BouwTotaal 5 - 2023

Hoe brandveilig is een groene gevel? Pag.18 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 5 | JAARGANG 20 | MEI 2023 OPINIE EMI onderschat probleem in de energietransitie 41 GEVELS EN KRD Vliegende start voor Circulaire Geveleconomie 14 CIRCULARITEIT Remontabel bouwen met kanaalplaatvloeren 28 THEMA GEVELS, KOZIJNEN, RAMEN EN DEUREN PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND BOUWTOTAAL Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl (Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken BIA LockBlock zie www.bia-beton.nl TEL.: 024 - 648 84 84 www.cpg-europe.com BOUWPRODUCTEN leidende  Foto: Wikimedia Commons, KatVanHuis

De nieuwe lamel Zetra voor buitenjaloezieën Naar wens dag of nacht Nu monster bestellen: www.warema.com/zetra-monster / Flexibele verduistering op elk moment van de dag / Lijnrechte geometrie voor een harmonieuze geveluitstraling / Maximale vormgevingsvrijheid – van kleur tot oppervlak Der SonnenLicht Manager

3 NUMMER 5 / MEI 2023 ACTUEEL Duizendpoot Als ondernemer in de bouw moet je tegenwoordig heel wat ballen in de lucht houden. Doet me denken aan al die borden op een steel, die je draaiend moet houden omdat ze anders naar beneden zeilen en stuk vallen. Er is een bord ‘milieuprestatie’, daarnaast een bord ‘energieprestatie’, dan eentje ‘emissieloos bouwen’, vervolgens een ‘Wkb’-bord, dan een ‘circulair’ bord, daarnaast het bordje ‘te kort aan vakmensen’ en nog een bord ‘woningtekort’. Ook zien we borden met ‘industrieel bouwen’, ‘digitalisering’ en ‘aansprakelijkheid’. Het lijkt me niet dat je zoveel borden kan blijven laten draaien. Het geeft maar aan waar je als ondernemer tegenwoordig rekening mee moet houden. In deze BouwTotaal aandacht aan gevels en ook aan circulariteit. Ook weer zo’n kreet: circulariteit. Wellicht denken veel lezers bij circulariteit aan recycling, maar dat is wel erg kort door de bocht. Het liefst demonteren we steeds vaker gebouwdelen onbeschadigd, zodat deze elders weer herbruikbaar zijn. Het oude gebouw als materialendonor of grondstoffendepot waaruit we materialen winnen. Hoe beter we leren ‘losmaakbaar’ te bouwen, hoe beter vrijkomende materialen en producten her te gebruiken zijn. Modulair bouwen speelt daarbij ook een rol, want het moet allemaal wel weer passen. Lukt dat allemaal niet, dan kunnen we altijd nog recyclen. Simpel gezegd: goed scheiden en vervolgens vermalen tot nieuwe grondstof. De uitdaging bij hergebruik van materialen – denk aan complete vloeren of gevels – is groot. Wat is de kwaliteit van het vrijkomende materiaal en hoe maken we die kwaliteit aantoonbaar? Is die kwaliteit tijdens de levensduur van een gebouw vermindert door wellicht brand of overbelasting? Of voldoet een product niet meer aan de huidige regelgeving? Moeten we producten die we nu in gebouwen stoppen wellicht overdimensioneren, zodat de kans groter is dat ze in de toekomst herbruikbaar zijn? Maar staat overdimensionering juist niet op gespannen moet met het streven naar dematerialiseren in de bouw? Het duizelt u inmiddels denk ik, vooral bij het idee dat dit maar één bordje betreft! Maar circulair bouwen heeft ook een directe relatie met milieuprestatie, vaak ook industrieel bouwen (losmaakbaar, prefab), kwaliteitsborging en bijvoorbeeld digitalisering. Bij dat laatste denk ik aan een database waarin materialen staan die gewonnen zijn of binnenkort vrij gaan komen. Want een ontwerper kan moeilijk een gebouw ontwerpen dat deels uit hergebruikte vloeren bestaat, die nog niet verkrijgbaar zijn. Ik wens een ieder dan ook veel wijsheid toe in de toekomst. Aan uitdagingen geen gebrek de komende decennia! INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 21 28 05 Actueel Expertview 07 Actueel In de Spotlight 08 Actueel Berekening stikstof mag tot 25 km 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor B&U 11 Actueel Column: Circulair en prefab bouwen 12 Snel verdiend Van ondernemen in de IB naar een BV 13 Snel gebouwd Steeds vaker prefab gevelelementen met steenstrips Thema Gevels, Kozijnen, Ramen en Deuren 14 GEVELS en KRD Vliegende start Circulaire Geveleconomie 17 GEVELS en KRD Brandveiligheid biobased isolatie 18 GEVELS en KRD Hoe brandveilig is een groene gevel? 21 GEVELS en KRD Smalle gevelsteen: de kunst van het weglaten 23 GEVELS en KRD Woontorens met hoge luchtdichtheid 25 GEVELS en KRD Nieuws EN VERDER 28 Circulariteit Remontabel bouwen met kanaalplaat 33 Gereedschap “Festool voor mij ideale gereedschap” 34 BouwTotaal Test Festool accu-schroefboormachines 35 Bouwkosten Houten wand vervangen door gipskartonplaten 37 Bouwfouten Voldoende brandwerendheid: een verlichting? 38 Kwaliteitsborging Eindelijk duidelijkheid: Omgevingswet per 1 januari 2024 39 Innovatie & Inspiratie Bouwheld Wooncoach Daniëlle Nederlof 40 Blog The New Builders Brandpreventie: een vak apart! 41 Opinie EMI onderschat probleem in de energietransitie 43 Afbouw Nieuws 45 Afbouw Stucwerk Tips: Verwerking voegcementen 46 Productnieuws Nieuws over producten Extra inzet energiefixers in strijd tegen energiearmoede Het kabinet stelt versneld € 200 miljoen beschikbaar voor het tegengaan van energiearmoede door de inzet van energiefixers. Energiefixers helpen kwetsbare huishoudens in huur- en koopwoningen op korte termijn hun energieverbruik te verlagen door middel van energieadvies en kleine tot middelgrote energiebesparende maatregelen. Naast de inzet van energiefixers komt € 100 miljoen eerder beschikbaar uit het Nationaal Isolatieprogramma voor de lokale isolatie-aanpak van gemeenten. Het aantal koopwoningen dat op korte termijn in aanmerking komt voor structurele isolatiemaatregelen stijgt daarmee van 142.000 naar ruim 200.000. HUIS-AAN-HUIS Energiefixteams gaan huis-aan-huis langs in buurten of complexen met woningen die slecht geïsoleerd zijn en waar mensen met lage inkomens wonen. Zij ondersteunen bewoners onder meer bij het goed afstellen van de verwarmingsinstallatie en het plaatsen van radiatorventilatoren, radiatorfolie, tochtstrippen en ledlampen waarmee het energieverbruik daalt. Samen met gemeenten, corporaties en andere betrokkenen wordt alles op alles gezet om vóór komende winter energiefixteams uit te breiden en zoveel mogelijk huizen te bezoeken. Hierbij is er extra aandacht voor de 20 stedelijke focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Minister De Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening: “Met een laag inkomen en een slecht geïsoleerde woning ben je kwetsbaar voor hoge energiekosten. Je loopt dan meer risico op energiearmoede. Energiefixers kunnen je helpen met eenvoudige maar effectieve energiebesparende maatregelen. Je krijgt daarmee meer grip op je energielasten en een comfortabel en energiezuiniger huis. Een belangrijke stap in de strijd tegen energiearmoede.” VERSNELD KOOPWONINGEN ISOLEREN Grotere isolatiemaatregelen zijn nodig om het energieverbruik verder omlaag te brengen. Daarvoor is het van belang dat zoveel mogelijk slecht geïsoleerde woningen sneller worden verbeterd. Om dat voor elkaar te krijgen, wordt € 100 miljoen voor de lokale aanpak in het Nationaal Isolatieprogramma dit jaar extra beschikbaar gesteld. Gemeenten kunnen daarmee in totaal dit jaar € 300 miljoen aanvragen. Hiermee kunnen zij straat voor straat, wijk voor wijk ruim 200.000 koopwoningen met een lage energetische kwaliteit isoleren. Ook in 2024 en in 2025 zullen gemeenten aanvragen kunnen indienen zodat in totaal 750.000 koopwoningen in de lokale aanpak worden geïsoleerd.

