Snelle montage prefab casco appartementengebouw Pag.12 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 12 | JAARGANG 20 | DECEMBER 2023 AFBOUW WATERDICHTING Goede waterdichting vraagt ‘waterdicht’ advies 32 BETON CO2 afvangen bij cementproductie 16 SNEL VERDIEND Actiepunten eind 2023 11 THEMA BETON PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND BOUWTOTAAL WENST U FIJNE FEESTDAGEN EN EEN VOORSPOEDIG Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl 2024!
www.gb.nl MADE IN HOLLAND Speciaal ontwikkeld voor het veilig, eenvoudig en snel inhijsen en fixeren van prefab gevelelementen. • Uit één stuk gestanst dus vorm- en maatvast • Licht in gewicht en tegelijkertijd sterk in krachtopname (staal S350) • Glad oppervlak waardoor het element gemakkelijk kan worden ingeschoven • Eenvoudig op hoogte te stellen met GB drukplaten • Montage vindt van binnenuit plaats (steigerloos bouwen) Vloer HSB-Strip meer info NIBOR systeem voorkomt lekkage aan de dakvoet Bel of mail 075-6877034 info@nag.nl Zorgeloos verduurzamen van hellende daken op bestaande woningen Gepatenteerd systeem Ideaal bij renovatieprojecten! Ook bij compressiekoeling werkt de parketvloer als buffervat Download het baanbrekende rapport! MEER INFO? Kijk op www.parketenvloerverwarming.nl of scan de QR-code en download het onafhankelijke rapport over parket op warmtepomp Houten vloer én vloerverwarming? Bewezen combinatie!
3 NUMMER 12 / DECEMBER 2023 ACTUEEL Beton wordt groener Ik ga hier niet roepen dat beton over tien jaar het duurzaamste bouwmateriaal is, maar de beton- en cementindustrie werken hard aan verduurzaming. Het gaat eigenlijk nog sneller dan ik had verwacht. De Nederlandse betonsector loopt in de bouwwereld zelfs voorop in de reductie van CO2-emissies door het gebruik van CO2-arme cementen en nieuwe bindmiddelen. Wereldwijd draagt beton gemiddeld 7% bij aan de totale CO2-emissie. Dat is fors. Maar volgens Paul Ewalds, adviseur circulaire economie van Betonhuis en adviseur CSC, komt dat doordat er meer beton geproduceerd wordt dan alle andere bouwmaterialen bij elkaar. “Maar in Nederland is die emissie slechts 1,6%!”, aldus Ewalds in deze uitgave. Dat komt omdat we in Nederland voor een deel de portlandcementklinker vervangen door geschikte alternatieven, zoals hoogovenslak en poederkoolvliegas. Nederland is hierin al decennia koploper. Daardoor heeft het in Nederland toegepaste cement ook het laagste CO2-profiel ter wereld. Een ander alternatief van cement is de vervanging door een duurzamer bindmiddel. Er zijn dan ook genoeg alternatieven, zoals geopolymeer, gecalcineerde klei, kalksteenmeel en lavameel. CO2 AFVANGEN Een mogelijkheid is ook om CO2 af te vangen bij de cementproductie. Er zijn meerdere technieken om de CO2 die vrijkomt af te vangen. Voorbeelden zijn de technieken oxyfuel en LEILAC. Bij een fabriek in Noorwegen gaat het om het gebruik van zogeheten amines. Amines lijken op ammoniak en kunnen CO2 bij lage temperatuur (30 °C) opnemen en bij hogere temperatuur (120 °C) weer afgeven. In Sleeswijk-Holstein, de noordelijkste deelstaat van Duitsland, werken tien partijen vanuit diverse industrieën samen aan het opzetten van een regionale groene waterstofeconomie onder de naam WESTKÜSTE100. Onderdeel van dit project is het afvangen en gebruiken van CO2 die vrijkomt bij de cementfabriek van Holcim in Lägerdorf, waardoor deze fabriek al voor 2030 klimaatneutraal zal