verwachting 750 woningen van de lopende band en volgend jaar 1.500. Uiteindelijk is het streven 4.000 woningen per jaar. BAM Wood Concepts produceert sinds kort houten woningen in productiefaciliteiten in Oudkarspel en Heerhugowaard. Daiwa House Modular Europe opende op 16 mei 2024 de gloednieuwe woningfabriek ‘Daiwa House Modular Factory’ in Montfoort. Eind juni zijn uit deze fabriek de eerste flexwoningen geleverd voor een project met 130 woningen op het Befu-terrein in Utrecht. In de nieuwe fabriek produceert en assembleert het bedrijf zo’n 2.000 modules per jaar, goed voor circa 1.000 woningen per jaar. Opgeteld bij de al bestaande productiecapaciteit komt Daiwa op circa 3.500 woningen per jaar. Naar eigen zeggen is het bedrijf de grootste modulaire bouwer van Europa. Andere voorbeelden (en dan zijn we zeker nog niet compleet) van woningfabrieken zijn Barli, De Groot Vroomshoop, Emergo, Heijmans, Hodes Huisvesting, Startblock, Ursem Modulaire Bouwsystemen en VDM Woningen. Met uitzondering van Ursem, betreft dit volledige of grotendeels prefab houtbouw. Ursem beweert zelfs met één van hun modulaire systemen tot 23 bouwlagen te kunnen doorstapelen. Naast deze voorbeelden zijn er veel productielocaties die prefab elementen maken van hout of beton voor onder meer de woningbouw. KWALITEITSBORGING Maar hoe zit het dan met de kwaliteit van ‘fabriekswoningen’? Wanneer een bepaald type auto door de RDW is goedgekeurd, dan geldt die ‘typegoedkeuring’ voor alle exemplaren van dat model en mag deze in het hele land de weg op. Zo zou het ook met fabrieksklare woningen moeten zijn. Er zou één landelijke toets moeten komen, waarna de woningen van dat type overal geplaatst kunnen worden. Voor gebouwen staan de eisen in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), de opvolger van het Bouwbesluit. Onder de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), die sinds 1 januari 2024 van  Casco van woningmodule op een mover, waarmee deze langs diverse afbouwstations rijdt. Foto: Hodes Huisvesting.  Daiwa House Modular Europe, opende samen met minister Hugo de Jonge op 16 mei 2024 de gloednieuwe woningfabriek ‘Daiwa House Modular Factory’ in Montfoort. Foto: Daiwa House Modular Europe (DHME).  Ook de Groot Vroomshoop ontving typegoedkeuring, voor haar houtmodulebouw.  Op 20 juli 2023 heeft Van Wijnen het allereerste KOMO-certificaat ontvangen voor de ontwerpfase en het assemblageproces van haar prefab woningconcept Fijn Wonen. Foto: Van Wijnen.

13 NUMMER 9 - OKTOBER 2024 THEMA PREFAB kracht is, geeft een private kwaliteitsborger bij oplevering van een woning een verklaring af wanneer het bouwwerk is gebouwd volgens de voorschriften. Maar zou het nou niet handig zijn dat een woning die in de fabriek wordt geprefabriceerd ook een typegoedkeuring krijgt? De Wkb bevat echter ruimte en mogelijkheden om de kwaliteitsborging zo efficiënt mogelijk uit te voeren. Zo hoeven materialen, producten of bouwmethoden met een certificaat of kwaliteitsverklaring niet opnieuw door de kwaliteitsborger gecontroleerd te worden. De kwaliteitsborger dient enkel te verifiëren of het certificaat geldig en toepasbaar is voor het betreffende bouwwerk. Dit bespaart aanzienlijk tijd en kosten. Dat scheelt de kwaliteitsborger veel werk en biedt vooraf de zekerheid dat een woning voldoet aan alle eisen en dus op tijd kan worden opgeleverd. Zie het als een auto kopen: je kiest in de showroom een goedgekeurde woning en die wordt vervolgens met een hoge graad aan automatisering in de fabriek gemaakt. Je steekt dan straks de sleutel niet in een autodeur, maar voordeur! Over een typegoedkeuring