Compacte stofzuigers op accu. Snoerloze perfectie in Systeem. Hallo gezondheid, ook zonder stopcontact. De compacte accustofzuigers CTLC MINI/MIDI houdt van stof en is perfect afgestemd op alle accu-machines. Of het nou gaat om mobiele zaag-, schuur- of boortoepassingen: de compacte uitvoering en het geringe gewicht maken hem tot de perfecte partner voor het dagelijks werk. Zo werkt u ook in het accusysteem stofvrij! Voor het perfecte samenspel tussen accu-gereedschap en stofzuiger zorgt de innovatieve Bluetooth® autostart of de praktische afstandsbediening. Onze accustofzuiger schittert met maximale zuigkracht dankzij 36V-turbine met 2 x 18V-accu’s. Stof behoort tot het verleden. Meer informatie: www.Festool.nl *Kijk voor meer informatie en de voorwaarden over FinancingPLUS op: www.Festool.nl/financingplus CTLC MINI vanaf €15,- per maand* NIEUW!

5 NUMMER 5 / MEI 2023 ACTUEEL EXPERTVIEW ARAP-JOHN TIGCHELAAR Mensen kunnen flink piekeren en zwart-wit denken ligt dan op de loer. Ik kom dat dagelijks tegen op de socials, met name op twitter. Wat een uitgesproken voor- of tegenstanders kun je toch hebben bij onderwerpen als vaccinatie, stikstof of het klimaat. Believers en Unbelievers. Vrij vertaald zou dat gelovigen en ongelovigen inhouden, dus ik houd het maar liever bij de Engelse versie. Wat ik nogal opmerkelijk vind is dat als de overheid met wetgeving komt, de unbelieve-geluiden, van de tegenstanders zeg maar, langzaamaan stiller worden. Persoonlijk vind ik een prachtvoorbeeld de invoering van de autogordelplicht in 1975. Ja, alleen voor de voorstoelen. Achterin gold deze plicht pas vanaf 1991. Nu ben ik van een leeftijd dat ik me het aanvankelijke verzet nog kan herinneren. Belachelijk, ga die rotdingen toch niet omdoen en meer van dat soort repliek. Ondertussen is het doodnormaal, sorry voor het woord, dat we autogordels dragen. Terug naar het zwart wit denken en dan over het klimaat. De opwarming van de aarde zorgt steeds vaker voor klimaatstress. Zo vertelde onlangs een heuse klimaatpsycholoog op een commerciële tv-zender dat mensen verdrietig en boos worden van bijvoorbeeld omgekeerde vlaggen. Of kamerleden die problemen bagatelliseren. Of daar heb je ‘m weer… mensen die op Twitter of nog erger Facebook ontkennen dat er überhaupt een klimaatcrisis is. KLIMAATSTRESS Dat veel meer mensen zich zorgen maken, bleek eerder ook uit een onderzoek van het CBS. ‘Driekwart van de bevolking maakt zich zorgen over de gevolgen van klimaatverandering voor toekomstige generaties’, stond daarin beschreven. Het blijkt dat vooral jonge mensen emotionele reacties op klimaatverandering hebben. Een ander onderzoek in 32 landen toont aan dat bijna de helft van de deelnemers zich veel of extreem veel zorgen maakt over klimaatverandering. Opvallend aan dit onderzoek waren de grote verschillen tussen landen: terwijl in Spanje bijna 78% zich (extreem) veel zorgen maakt, was dit in Rusland nog geen 10%. Je kan er stress van krijgen. Klimaatstress. Daarom verbaast het me dat er eerst wetgeving moet komen wil men luchtdicht, gasloos, energiezuinig en brandveilig bouwen. GROENE DAKEN Regenwater infiltreren wordt steeds meer verplicht in Nederland. Tenminste bij nieuwbouw en bij verbouw…. Het is steeds vaker een vereiste voor het verkrijgen van een bouwvergunning om het hemelwater los te koppelen van de gemeentelijke afvoer. En waarom zou je het niet doen? Het is een kleine ingreep, maar veel beter voor de natuur. Anders is het met groendaken. Deze dragen bij aan voorkomen van hittestress, zijn waterbuffers en veelal leveren ze ook een bijdrage aan vergroening van stedelijke gebieden. Maar wie bouwt er nou een dak met dakbelasting van 40-100 kg/m²? Daar zal toch eerst weer wetgeving aan te pas moeten komen, vrees ik. Ik kan me voorstellen dat groene daken brandgevaar remmen. Ik moest daaraan denken toen ik een mooi artikel tegen kwam dat ging over bosbrandgevaar op de Veluwe. De bosbes schijnt een echte vuurremmer te zijn. Klimaatslim noemden ze dat. Arap-John Tigchelaar Algemeen Directeur Transferro BV Stress Veel overtredingen bij verbouw klooster in Valkenburg  Foto: Nederlandse Arbeidsinspectie. Bij de verbouw van een voormalig klooster in het Limburgse Valkenburg zijn verschillende overtredingen geconstateerd. De Arbeidsinspectie en de gemeente Valkenburg controleerden het pand op 5 april 2023. Er werd niet alleen onveilig gewerkt, maar ook waren er bouwvakkers aanwezig die hier (mogelijk) niet mochten werken. Naar aanleiding van een melding van de gemeente Valkenburg bij de Nederlandse Arbeidsinspectie is besloten, in overleg met de gemeente Valkenburg, om woensdag 5 april een controle in het voormalige klooster te houden. In het klooster werkten tijdens de controle tien personen, die allen in het klooster onder erbarmelijke omstandigheden woonden en werkten. Weliswaar beschikten ze over een eigen kamer, zonder verwarming, maar werd gebruik gemaakt van gezamenlijke sanitaire voorziening en een gemeenschappelijk keuken met een kookplaat. Deze ruimten waren zeer smerig. Het is de tien werknemers verboden om in het pand te verblijven en te werken. HERKOMST Negen werknemers kwamen uit Belarus en Moldavië en één persoon uit Polen. De negen werknemers waren hier in Nederland op een Pools visum. De