zijn. De CO2 van de cementfabriek wordt hierbij samen met waterstof omgezet in methanol en vervolgens geraffineerd tot synthetische kerosine. De waterstof kan ook worden gebruikt om rechtstreeks huizen te verwarmen. En dan kunnen we beton natuurlijk ook opnieuw gebruiken: circulair beton. Al deze opties worden in deze BouwTotaal besproken. Beton wordt dus in hoog tempo steeds duurzamer! INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 13 27 05 Column Snel Gebouwd Kiezen 07 Actueel In de Spotlight 08 Actueel Bouw maakt zich op voor minder 2024 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor 10 Kwaliteitsborging VBR: strenge eisen betonreparatie 11 Snel verdiend Actiepunten eind 2023 THEMA BETON 12 Snel gebouwd Snelle montage prefab casco appartementengebouw 13 BETON Duurzaam bindmiddelen voor groener beton 14 BETON Op weg naar duurzaam beton met CSCcertificaat 16 BETON CO2 afvangen bij cementproductie 19 BETON Zeer snelle gietvloermortel 20 BETON Beton Nieuws EN VERDER 27 Tools BouwTotaal Test Hilti accuboorhamer 28 Tools Milwaukee Innovation Tour 2023 29 Bouwhelden Tekenaar/werkvoorbereider Ema Ganović 30 Bouwkosten Waterafdichting gevels aanbrengen AFBOUW THEMA WATERDICHTING 31 Afbouwtips Waterdichting Waar op letten bij epoxyvoegen? 32 Afbouw Waterdichting Goede waterdichting vraagt ‘waterdicht’ advies 33 Afbouw Waterdichting Productnieuws 34 Afbouwtips Praktijkoplossingen Schots en scheef 35 Afbouw Nieuws 37 Productnieuws Nieuws over producten Baksteenproducenten naar circulaire kunststof retourpallets Kunststof HULO retourpallet. Nederlandse producenten van bakstenen aangesloten bij branchekoepel Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek (KNB) zetten een belangrijke stap in het gebruik van circulaire verpakkingen. Ze gaan overstappen naar kunststof retourpallets. Dit in samenwerking met Circular Plastics en Cabka, leverancier en producent van herbruikbare kunststof pallets. De overstap naar de kunststof retourpallets voor gevelbaksteen geeft significant minder afval en verlaagt de CO2-voetafdruk. Circulariteit, vermindering van afval en verlaging van de CO2-voetafdruk vormen belangrijke speerpunten van de bouwkeramische industrie. Daarom nemen baksteenfabrikanten verenigd in KNB het initiatief om de overstap te maken van houten wegwerp-pallets naar kunststof retourpallets, gemaakt van 100% plastic afval. Het initiatief sluit naadloos aan bij de duurzaamheidsambities van de keramische sector en vormt onderdeel van de Technology Roadmap Bouwkeramiek 2030. Het collectief van de bij branchekoepel KNB aangesloten baksteenproducenten en Circular Plastics / Cabka werken gezamenlijk aan het marktklaar maken van de kunststof retourpallet voor metselbaksteen. PILOTPROJECTEN De baksteenfabrikanten hebben het initiatief genomen om de haalbaarheid van herbruikbare retourpallets voor bakstenen te onderzoeken. Daaruit is een universeel toepasbaar kunststof oplossing ontstaan als alternatief voor de traditionele houten HULO-pallet met de afmeting 1.140 mm (L) x 420 mm (B). Om de effectiviteit van de pallets en de retourname in de praktijk te bewijzen volgen er pilotprojecten in de bouw met medewerking van bouwmaterialenhandel en vier aannemers. Daarna volgt uitrol in de markt. De nestbare kunststof pallets nemen minder ruimte in, gaan tien tot twintig keer langer mee en dienen na hun volledige levensduur als grondstof voor een nieuwe pallet.
PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 4 Bouwhekken kopen of huren? Ontdek uitgebreide dienstverlening Bouwhekken Nederland is uw partner voor alles rondom tijdelijk hekwerk en afzettingen. Met een uitgebreid assortiment van bouwhekken en dranghekken biedt het bedrijf oplossingen die voldoen aan uw specifieke eisen en behoeften. Of het nu gaat om het afzetten van een bouwplaats, een evenement of een ander project: Bouwhekken Nederland staat garant voor kwaliteit, betrouwbaarheid en service. Met een uitgebreid assortiment bouwhekken van zowel voor verzinkt als na verzinkt materiaal, biedt het bedrijf oplossingen voor een divers klantportfolio. Zo is het type ‘anti klim’ uitermate geschikt als extra anti overklim beveiliging, daar waar het MOBI hek van robuuste, onverwoestbare kwaliteit is. Van een traditioneel bouwbedrijf tot een sloopaannemer of een groot bedrijf in de grond-, weg- en waterbouw: elke vraag is anders en daar speelt Bouwhekken Nederland graag op in. FLEXIBELE DIENSTVERLENING Het assortiment bouwhekken is gemaakt met oog op duurzaamheid en functionaliteit. Één van de voordelen van samenwerken met Bouwhekken Nederland is de flexibiliteit van de dienstverlening. Of het nu gaat om een klein evenement of een grootschalig bouwproject, het bedrijf denkt altijd met de klant mee. Deze klantgerichte benadering zorgt ervoor dat ieder vraagstuk voorzien kan worden van een advies op maat, en zo wordt de klant ontzorgd. Met een groot assortiment en een ruime voorraad is levering binnen 1-2 dagen mogelijk. Liever bouwhekken huren? Ook dit is mogelijk! TRANSPORT, MONTAGE EN BEKLEDING Naast de levering van bouwhekken biedt Bouwhekken Nederland aanvullende producten & diensten zoals transport, montage en de bekleding van bouwhekken met behulp van doeken en bannermateriaal. Met een aparte ontwerpafdeling kunnen banners aangeboden worden in zowel PVC als Mesh materiaal, daarbij gebruikmakend van een full colour bedrukking met UV bestendig inkt. Dit is mogelijk met ieder gewenst ontwerp. Een opdruk kan variëren van een bedrijfslogo, afbeelding en tekst. Bannermateriaal wordt altijd op maat en naar de specifieke behoefte van de klant gemaakt en bedrukt. Montage is doorgaans direct mogelijk, waar dan ook in Nederland. Bouwhekken Nederland werkt met een vaste montageploeg die gespecialiseerd is in het monteren van hekken. Op deze manier kunt u ervan uit gaan dat het monteren altijd zorgvuldig en met de juiste vakkennis gebeurt! Atlas Acomfa bv | Delfweg 40 | 2211 VM Noordwijkerhout T +31 (0) 252 419 033 | www.atlasacomfa.nl Biobase polycarbonaat Een duurzaam alternatief voor de toekomst ◆ Hernieuwbare bronnen De polycarbonaat golfplaten zijn gemaakt uit hernieuwbare grondstoffen. ◆ Identieke kwaliteit Biobase polycarbonaat heeft dezelfde eigenschappen als conventioneel polycarbonaat. ◆ 100% gecertificeerd Biobase polycarbonaat producten zijn aantoonbaar toegeschreven aan hernieuwbare grondstoffen. ◆ Volledig recyclebaar Biobase polycarbonaat producten zijn 100% recyclebaar en dragen bij aan een circulaire economie. Golfplaat Biobase 177/51 is uit voorraad leverbaar. Voel je thuis in een warm huis Leer meer over spuitschuimisolatie advertenties Bouwhekken Nederland www.bouwhekkennederland.nl
5 NUMMER 12 / DECEMBER 2023 ACTUEEL COLUMN JOHAN OLTVOORT Op het moment dat ik deze gedachten aan de harde schijf van mijn computer toe vertrouw is het verkiezingstijd. Het lijkt alsof er afgelopen jaar niets gebeurd is en elke partij geeft een beeld van het toekomstig Nederland als je op die partij stemt. Talloze plannen, ideeën en luchtfietserij zie je voorbijkomen en het lijkt wel of men dat allemaal voor 22 november moet spuien. Na de verkiezingen wordt er snel afstand van gedaan, want dan komt de werkelijkheid weer om de hoek kijken. Is er maatschappelijk draagkracht voor alle plannen? Kan het betaald worden? Zijn er genoeg middelen en mensen om het uit te voeren? Alle innovatieve ideeën en creaties gaan de kast in en als politieke oppositie ga je vechten tegen de nieuwe regering om deze zo snel mogelijk naar huis te sturen. Als regeringspartij ga je je achterban uitleggen dat het echt zo moet. Handen gebonden aan het regeringsakkoord. En daar hebben we in de bouw mee te dealen. BOUW OP VERKIEZINGSPAD De bouw is ook op verkiezingspad. De bouwpartij. Aan de hand van de vraag hebben we fabrieken gebouwd waar voldoende woningen uit komen. Flex, semi-flex en permanent. We hebben mensen opgeleid tot kwaliteitsborger zodat er meer tijd vrijkomt bij de plaatselijke overheid. Er zijn subsidies gekomen om te