voor woningen wordt al decennia nagedacht. Ik sprak al circa twintig jaar geleden met raadgevende ingenieurs die zich het hoofd braken over het beheersen van de aansluitingen tussen prefab delen. Kijk, een prefab gevel of vloer kun je nog wel certificeren, maar hoe doe je dat dan voor een complete woning? Op de bouwplaats moeten immers in weer en wind al die prefab elementen op de juiste wijze worden samengevoegd. Bovendien waren met name de gevelelementen twintig jaar geleden niet meer dan een betonnen binnenspouwblad met kozijnen. Isolatie en gevelbekleding moesten nog in het werk worden aangebracht. Vergelijk dat eens met een auto: die komt kant-en-klaar in de juiste kleur uit de fabriek rollen. Zou dat ooit ook eens met woningen kunnen? CERTIFICERING Op 20 juli 2023 heeft Van Wijnen het allereerste KOMO-certificaat ontvangen voor de ontwerpfase en het assemblageproces van haar prefab woningconcept. Het certificaat werd uitgereikt door kwaliteitsborger BouwQ en certificatie-instelling Kiwa. Beide partijen hebben een nieuwe beoordelingsrichtlijn (BRL) 2840 ‘Efficiënte kwaliteitsborging van prefab woning concepten’ ontwikkeld waarmee prefab woningconcepten gecertificeerd kunnen worden. De certificering op basis van de BRL 2840 bestaat uit twee delen: het ontwerp (deel 1) en de assemblage (deel 2) van het bouwwerk. Met deze certificatieregeling kan onafhankelijk vastgesteld worden dat een bouwbedrijf zijn werkprocessen dusdanig en aantoonbaar beheerst dat dit niet in elk bouwproject opnieuw door een kwaliteitsborger gecontroleerd hoeft te worden. Wel moet de kwaliteitsborger het eindresultaat beoordelen, omdat het een procescertificaat betreft en dus niet een productcertificaat voor bijvoorbeeld de hele woning. Jack van Hoof, certificeringsexpert van BouwQ, zij vorig jaar in een artikel in BouwTotaal: “De Wet kwaliteitsborging biedt de mogelijkheid om kwaliteitsborging straks zo efficiënt mogelijk te doen. Ons uitgangspunt is: controleren waar het nodig is, maar geen onnodige dingen doen. Alles wat al is gecertificeerd, hoeft de kwaliteitsborger niet nog eens op kwaliteit te controleren.” TYPEGOEDKEURING Nog een stapje verder gaat de eerste typegoedkeuring voor modulaire woningen die op 24 april 2024 aan zes bedrijven die complete modulaire woningen bouwen, is uitgereikt. De bouwbedrijven die nu met succes alle keuringen hebben doorlopen, zijn: Barli, Daiwa Modular House Europe, De Groot Vroomshoop, Hodes Huisvesting, Startblock en Ursem Modulaire Bouwsystemen. De certificering is het resultaat van de pilot ‘Type goedkeuring modulaire woningen’ waarbij het ministerie BZK, certificatie-instellingen SKH en SKG-IKOB, het Expertisecentrum Flexwonen (projectleider van het project), KiK-kwaliteitsborgers PlanGarant en gBou. en de zes fabrikanten zijn betrokken. Zowel de Wkb als de enorme bouwopgave waren aanleiding voor de pilot en de certificering. Door de typegoedkeuring kunnen opdrachtgevers, kwaliteitsborgers en gemeenten erop vertrouwen dat de modulaire woningen voldoen aan alle eisen van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). De typegoedkeuring bestaat uit een KOMO attest-met-productcertificaat op basis van BRL 0903-1 ‘Modulaire bouwsystemen-units voor permanent gebruik’ en een erkende kwaliteitsverklaring. Het verschil met de eerder genoemde certificering voor Fijn Wonen op basis van BRL 2840 is dat dit certificaat aangeeft dat het eindproduct – dus de compleet geassembleerde woning – aan de eisen uit het Bbl voldoet. Hierdoor heeft de kwaliteitsborger dus nog minder werk. Om dit KOMO-certificaat te verkrijgen zijn bij de zes bouwbedrijven