Arbeidsinspectie is van mening dat zij niet gerechtigd zijn om in Nederland te werken. De vermoedelijke schijnconstructie wordt door de Inspectie verder onderzocht. Of de werkgever heeft met deze constructie de Wav overtreden of de WagWeu. Tijdens het gesprek met de werknemers, vertelden zij dat ze maar zo’n 800 euro per maand ontvingen voor waarschijnlijk werkweken van 50 tot 60 uur. De Arbeidsinspectie doet naar aanleiding hiervan nader onderzoek. Vermoedelijk gaat het hier om overtredingen van de Wet minimumloon en de Arbeidstijdenwet. STEIGERS EN ASBEST Tijdens de controle constateerden de inspecteurs dat de steigers die bij het pand stonden niet goed waren opgebouwd. Werken op de steigers zou dermate onveilig zijn dat de inspecteurs het werk op de steigers direct hebben stilgelegd. In het pand zit verder asbest verwerkt dat door een gespecialiseerd bedrijf wordt gesaneerd. In een deel van het pand waar ook de medewerkers gehuisvest waren, waren meerdere ruimtes middels containment afgeschermd. Een containment is een constructie die de werkplek, waar de asbestsanering wordt uitgevoerd, afschermt van de omgeving en waarin een niveau van onderdruk in stand wordt gehouden ter voorkoming van de verspreiding van asbestvezels naar mens en milieu. De inspecteurs constateerden echter dat in één van de ruimten het folie dat hiervoor gebruikt wordt, was opengesneden. Vermoedelijk voor het leggen van kabels. Hierdoor bestaat de kans dat er asbest(deeltjes) in het pand is verspreid. Daar de slechte huisvesting van de medewerkers in dezelfde vleugel zat, is besloten dat dit deel van het pand afgesloten moet worden. Voordat dit deel van het pand weer vrij wordt gegeven zal een asbestsaneerder opnieuw een asbestinventarisatie moeten doen. GATEN IN MUREN Tijdens de inspectie werd geconstateerd dat in veel meer kamers in het pand gaten in de tussenmuren waren geboord. In meerdere kamers waren door de gaten stroomdraden, waterleidingen en internetkabels getrokken. Of hier sprake was van voorbereiding om meer werknemers in het pand te laten wonen en werken en werken is niet geheel duidelijk. Veel valgevaar gezien bij controle 200 bouwplaatsen Bij een controle op 200 bouwplaatsen verspreid over Nederland zijn bij circa 140 bouwplaatsen overtredingen geconstateerd door de Nederlandse Arbeidsinspectie. In totaal ging het om meer dan 250 overtredingen. Inspecteurs kwamen veel onveilig ingerichte werkplekken tegen en vaak was er sprake van valgevaar. In meer dan de helft van de gevallen was de situatie zo gevaarlijk dat de werkzaamheden direct zijn stilgelegd. Onveilig werken kan leiden tot ernstig letsel en heeft soms zelfs de dood tot gevolg. “Veel van die ongevallen kunnen gewoon worden voorkomen door je te houden aan de Arbowet en de juiste veiligheidsmaatregelen te nemen”, legt projectmanager Jane Tijssen van de Arbeidsinspectie uit. Samen met 150 inspecteurs ging zij donderdag 16 maart het land in om te controleren op bouwplaatsen. Het accent van de controle lag vooral op valgevaar vanaf daken. INSTALLATEURS ZONNEPANELEN Opvallend was het hoge aantal onveilige werksituaties in Noord-Brabant en Limburg. Ook in en rondom steden als Utrecht en Rotterdam legde de Arbeidsinspectie op meerdere plaatsen direct het werk stil. In veel gevallen gebeurde dat bij installateurs van zonnepanelen en dakdekkers. Het ontbrak dan bijvoorbeeld aan steigers, hekwerken of leuningen. Na een stillegging mag het werk pas weer verder als kan worden aangetoond dat de werksituatie weer veilig is. In bijna de helft van de gevallen kunnen bedrijven een boete tegemoet zien vanwege het overtreden van de Arbowet. Een aantal bedrijven kwam er vanaf met een waarschuwing. Er was dan geen sprake van direct gevaar of het ging om een lichte overtreding. ISO 45001 Gezond & Veilig werken heeft alles te maken met een gezonde veiligheidscultuur. ISO 45001 is een hulpmiddel om systematisch invulling te geven aan de wettelijke verplichting voor werkgevers om zorg te dragen voor de veiligheid en gezondheid van werknemers. Daarnaast draagt het bij aan het voeren van een beleid dat gericht is op het realiseren van zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. Bekijk de video: https://www.inspectiewerkt.nl/ veel-valgevaar-gezien-bij-controle-200-bouwplaatsen/.

www.deltaplus.eu PBM brochure bouw Vraag GRATIS aan! NIEUW! Scan of mail ask-belgium@deltaplus.fr Omdat bouwen makkelijker kan. Olcas maakt kleine prefab projecten bereikbaar Olcas is gespecialiseerd in prefab beton, specifiek voor woningbouwcasco’s. Wij hebben het proces van advisering, prijsvorming, engineering en logistiek in eigen hand hierdoor zijn de lijnen kort en is het contact direct. Kort samengevat: ‘creatief met beton’. Ons levergamma: • CASCOWANDEN • LICHTBETON WANDEN • RIBBENVLOEREN • GEÏSOLEERDE- EN ONGEÏSOLEERDE KANAALPLAATVLOEREN • BREEDPLAATVLOEREN • HOLLE WANDEN POSTBUS 28, 7240 AA LOCHEM T. 0573 - 222 300 WWW.OLCAS.NL www.gevel.nl www.gevel.nl Bewust bouwen. For the love of building. Bewust bouwen. Een gebouw is pas duurzaam als het op de juiste manier gebouwd is: met de juiste materialen, met de juiste partners en altijd met de toekomst als uitgangspunt. Samen brengen we jouw projecten tot leven, met oog voor design, duurzaamheid en functie.