verduurzamen, voor wamtepompen en isolatie. Er zijn boeren uitgekocht zodat er voldoende bouwgrond is. We willen minder regelgeving dus de vergunningen worden sneller verleend. Nieuwe bouwmaterialen zijn gecertificeerd, zodat we kunnen bouwen met vlas, stro, leem en andere materialen die in de directe omgeving voorhanden zijn. Ons beton is CO2-vrij. Sterker nog: de wanden gaan O2 produceren. We gaan een belasting heffen op elke boom die onnodig gekapt wordt, bomen zorgen net als de betonwanden voor O2 in de lucht. We stoppen met het vermuizen*) van de huizen omdat we wel levensruimte nodig hebben. We bouwen in het westen van het land alleen nog maar woningen op een kelder. We heien niet meer, maar leggen de kelder vast aan een dukdalf. Als het water stijgt dan stijgt de woning mee. Dit alles komt uit het verkiezingsprogramma van de bouwpartij. We gaan zien wat het ons gaat brengen komende jaren. Ik wens de mensen die straks de regering gaan vormen veel wijsheid, inzicht en durf toe. De bouw is er klaar voor. Zorg ervoor dat we niet hoeven af te schalen en dat onze kostbare kennis en handen gaan verdwijnen. Dit komt niet meer terug. De verkiezingen wel. *) ‘Vermuizen’ is een term uit de konijnenfokkerij waarmee men aangeeft dat konijnen niet steeds kleiner gefokt moeten worden, zodat ze op muizen gaan lijken. Johan Oltvoort Directeur Olbecon en Olcas Johan geeft maandelijks in BouwTotaal zijn visie op de rol van prefab in de bouw. Kiezen Start bouw biobased woning in Fryslân De woning is een visie van duurzaamheid en innovatie en is ontworpen door Achterbosch Architecten uit Leeuwarden. De gebruikte materialen zijn volledig biobased. Dat betekent dat ze afkomstig zijn uit hernieuwbare bronnen en bijdragen aan een vermindering van de CO2-voetafdruk van het gebouw. De woning heeft onder andere een houten constructie en gevel. Ook wordt er gewerkt met hennepisolatie afkomstig van natuurlijke grondstoffen geteeld door Friese agrariërs. HERGEBRUIK VAN WATER Miedema Bouwmaterialen, een belangrijke partner in dit project, levert de meeste van deze natuurlijke bouwmaterialen. Daarnaast draagt Soprema Nederland bij met de aanleg van een groendak, een integraal onderdeel van het biobased bouwconcept. In het totaal ontwerp is ook rekening gehouden met het opvangen van regenwater en zorgt een grindbak voor dat het overtollige regenwater wordt afgevoerd. Daarnaast zorgt Hydraloop, gevestigd in Leeuwarden, met haar systeem dat ‘grijs water’ wordt hergebruikt voor diverse huishoudelijke doeleinden. Hierdoor wordt het totale waterverbruik met bijna de helft verminderd in de woning. INSPIRATIE VOOR DUURZAAM WONEN De Rabobank steunt het initiatief omdat het een uitstekend voorbeeld is van duurzaam wonen dat wordt mogelijk gemaakt door lokale partijen die integraal met elkaar samenwerken. Rikkert Besselse, Business Developer van de Rabobank: “We hebben in Nederland meer voorbeelden nodig van duurzaam bouwen. Als grootste hypotheekverstrekker van Nederland willen we met dit inspirerende voorbeeld in Nieuwehorne onze bestaande en toekomstige klanten laten zien dat het lonend is om op een duurzame manier te bouwen en te wonen.” Wethouder Jaap van Veen, verantwoordelijk voor ruimtelijke ontwikkeling: “De bouwsector is een sector met veel impact en mede daarom is het aspect duurzaamheid van groot belang. Deze volledig biobased woning, gebouwd van hernieuwbare bronnen, is een prachtig icoonproject in onze gemeente en draagt bij aan het programma ‘Fryslân bouwt circulair’.” Werner Valk, samen met Dick Valk eigenaar van DW Bouw uit Nieuwehorne, is blij dat na de voorbereiding en de bouw van de woning kan worden gestart. “We bouwen de woning grotendeels vanuit onze bedrijfsloods in Nieuwehorne en monteren de elementen op de bouwplaats. Met dit project willen we laten zien hoe we in Fryslân de weg in kunnen slaan naar een groenere bouwtoekomst.” Meer weten? Kijk op www.dw-bouw.nl en klik op ‘Biobased bouwen’. Van links naar rechts: Rikkert Besselse (Rabobank), Hans Achterbosch (Achterbosch Architecten), Marthijs Roorda (GreenInclusive), Jaap van Veen (gemeente Heerenveen), Werner Valk (DW Bouw), Johan Douma (Miedema) en Dick Valk (DW Bouw) voor de bouwlocatie in Nieuwehorne. Visualisatie van de opbouw van de biobased woning in Nieuwehorne. Op 10 november 2023 is het Friese DW Bouw in Nieuwehorne begonnen met de bouw van de biobased woning in de regio. Het initiatief van GreenInclusive, gesteund door de Rabobank en de gemeente Heerenveen, markeert een belangrijke stap richting een duurzamere toekomst voor de Friese woningmarkt.
PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 6 Ontdek all-in beveiliging voor iedere situatie Bijna iedereen kent die groene verlichting van de beveiligingscamera ’s van BauWatch, maar wist je dat ze meer doen dan alleen bouwplaatsen beveiligen? Met hun totaaloplossingen bewaken ze de voortgang van jouw project. Je wilt namelijk geen vertraging of gedoe op jouw project door diefstal of vandalisme, want het project moet op tijd af én binnen budget blijven. Of het nu gaat om bouwplaatsbeveiliging, beveiliging van zonne-en windparken, terreinbeveiliging, parkeerbeveiliging, energieprojecten, infra projecten, vastgoed en/of leegstand; elk object of locatie waar beveiliging gewenst is kan door BauWatch van de juiste oplossing worden voorzien. Het van oorsprong Nederlandse bedrijf is uitgegroeid van een mastenverhuurder tot een totaaloplosser op de Europese markt waarbij software, hardware, meldkamer en liveregistratie geïntegreerd worden. Het bedrijf heeft naast de meerdere locaties in Nederland, ook vestigingen in België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Oostenrijk, Polen, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. TIJDELIJKE OF PERMANENTE BEVEILIGING OM RISICO TE BEPERKEN Diefstal heeft vaak verregaande gevolgen. Niet alleen directe schade, namelijk de kosten van het vervangen van de gestolen spullen, maar ook indirecte schade, omdat je in sommige gevallen niet verder kunt met je werk, waardoor je project vertraging kan oplopen. Die kosten zijn natuurlijk vele malen hoger dan alleen de directe schade. Tel daar de lange levertijden en dure materiaalkosten bij op en dan snap je waarom beveiliging eigenlijk een must is. Afgelopen maanden kan het je niet ontgaan zijn dat zonneparken regelmatig de dupe zijn geworden van koperdiefstal met niet alleen materiële, maar ook grote financiële schade als gevolg, omdat de zonneparken geen productie konden draaien. De dieven hebben in sommige gevallen zelfs meerdere keren bij hetzelfde zonnepark hun slag geslagen. Bauwatch kan binnen 24 uur de tijdelijke beveiliging regelen, zodat jouw locatie optimaal beveiligd is. Daarnaast hebben ze voor de langere termijn ook permanente oplossingen. VOLDOEN AAN WET- EN REGELGEVING Naast tijdelijke en permanente beveiliging is BauWatch ook de aangewezen partner voor het voldoen aan wet- en regelgeving in de bouw. Bij een bouwproject zijn vaak veel verschillende mensen betrokken en de aannemer is verplicht te weten wie er op het project werkt, of iedereen over een VCA-certificaat beschikt en of alle werknemers wel legaal in Nederland mogen werken. Een hele administratieve rompslomp dus om dit allemaal uit te zoeken en bij te houden. Gelukkig heeft BauWatch een bouwplaats registratiesysteem waardoor je altijd weet wie er voor jou werkt en wanneer, maar ook of ze aan de wettelijke eisen voldoen. BauWatch biedt efficiënte oplossingen voor aanwezigheidsregistratie, toegangscontrole en arbeidskrachtenregistratie. De gegevens worden feilloos gedocumenteerd en zijn op elk moment opvraagbaar. Zo ben je altijd goed voorbereid op eventuele controles en voorkom je hoge boetes. DUURZAAMHEID & MILIEU BauWatch hecht belang aan een duurzame bedrijfsvoering. Ze zijn gecertificeerd volgens de CO2-Prestatieladder op niveau 3. Dit is het hoogste niveau wat behaald kan worden binnen de eigen organisatie. Het hoofddoel is het terugdringen van de CO2-uitstoot. Om hun inspanningen voor het milieu extra kracht bij te zetten, zijn ze een samenwerking