alle tekeningen, specificaties en berekeningen van de bouwsystemen kritisch beoordeeld door de certificerende instellingen SKH en SKGIKOB. Ook zijn het productieproces in de fabriek en de interne kwaliteitsborging beoordeeld en blijven die in de toekomst via steekproeven gecontroleerd worden. In een tweede fase van het project zullen ook nog de gebruikte installaties en de plaatsing van de woningen in een concreet bouwproject worden getoetst. EENHEIDSWORST? Dan resteert nog de vraag of prefab woningen niet leiden tot eenheidsworst. Maar die vrees lijkt ongegrond. Door de hoge automatiseringsgraad in de woningfabrieken is vaak een serie van één al maakbaar. Door zogenoemd parametrisch ontwerpen op basis van data, of relaties tussen onderdelen, kan er een groot aantal varianten in een ontwerp worden gegenereerd. Doordat relaties tussen de verschillende parameters vast zijn gelegd kunnen er eenvoudiger wijzigingen worden doorgevoerd. Er kan dus flink gevarieerd worden. Willekeurig voorbeeld is Fijn Wonen. Eind vorig jaar vertelde Menso Oosting, directeur Fijn Wonen, in BouwTotaal: “Dit concept bevat diverse architectuurstijlen, woningtypes en afwerkingsmogelijkheden die samen zorgen voor miljoenen verschillende variaties. Zo kun je kiezen uit maar liefst acht woningtypes in 22 uitvoeringen, met daarbinnen nog legio andere keuzemogelijkheden, opties en afwerkpakketten. Er wordt samengewerkt met gerenommeerde architecten, die ervoor zorgen dat geen enkele woonwijk gelijk is.” VOORDELEN PREFAB BOUWEN De overige voordelen hebben we in BouwTotaal al vaker benoemd, maar hier komen ze nog een keer. Je kunt in de eerste plaats natuurlijk snel bouwen met prefab, hoewel de voorbereiding wat meer tijd kost. Prefab woningen zijn ook een antwoord op het groeiende tekort aan vakmensen. Volgens Menso Oosting doen 70 robots en zo’n 50 vakmensen het werk van 1.350 bouwvakkers in de woningfabriek van Fijn Wonen. Daarnaast helpt industriële woningbouw de CO2-uitstoot terug te dringen. Zo zijn de prefab woningen circulair, want ze zijn losmaakbaar, remontabel en herbruikbaar. Er ontstaat bij het assembleren verder nauwelijks afval en het aantal transporten naar de bouwplaats is veel geringer dan bij traditioneel bouwen. Als we de elementen dan ook nog monteren met elektrisch materieel is de winst nog groter. Betaalbaar zijn ze ook: ik zie bedragen vanaf € 175.000,- tot € 200.000,-. Die lage kosten zijn mede mogelijk doordat de faalkosten bij volledig geprefabriceerde woningen laag zijn. Moeten we nu helemaal niet meer traditioneel bouwen? Nee, dat zou geen juiste conclusie zijn. Ik spreek traditionele aannemers en die zeggen dat het voordeel van traditioneel bouwen is dat je bijna direct kunt starten. Ook houd je je eigen vakmensen aan het werk (metselaar, timmerman, betonbouwers) en kun je oneindig variëren. Daarnaast kun je nog tijdens de bouw relatief eenvoudig aanpassingen doorvoeren. En natuurlijk kun je prefab en traditioneel bouwen prima combineren!  Plegt-Vos produceert momenteel elementen voor 1.300 woningen per jaar in de Slimme Huizen fabriek in Almelo. De komende jaren wordt flink opgeschaald. Foto: Plegt-Vos.  In 2014 was VolkerWessels één van de eerste bouwbedrijven die startte met de bouw van een woningfabriek. Deze kon comfortabele en duurzame woningen onder de naam ‘MorgenWonen’ aan de lopende band produceren. En dat hoeft geen eenheidsworst te zijn, zoals op deze foto is te zien: Morgenzons-project in Spaarndam. Fotograaf: Henk Eertink.  Assemblage woningmodules van geWOONhout. Foto: Koopmans Bouw / geWOONhout.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=