7 NUMMER 5 / MEI 2023 ACTUEEL Op zoek naar de finishing touch? Dit deurbeslag biedt uitkomst Intersteel is een toonaangevende leverancier van deurbeslag in Nederland en Europa. Het bedrijf is opgericht in 1902 en heeft sindsdien een sterke reputatie opgebouwd op het gebied van kwaliteit en design. De slogan van Intersteel is "The finishing touch for every interior" en dit is precies waar het bedrijf voor staat. Intersteel biedt een breed scala aan deurbeslag van verschillende materialen en diverse kleuren, zodat er voor iedere interieurstijl een passende oplossing is. ideaal voor buitendeuren. Afhankelijk van de gewenste uitstraling van de deur kan er gekozen worden voor het juiste materiaal. BREED ASSORTIMENT IN VERSCHILLENDE KLEUREN Naast verschillende materialen biedt Intersteel deurbeslag in diverse kleuren. Er zijn deurkrukken verkrijgbaar in zwart, chroom, brons, maar ook messing. Hierdoor kan het deurbeslag worden aangepast aan de kleur van de deur of andere elementen in het interieur. Het assortiment biedt ook verschillende stijlen en vormen, van strak en modern tot klassiek en tijdloos. Het assortiment bestaat niet alleen uit deurbeslag, maar ook ander producten zoals raambeslag, meubelbeslag en accessoires. Door een breed netwerk van dealers in Nederland en Europa en de showroom in Rhenen, kunt u het assortiment bekijken en advies krijgen over het product wat u zoekt. BELANG JUISTE KEUZE VAAK ONDERSCHAT Het belang van de juiste keuze van deurbeslag wordt vaak onderschat. Toch kan het deurbeslag een groot verschil maken in de uitstraling van een interieur. Het is daarom belangrijk om zorgvuldig te kiezen voor het juiste materiaal, de juiste kleur en de juiste stijl. Intersteel biedt naast design en techniek, ook hoogwaardige kwaliteit en duurzaamheid. De producten hebben een jarenlange garantie en zijn gemaakt voor dagelijks gebruik. Om dit te kunnen garanderen zijn de beste materialen geselecteerd en worden de producten vakkundig geproduceerd om aan hoge eisen te voldoen. IN DE SPOTLIGHT De verschillende materialen die Intersteel aanbiedt zijn onder andere roestvrij staal, messing en aluminium. Elk materiaal heeft zijn eigen specifieke kenmerken en voordelen. Zo is roestvrij staal zeer duurzaam en corrosiebestendig, terwijl messing een warme en luxueuze uitstraling heeft. Aluminium is licht en sterk en daarom INTERSTEEL WWW.INTERSTEEL.NL Adviseer een échte houten vloer, ook bij lage temperatuur verwarming MEER INFO? Kijk op www.parketenvloerverwarming.nl of scan de QR-code en download het onafhankelijke rapport over parket op warmtepomp Parket heeft positief effect op rendement en levensduur van de warmtepomp n Hout verminderd aantal starts en stops van de warmtepomp waardoor deze langer mee gaat. n Hout houdt warmte langer vast en daardoor comfortabeler. n Parket is duurzaam en gaat een leven lang mee. n De productie van een houten vloer is veel minder milieubelastend dan de productie van andere soorten vloeren. n Hout houdt CO2 vast, ook als het een parketvloer is. HOUTBUFFER Hogere warmtestand Energieopslag Bufferende werking Gelijkmatige warmte uitwisseling Minder starts/stops Hoger rendement Langere levensduur GELIJKMATIGE AFGIFTE LANGERE LEVENSDUUR advertentie

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 8 Raad van State: berekening stikstof tot 25 km aanvaardbaar Een verrassende uitspraak van Raad van State in de ochtend van 5 april 2023: de zogenoemde rekenafstand van 25 kilometer bij individuele projecten is aanvaardbaar. Milieuorganisaties zijn teleurgesteld: die vinden dat stikstofneerslag die verder dan 25 kilometer van de bron neerslaat ook mee moet tellen. Voor elk project dat stikstof veroorzaakt, moeten de stikstofgevolgen tot op een afstand van 25 kilometer berekend worden. Of dat nu de aanleg of verbreding van een weg is of de oprichting of uitbreiding van een veehouderij. Het kabinet heeft deze afstand in 2021 vastgesteld. Maar daarover bestaat discussie, vooral of de afstand wel groot genoeg is voor een volledig zicht op de gevolgen van stikstofneerslag. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft echter op 5 april 2023 geoordeeld dat deze zogenoemde rekenafstand van 25 kilometer bij individuele projecten aanvaardbaar is. Het belang van deze zaak is breder en groter dan alleen infrastructurele projecten. De kwestie is relevant voor de aanvraag van een natuurvergunning en het gebruik van het bijbehorende rekenmodel AERIUS, ook bijvoorbeeld in het geval van de ontwikkeling van woningbouwlocaties. TUSSENUITSPRAAK VIA15 Het oordeel maakt deel uit van een zogenoemde tussenuitspraak in de zaak over het tracébesluit ‘A15/A12 Ressen-Oudbroeken (ViA15)’ van de minister van Infrastructuur en Waterstaat. Vanwege het grote maatschappelijke belang heeft de Afdeling bestuursrechtspraak ervoor gekozen om in deze tussenuitspraak alvast een oordeel te geven over de rekenafstand van 25 kilometer en het gebruik van het zogenoemde rekenmodel SRM2+ voor wegverkeer. De rekenafstand is namelijk voor het eerst gebruikt voor het gewijzigde tracébesluit voor de ViA15 in september 2021 en wordt sinds januari 2022 gebruikt voor alle stikstofveroorzakende projecten. Een oordeel over de aanvaardbaarheid van zowel het rekenmodel als de rekenafstand is daarom niet alleen voor deze zaak, maar voor veel projecten van groot belang. HOE WORDT STIKSTOFNEERSLAG BEREKEND? Om te berekenen hoeveel stikstof van een individueel project neerkomt op beschermde natuur wordt gebruikgemaakt van de AERIUS Calculator. Daarbinnen worden voor wegverkeer twee rekenmodellen gebruikt: SRM2+ en OPS. Model SRM2+ wordt gebruikt voor het berekenen van de stikstofneerslag binnen 5 kilometer van een weg. Voor de afstand tussen de 5 en 25 kilometer wordt gebruikgemaakt van het OPS-model. De bezwaarmakers voeren aan dat de minister alleen het OPS-model zou moeten gebruiken, omdat met het SRM2+-model de stikstofneerslag die op een natuurgebied terechtkomt, onderschat zou worden. De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelt dat dit niet zo is. Het SRM2+-model dat de minister gebruikte voor het tracébesluit uit 2021 is volgens de Afdeling bestuursrechtspraak gebaseerd op de ‘beste wetenschappelijke kennis’. De bezwaren tegen dit model heeft de minister onder verwijzing naar rapporten van het RIVM en TNO overtuigend weerlegd, aldus de hoogste bestuursrechter. TOT WELKE AFSTAND MOET JE STIKSTOFNEERSLAG BEREKENEN? Vervolgens moest de Afdeling bestuursrechtspraak beoordelen of voor het berekenen van de stikstofgevolgen van een individueel project een rekenafstand tot 25 kilometer aanvaardbaar is. Dat is het geval. Elk rekenmodel heeft een grens waarbuiten het geen wetenschappelijke betrouwbare uitspraken meer kan doen. Dat wil zeggen dat daarbuiten te onzeker is of de berekening nog overeenkomt met de werkelijkheid. De minister heeft met onderzoeken van onder meer het RIVM en TNO overtuigend gemotiveerd dat de maximale afstand waarbinnen voor een individueel project nog die wetenschappelijke betrouwbare stikstofberekeningen kunnen worden gedaan, 25 kilometer is. Het Europese natuurbeschermingsrecht vereist ook dat voor elk project de negatieve gevolgen voor beschermde natuur in beeld worden gebracht op basis van de beste wetenschappelijke kennis daarover. Het model om de stikstofgevolgen van projecten te berekenen, mét die rekengrens bij 25 kilometer vormt die beste wetenschappelijke kennis. Dit betekent niet dat stikstof die buiten de grens van 25 kilometer op beschermd natuurgebied terechtkomt, niet relevant is. Die stikstofneerslag maakt deel uit van de totale stikstofneerslag in Nederland en is niet meer toe te rekenen aan het individuele project. De overheid is verantwoordelijk om maatregelen te nemen om verslechtering van beschermde natuur tegen te gaan als gevolg van die nationale stikstofneerslag. De vraag of die maatregelen de toets der kritiek kunnen doorstaan, kunnen echter niet in het kader van de beoordeling van een individueel project aan de orde komen, zoals een tracébesluit of een natuurvergunning. REACTIES BOUWEND NEDERLAND EN NEPROM Voorzitter Arno Visser van Bouwend Nederland ziet de uitspraak als lichtpuntje: “Wij zien in de uitspraak van de Raad van State, dat de rekengrens van 25 kilometer aanvaardbaar is, een lichtpuntje in het slepende stikstofdossier. Dit betekent dat hiermee na jaren wachten aangetoond is wat wél kan. Lopende en nieuwe bouwprojecten hoeven door de uitspraak geen nieuwe vertraging op te lopen. Ook hoeft het AERIUS-model niet aangepast te worden. Het kabinet moet zich nu volledig richten op de uitvoering van het stikstofbeleid. Door nu door te pakken ontstaat versneld stikstofruimte voor zowel natuurherstel, bouw als economie.” De NEPROM, vereniging van projectontwikkelaars, zegt in reactie dat de stikstofcrisis met deze tussenuitspraak geenszins ten einde is. De ontwikkelaars roepen het kabinet op om met grote voortvarendheid te beginnen met de uitkoop van de zogenoemde piekbelasters, zodat er weer ruimte ontstaat om huizen te bouwen. Daarnaast is het wenselijk dat de minister de agrarische sector zo spoedig mogelijk informeert over de voorwaarden van de vrijwillige uitkoopregeling. En provincies verdienen meer uitleg over en ondersteuning bij wat er van hen verwacht wordt. “De recente uitspraak van de Raad van State geeft bij sommigen wellicht aanleiding voor enige opluchting, maar de crisis is geenszins bezworen”, aldus Jan Fokkema, directeur NEPROM. “Dankzij de uitspraak mag het AERIUS-model voorlopig gebruikt blijven worden bij vergunningverlening. Maar het blijft een kwetsbaar instrument waarmee maar weinig deskundigen goed om kunnen gaan. Het kost ook onnodig veel tijd bij de vergunningverlening van relatief kleine woningbouwprojecten met uiterst beperkte stikstofuitstoot. Het is voor de korte termijn daarom belangrijk dat de door minister De Jonge aangekondigde standaardisatie van stikstofberekeningen voor woningbouw er snel komt.” VOORTZETTING ZAAK TRACÉBESLUIT VIA15 Met de tussenuitspraak van 5 april 2023 staat vast dat de stikstofberekening die aan de passende beoordeling voor het tracébesluit ViA15 ten grondslag ligt, in orde is. Maar hiermee is nog niet duidelijk of de A15 bij knooppunt Ressen kan worden doorgetrokken en aangesloten op de A12. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft namelijk nog niet op alle bezwaren beslist die tegen het tracébesluit zijn aangevoerd. Wat overblijft zijn namelijk de bezwaren van vijf bezwaarmakers tegen de passende beoordeling en de externe saldering. De Afdeling bestuursrechtspraak zet de procedure met deze bezwaarmakers voort en doet later een definitieve uitspraak over het tracébesluit voor de ViA15. Voor één van de bezwaarmakers, Steenfabriek Huissenswaard B.V., komt vandaag wel een einde aan de procedure. De Afdeling bestuursrechtspraak verklaart haar beroep ongegrond.

9 NUMMER 5 / MEI 2023 ACTUEEL Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof WETTELIJK CO-STELSEL IN WERKING PER 1 APRIL Om het aantal slachtoffers door koolmonoxidevergiftiging te beperken, is op 1 april 2023 nieuwe wetgeving in werking getreden: het wettelijk CO-stelsel. Vanaf die datum mogen alleen CO-vrij-gecertificeerde bedrijven werkzaamheden uitvoeren aan een gasverbrandingsinstallatie. Een niet-gecertificeerd bedrijf inhuren of zelf klussen aan een gasverbrandingsinstallatie is vanaf die datum verboden. CO-vrij gecertificeerde bedrijven herken je aan het CO-vrij-logo en zijn te vinden in het register gasverbrandingsinstallaties. Een installateur draagt bovendien (digitale) legitimatie bij zich waarmee hij of zij kan aantonen voor een gecertifieerd bedrijf te werken. Bedrijven die nu niet in het register staan, mogen geen werkzaamheden meer uitvoeren aan gasverbrandingsinstallaties totdat zij het CO-vrij-certificaat behalen. Voorlichtingscampagne van start Op 23 februari is de campagne ‘Stop CO-vergiftiging’ gestart van de Nederlandse Brandwondenstichting en Brandweer Nederland in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze campagne wijst mensen op de gevaren van koolmonoxide en informeert hen over de nieuwe regelgeving. KOOLMONOXIDEVERGIFTIGING Koolmonoxide (CO) is een levensgevaarlijk gas. Je ruikt, proeft en ziet het niet, maar mensen die het inademen, kunnen ernstige gezondheidsklachten krijgen en zelfs overlijden. Jaarlijks zorgt koolmonoxidevergiftiging voor tien tot twintig doden en ten minste tweehonderd ziekenhuisopnames. Veelal komt koolmonoxide een huis binnen door een niet goed geïnstalleerde of onderhouden gasverbrandingsinstallatie, zoals een cv-ketel, geiser, gaskachel, gashaard of rookgasafvoer. Dit bleek uit onderzoek van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OvV). Op aanbeveling van de OvV is daarom de nieuwe wetgeving gemaakt. Register gasverbrandingsinstallaties: https://www.tlokb.nl/register-gasverbrandingsinstallaties/ Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal  frank@handelsuitgaven.nl VOORAL GROEI IN DIENSTVERLENENDE SECTOREN VERWACHT Maurice van Sante Senior econoom ING Economisch Bureau  maurice.van.sante@ing.com In 2023 verwacht ING Research voor de meest sectoren een lichte groei, waarbij de dienstverlenende sectoren de grootste groei laten zien. Verdere digitalisering, maar vooral ook cyberbeveiliging zorgen ervoor dat ING Research hogere volumes verwacht in de IT sector. Ook blijft de horeca, ondanks de hoge inflatie, nog doorgroeien. In winkels nemen de verkopen daarentegen af, vooral door minder grote aankopen. In de industrie krimpen de energie-intensieve deelsectoren nog in de eerste helft van 2023. De bouwproductie neemt dit jaar af doordat er minder bouwvergunningen worden afgegeven en de verkopen van woningen onder druk staan. LICHTE KRIMP VERWACHT IN DE BOUWSECTOR IN 2023 EN 2024 De groei van de bouwproductie is de afgelopen jaren gestaag afgenomen. In februari steeg het bouwvolume echter toch nog (verrassend) met 3,5 % ten opzichte van januari en bereikte daarmee een nieuw record. Door de gestegen bouwkosten, hogere rente en een terughoudende consument zal echter de nieuwbouw van woningen in 2023 en 2024 afnemen. Begin november 2022 heeft de Raad van State besloten dat de vrijstelling voor bouwwerken voor stikstofuitstoot niet meer geldt. Het maakt nieuwe woningbouwprojecten niet onmogelijk, maar het aantal vergunningen lijkt er wel duidelijk door onder druk te staan. Zo daalde het aantal vergunningen in januari met een kwart ten opzichte van een jaar geleden. Daarentegen zorgen de hoge energieprijzen voor extra vraag naar energiebesparende bouwwerkzaamheden in de installatie- en onderhoudsmarkt. Het BOUWMONITOR B&U ondernemersvertrouwen was in de bouw in maart 2023 nog steeds positief maar wel iets gedaald. We verwachten daarom dit en volgend jaar slechts een bescheiden krimp van het totale bouwvolume. Veilig data delen door bouwketens stap dichterbij  Enthousiaste inbreng tijdens de eerste reviewdag van het DSGO afsprakenstelesel op 8 maart 2023. Digitaal samenwerken van een gebouwontwerp tot en met de sloop is een flinke stap dichterbij gekomen: na een succesvolle eerste publieke reviewronde, publiceerde digiGO 31 maart de eerste publieke versie van het afsprakenstelsel als onderdeel van het Digitale Stelsel Gebouwde Omgeving (DSGO). Dit stelsel wordt iteratief doorontwikkeld het komende jaar. “Stel je hebt als aannemer een datadienst waarmee andere partijen zich kunnen abonneren op jouw bouwplanning. Dan kunnen ze daarmee notificaties ontvangen als je planning wijzigt. Dan begrijp je wel dat je veel efficiënter en sneller kunt werken, en de kans op fouten minimaal wordt”, legt Bauke Rietveld uit. Hij schetst hiermee een use case, die straks mogelijk gemaakt wordt door het afsprakenstelsel. Bauke is als Lead afsprakenstelsel DSGO verantwoordelijk voor alle inhoud van het afsprakenstelsel. Hoe steekt zo’n stelsel precies in elkaar? “Het afsprakenstelsel DSGO moet leiden tot een federatief ecosysteem, waarmee je op elk moment en vanaf elke plek in de bouwketen snel en veilig de juiste data kunt raadplegen en zo nodig uitwisselen. Dat gebeurt via de datadiensten van partijen die meedoen in dit stelsel. Om ervoor te zorgen dat die straks onderling goed kunnen samenwerken, moeten ze gaan werken op basis van dezelfde afspraken. Dat regelen we met het DSGO. Zo kun jij als partij in de gebouwde omgeving straks op gestandaardiseerde wijze data delen met verschillende partijen waar je mee samenwerkt.” VOORDELEN FEDERATIEF ECOSYSTEEM De belangrijkste voordelen van een dergelijk federatief ecosysteem voor datadelen zijn: • Juiste partijen krijgen toegang tot relevante data: je kunt datadelen met directe relaties, maar ook met relaties van relaties (met de juiste toestemming). Zo kun je ook over ketens heen data delen. • Degene die rechten heeft over data blijft in controle: je bouwt vertrouwen op tussen partijen, omdat jij in controle blijft over jouw data. Jij hebt daarop de rechten en hebt controle over de vraag wie onder welke voorwaarde wat met de data mag doen. Dus data kun je niet zonder toestemming verder delen. • Geen onnodige data replicatie: doordat verschillende partijen toegang krijgen tot (delen van) dezelfde dataset vanuit de bron, heb je als deelnemende partij de garantie dat je het over dezelfde data hebt en niet werkt met kopieën met versieverschillen. • Inspraak in de governance van het ecosysteem: voldoe je als partij aan alle eisen voldoet en kies je om deel te nemen aan het DSGO, dan krijg je inspraak in het beheer en de doorontwikkeling van het federatief ecosysteem. Deze aspecten, meer over het stelsel en voorbeelden van use cases, vind je terug in de eerste publieke versie via deze link: https://afsprakenstelseldsgo.atlassian.net/wiki/spaces/DSGO. 15 JUNI TWEEDE THEMATAFEL Iedereen die hierin geïnteresseerd is en er een belang bij heeft, kan nu via de hiervoor genoemde link de huidige versie van het afsprakenstelsel bekijken. Je kunt ook contact opnemen om betrokken te worden bij de doorontwikkeling. Bauke: “Deze ontwikkeling is een iteratief proces. Dat wil zeggen dat we keer op keer inspraakrondes houden om de inhoud van het stelsel af te stemmen met de markt en verder te ontwikkelen. We mikken erop dat in de zomer van 2024 de ontwikkelingen van het afsprakenstelsel DSGO af zijn.” De eerstvolgende schriftelijke publieke reviewronde start eind mei en op 15 juni is er een tweede Thematafel Afsprakenstelsel DSGO, waarbij je weer een hele middag mee kunt praten over dit stelsel en de inhoud ervan. DigiGO is daarvoor specifiek op zoek naar technische professionals die zich bezighouden met API-specificaties, naar mensen die verantwoordelijk zijn voor de juiste toepassing van data binnen hun organisatie en naar juristen die mee willen kijken op de juridische aspecten. Houd voor de locatie en tijden de digiGO website in de gaten. MEER OVER DIGIGO EN DSGO Het afsprakenstelsel DSGO vormt de kern van het Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving (DSGO). Dit is één van de vier ambities waaraan branchebreed wordt gewerkt via de stichting digiGO. Meer over digiGO en DSGO vind je op www.digigo.nu.

Samen bouwen wij de toekomst. Hoogwaardig, snel en flexibel Een cascowoning en -appartement in een dag Met bijna 60 jaar ervaring zijn wij jouw kennispartner die zorgt dat jij optimaal met prefab beton kunt bouwen. Kijk voor meer informatie op www.heembeton.nl Montageservice in eigen huis One-stop-shop voor prefab vloeren en wanden Een enthousiast Heembeton-team tot je beschikking BETER, SNELLER, EN DUURZAMER BOUWEN. WIJ ZIJN MAKZ, WIJ MAKEN KALKZANDSTEEN. Het is onze missie om de Nederlandse en Belgische bouwwereld elke dag op tijd te voorzien van de hoogste kwaliteit in kalkzandsteen. Wij bouwen natuurlijk omdat kalkzandsteen bestaat uit 85% zand, 6% kalk en 9% recycled kalkzand- steenpuin en water. Maar dat niet alleen: dit populaire bouwproduct kan met weinig energie gebroken worden Nieuwsgierig naar onze aanpak? Kijk op makzkz.nl en volledig hergebruikt in de productie van nieuwe stenen. Wij bouwen slimmer omdat kalkzandsteen constructief, onbrandbaar, vochtregulerend, geluidwerend, flexibel en goedkoop is. Wij bouwen sneller omdat de lever- tijd relatief kort is en de verwerking van kalkzandsteen snel en eenvoudig. Professionele Tegellijmen & Voegproducten 030-6050214 - info@soprobv.nl - www.soprobv.nl Wilt U BREEAM bouwen conform EC1 PLUS?

11 NUMMER 5 / MEI 2023 ACTUEEL COLUMN JOHAN OLTVOORT Circulair en prefab bouwen is op dit moment actueel door milieumaatregelen en een toekomstig gebrek aan grondstoffen. Eigenlijk is dit denken niet nieuw. Als we kijken naar oudere boerderijen in de Achterhoek of Twente en daarbuiten ook, zien we aan de gebinten dat deze vaker gebruikt zijn. Er zitten vaak gaten in de stijlen en balken die duiden op een veranderde toepassing. De wand, de ruimte in het vakwerk werd opgevuld met vlechtwerk van wilgentenen en afgestreken met leem vermengd met stro en nog weer later met bakstenen. Hoe herkenbaar in deze tijd. Gebinten zijn vervangen door staalconstructies of betoncasco’s. De lemen wanden door sandwichpanelen of snelbouwstenen. De achterliggende gedachte toen was vaak geld gedreven. Arbeid was goedkoop en materiaal duur. De tendens dat materiaal duur en schaars wordt herkennen we. Daarom is het belangrijk dat we nu bij nieuwbouw ook rekening houden met toekomstige veranderingen. De gebinten werden met pen en gat in elkaar gezet. De verbindingen werden niet gelast of gelijmd, zodat ze later weer uit elkaar gehaald konden worden. Datzelfde kunnen we nu ook met onze hout, beton en staalconstructies doen. Meer met bouten en met droge verbindingen werken dan de constructie in elkaar lassen of aan elkaar stortten. Dit vraagt inzicht en kennis van de mogelijkheden door de opdrachtgever, architect en constructeur. En een andere mindset. VOORUIT DENKEN Een ander aspect is dat men vooruit moet denken. De boer of de landeigenaar had eigen bomen die tot gebinten, stijlen en balken gezaagd konden worden. Deze werden eerst gekapt, gedroogd daarna gezaagd. De boom werd van top tot en met stam ingemeten om maar zo veel mogelijk hout te kunnen gebruiken met zo min mogelijk afval. Na het zagen ging de timmerman in de winter de gebinten samenstellen en de traditionele houtverbindingen maken. Dit proces kon wel een aantal jaren duren. Dat gaf niet, men had tijd. Voor nu is het een bewuste keuze om met prefab te werken. Dit vraagt een proactieve instelling. De werkvoorbereiding moet eerder starten dan op de traditionele manier. Voorbeeld: leidingen frezen in betonwanden gaat niet. Het ontwerp wordt in een 3d model gezet en gecontroleerd op fouten. De afzonderlijke delen worden uit het model gehaald en extern geproduceerd. Het model is de denkbeeldige productie en montage van het bouwwerk. De daadwerkelijke verwerking vindt plaats op de bouwplaats. Doordat er een controle op fouten heeft plaatsgevonden past het geheel. Op deze manier kunnen we snel en foutloos werken. Zo houden we tijd over. Johan Oltvoort Directeur Olbecon en Olcas Circulair en prefab bouwen Nieuwe Column Johan Oltvoort geeft maandelijks in BouwTotaal zijn visie op de rol van prefab in de bouw. Betaalbare houten conceptwoningen In de realisatie wordt een circulaire houtbouw conceptwoning toegepast. Deze wordt geproduceerd bij DAT Bouwsystemen, de houtbouwfabriek van VORM. In deze woning zijn prefab wanden, prefab gevelelementen, prefab badkamers en prefab kernen toegepast, waardoor deze woning snel en betaalbaar te bouwen is. Zo wordt binnen circa vijf maanden een volledig gebouw gerealiseerd met meerdere woningen voor verschillende doelgroepen. De woningen worden als bouwpakket vervoerd naar de bouwlocatie. In de praktijk brengt dit minder transportbewegingen met zich mee. De bouwlocatie volstaat met een compact assemblageteam en een telescoopkraan om de gebouwen in korte tijd te monteren. Dit verkort de doorlooptijd en vermindert de overlast voor de buurt. Bovendien zijn de woningen bijzonder duurzaam, met een GPR score van 8 en een MPG score van <0,8. VISIE “Werken met een vernieuwend bouwconcept in hout sluit aan bij de missie en visie van Havensteder: betaalbare woningen bieden, die we goed en duurzaam onderhouden en waar mensen prettig in wonen”, aldus Ellen Hakstege van gebiedsontwikkelaar Havensteder. “Het blijft uitdagend om met een slim ontwerp te komen in complexe binnenstedelijke opgaven. Wij zijn blij dat we erin geslaagd zijn om met een vernieuwend houtbouwconcept óók aan te sluiten bij de historische context van Crooswijk”, zegt Sjuul Cluitmans van partner heren 5 architecten. Buurtontwikkelaar BuurtBoost, één van de nieuwe initiatieven van VORM, richt zich specifiek op het verbeteren van bestaande buurten door zowel de fysieke als sociale opgaven aan te pakken. In Crooswijk blijft BuurtBoost vanuit VORM in de lead om de nieuwe woningen te realiseren en is er met meerdere VORM bedrijven gekeken naar het vinden van een passende oplossing voor het toevoegen van circulaire, betaalbare en houten woningen.  Artist impression houten conceptwoningen Oud-Crooswijk. Illustratie: Vivid Vision. Het Rotterdamse Crooswijk krijgt circulaire en betaalbare conceptwoningen, verdeeld over vijf locaties in het Van Meekerengebied. Bouwend projectontwikkelaar VORM en heren 5 architecten zijn door Havensteder als winnaars geselecteerd met dit plan. De woningen worden gerealiseerd ter vervanging van bestaande woningen én op lege plekken die zijn ontstaan na eerdere stadsvernieuwingsopgaven. Door de toepassing van geïndustrialiseerde bouw in hout en gebruik van duurzame materialen zijn de woningen sneller, beter en met minimale overlast voor de omwonenden te bouwen. Slechte waterkwaliteit kan jaarlijks 17,5 miljard euro omzet kosten In 2027 moet de waterkwaliteit in Nederland voldoen aan de doelen van de Europese Kaderrichtlijn water (KRW). Adviesbureau Witteveen+Bos bracht voor Bouwend Nederland in kaart wat de risico’s zijn voor de bouw- en infrasector als Nederland in 2027 op veel plaatsen nog niet voldoet aan de KRW. Potentieel kan 17,5 miljard euro omzet per jaar in de knel komen, als bouwprojecten niet meer vergund kunnen worden. Als het kabinet samen met het bedrijfsleven forse extra inspanningen pleegt, kunnen de risico’s beperkt blijven. Net als bij de situatie met PFAS zal mogelijk geen water verplaatst mogen worden, ook niet tijdelijk. “In het slechtste geval kan een kwart tot wel een derde van de totale bouwproductie mogelijk niet meer vergund worden”, benadrukt Martijn Verwoerd, senior beleidsadviseur publiekrecht bij Bouwend Nederland. “Het kan zijn dat de vergunning voor het bouwwerk zelf wel kan worden verleend, maar dat geen toestemming mag worden gegeven voor het tijdelijk droogpompen van de bouwput en het lozen van het water uit die bouwput. Mogelijk blijft het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen en bijbehorende infrastructuur hierdoor nog verder achter op de ambities die het kabinet heeft.” KABINET TREF SNEL DRIE MAATREGELEN De gevolgen voor de bouw- en infrasector kunnen verkleind worden als bevoegd gezagen besluiten om gebruik te maken van maatwerkvoorschriften verbonden aan vergunningen. Bouwend Nederland roept het kabinet daarom op om snel in actie te komen en de volgende drie maatregelen te treffen: 1. Voer actief bronbeleid: vervuiling dat niet in het water komt wordt ook geen probleem. 2. Maak meer middelen vrij voor aanpassingen: we weten dat bijvoorbeeld het laten meanderen van kanalen en stromen positief doorwerkt in de waterkwaliteit. 3. Zet maatwerkvoorschriften in: bij bronbemaling of het gebruik maken van waterstaatswerken moet in gevallen waarbij waterkwaliteit een rol speelt het gebruik van maatwerkvoorschriften uitgangspunt worden, met een ‘ja, tenzij’ uitgangspunt. Het rapport is te downloaden via de website van Bouwend Nederland. Vul in het zoekvak in: ‘Slechte waterkwaliteit’.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 12 Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Van ondernemen in de IB naar een BV AANSPRAKELIJKHEID Voor verplichtingen die ondernemers aangaan vanuit hun eenmanszaak of VOF kunnen schuldeisers verhaal maken nemen op het privévermogen van de betrokken ondernemers. Voor de VOF geldt dit ook als u niet zelf, maar u of een medevennoot, degene is die de verplichting namens de VOF is aangegaan. Als een ondernemer gehuwd is in een gemeenschap van goederen kunnen de schulden onder omstandigheden zelfs ook op de goederen van de gemeenschap (dus ook van de partner) worden verhaald. De BV is een rechtspersoon. Dat betekent dat de BV door het Nederlands recht wordt gezien als een zelfstandige drager van rechten en plichten. Deze rechtspersoonlijkheid heeft tot gevolg dat verplichtingen die namens een BV zijn aangegaan in principe alleen kunnen worden verhaald op de BV (enkele uitzonderingen daargelaten). Bestuurders en/of aandeelhouders van een BV kunnen in beginsel niet in privé worden aangesproken voor het nakomen van verplichtingen die namens de BV rechtsgeldig zijn aangegaan. Door uw eenmanszaak of VOF in te brengen in de BV worden verhaalsmogelijkheden van zakelijke crediteuren beperkt, mits dit op de juiste manier wordt gedaan. Naarmate een onderneming groeit, de risico’s toenemen, medewerkers zijn aangenomen en de financiële belangen groter worden, kan het om die reden aantrekkelijker zijn te gaan ondernemen met een BV. FISCALITEIT Bij de eenmanszaak of VOF wordt winst voor ondernemers die gebruikmaken van een IB-onderneming belast in box 1 van de inkomstenbelasting. Een belastbaar inkomen van € 38.702,- tot een bedrag van € 73.031,- wordt in box 1 belast tegen een tarief van 36,93%. Vanaf € 73.031,- wordt belast tegen een tarief van 49,50% (tarieven 2023). Startende IB-ondernemers kunnen onder voorwaarden gebruikmaken van de zelfstandigenaftrek, de startersaftrek en de MKB-winstvrijstelling. Dit levert startende ondernemers met een IB-onderneming fiscale voordelen op. Winst die in de BV wordt gemaakt valt onder de vennootschapsbelasting. Bij een winst tot € 200.000,- bedraagt de belasting over het resultaat in de BV 19%. Bij een winst hoger dan € 200.000,- is dit 25,8 % (tarieven 2023). Eventuele uitkeringen van winst aan aandeelhouders (met een belang van minimaal 5%) worden daarnaast belast in box 2 van de inkomstenbelasting. Dat geldt ook voor de winst die wordt gemaakt bij verkoop van aandelen. Afhankelijk van de fiscale situatie van de ondernemer en de onderneming kan het fiscaal voordeliger uitpakken om te ondernemen met een BV. Het omslagpunt (het moment waarop een BV fiscaal gezien voordeliger uitpakt dan een eenmanszaak of VOF) ligt bij een jaarlijkse winst tussen ongeveer € 90.000,- tot € 150.000,-. Uiteraard hangt dit weer sterk af van uw persoonlijke (fiscale) situatie en die van uw onderneming. Overleg daarom altijd eerst met uw adviseur, accountant en/of belastingadviseur om te bekijken of de BV u fiscaal voordeel oplevert. HOE GAAT DAT DAN IN ZIJN WERK? Op het moment dat een eenmanszaak of VOF wordt omgezet in een BV, wordt deze onderneming feitelijk overgeheveld van het ene belastingregime (de inkomstenbelasting, de IB) naar het andere belastingregime (de vennootschapsbelasting). Voor de inkomstenbelasting wordt de IB-onderneming op dat moment dan ook gestaakt. In principe moet de stakende ondernemer op dat moment stakingswinst betalen over het verschil tussen de werkelijke waarde van de onderneming en de fiscale boekwaarde op het moment van het staken. Dit wordt ook wel ‘afrekenen’ genoemd. Afrekenen is niet altijd wenselijk. Daarom kent de Wet op de Inkomstenbelasting mogelijkheden die voorkomen dat ondernemers bij het inbrengen van IB-onderneming in een BV moeten afrekenen. Deze faciliteiten hangen samen met de manieren waarop een eenmanszaak of VOF kan worden ingebracht in een BV. Grofweg kan dit op drie manieren, zie A, B en C. A. Ruisende inbreng Een IB-onderneming kan ruisend worden ingebracht in de BV. Bij ruisende inbreng wordt de IB-onderneming overgedragen aan de BV tegen uitreiking van aandelen en wordt de IB-onderneming gestaakt. Er moet in dit geval in principe worden afgerekend. Om belastingheffing te voorkomen kan een lijfrente worden bedongen bij de eigen BV voor het bedrag aan stakingswinst. Deze inbreng kan fiscaal gezien met terugwerkende kracht plaatsvinden. B. Geruisloze inbreng Een IB-onderneming kan geruisloos worden ingebracht in de BV. Bij geruisloze inbreng wordt de IB-onderneming overgedragen aan de BV tegen uitreiking van aandelen en wordt de IB-onderneming geacht niet te zijn gestaakt. De BV treedt in de plaats van de IB-onderneming (met dezelfde boekwaarden) en er vindt geen afrekening plaats. Ook deze inbreng kan fiscaal gezien met terugwerkende kracht plaatsvinden. C. Activa-passiva transactie Een IB-onderneming kan ook door middel van een activa-passiva worden overgedragen aan de BV. Bij een activa-passiva transactie worden alle of een deel van de activa en passiva overgenomen. Net als bij de ruisende inbreng wordt de IB-onderneming bij een activa-passiva transactie gestaakt en moet er worden afgerekend. Hiervoor bestaat geen fiscale faciliteit. Fiscaal terugwerkende kracht is bij de activa-passiva transactie niet mogelijk. KEUZE IS AFHANKELIJK VAN SITUATIE De ruisende inbreng en de geruisloze inbreng zijn fiscale faciliteiten waarvan ondernemers alleen gebruik kunnen maken als zij (op tijd) voldoen aan een aantal voorwaarden. Ook hiervoor geldt dat een optimale keuze steeds zal samenhangen met de (fiscale) situatie van de ondernemer en zijn onderneming. Overleg daarom zoals reeds eerder gemeld altijd eerst met uw adviseur of accountant en/of belastingadviseur om te bekijken welke wijze van inbreng het best bij uw situatie past. Een volgende keer zal aandacht worden geschonken aan het omgekeerde proces en wel van ondernemen in de BV naar (weer) ondernemen in de IB. Hoe werkt dat, van ondernemen in de IB naar ondernemen in een BV? De twee belangrijkste overwegingen om te kiezen voor inbreng van uw eenmanszaak of VOF in een BV zijn aansprakelijkheid en fiscaliteit. Dit wordt in dit artikel nader uitgelegd. John A.W.J.M. Brands MBA Directeur Kubus Onderneming Support Kubus Administratieve Dienstverlening en Accountancy  john.brands@kubus.nl www.kubus.nl

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=