aangegaan met Land Life Company. Deze organisatie plant wereldwijd bomen en helpt zo bedrijven met het compenseren van hun CO2-uitstoot. BauWatch kiest ervoor om naast de emissies die vrijkomen in het productieproces, ook het woon-werkverkeer van al hun medewerkers te compenseren. Om bouwbedrijven te helpen met een duurzamer en schoner proces door minder transporten naar de bouwplaats, heeft BauWatch een onlineplanningsinstrument in het portfolio die de bouwlogistiek optimaal en efficiënt laat verlopen. De emissiemodule calculeert de CO2-uitstoot, waarbij conform de BREEAM- of LEED-certificering de uitstoot kan worden berekend. Deze certificeringen staan voor een duurzaam gebouwde omgeving. De emissiemodule berekent ook de werkelijke CO2-uitstoot door personen, leveringen van materiaal en het materieel zelf te registreren. MEEDENKEN MET DE KLANT Bauwatch denkt graag mee met de klant. Het liefst al in het voortraject, maar als dat niet mogelijk is kan het ook later in het proces. Ze leveren advies op maat en zeker bij uitgebreide opdrachten kan dit niet vanachter een bureau. Daarom komt een van hun beveiligingsadviseurs naar de locatie om zo het beste beveiligingsplan op te stellen. Daarmee onderscheidt BauWatch zich en het is niet voor niets dat ze met veel opdrachtgevers inmiddels een langdurige relatie hebben. Beveiliging lijkt misschien een kostenpost, maar vraag maar eens aan een bedrijf dat met de financiële schade en de gevolgen van bijvoorbeeld diefstal of vernieling te maken heeft gehad. Voorkomen is beter dan genezen en dus is de keuze voor beveiliging niet zo moeilijk. Bij BauWatch ben je met minimale inspanning, maximaal beveiligd. BauWatch www.bauwatch.com/nl-nl/ advertorial
7 NUMMER 12 / DECEMBER 2023 ACTUEEL Buckbootz: leidend in innovatie en nieuwe normen voor veiligheidsschoeisel Bas van den Beukel, de managing director van Buckbootz, benadrukt het belang van voortdurende innovatie als drijvende kracht achter het succes en de relevantie van het merk in de markt. Dit engagement voor innovatie is duidelijk zichtbaar in recente toevoegingen aan het assortiment, met als opvallend hoogtepunt de BangGuardz® range. olie- en hittebestendige non-marking zool (HRO) en een 100% metaalvrije anti-penetratie tussenzool. Dit toont de toewijding van Buckbootz aan het behoud van zijn unieke USP’s, zelfs bij innovatieve ontwerpen. Buckbootz blijft de norm stellen voor innovatie, met eerdere successen zoals de BBZ® (eerste S5 rubber/neopreen veiligheidslaars in Europa), Hybridz® (instapper en veterschoen in één), Buckflex® (ingebouwde schoenlepel voor instappers) en Buckz Viz (de eerste high vis werkschoenen op de Europese markt). Bas van den Beukel benadrukt dat innovatie al sinds de start van het bedrijf in 1998 een constante is en dat Buckbootz zich blijft inspannen om zowel nieuwe producten te ontwikkelen als bestaande assortimenten te verbeteren om marktleider te blijven. Tegelijkertijd verwelkomt Buckbootz de recente aanscherping van de normen voor veiligheidsschoenen volgens EN 20345:2022, die sinds 1 januari van kracht zijn. Deze strengere normen, waaronder verplichte slipweerstand in de basisnormering, een nieuwe norm voor laddergrip, kruipneus en specifieke codes voor metaalvrije antiperforatie tussenzolen, creëren meer duidelijkheid in de markt. Ondanks deze verbeteringen pleit Van den Beukel voor nog strengere normen, vooral op het gebied van zichtbaarheid van veiligheidsschoenen, die cruciaal is, met name voor werkzaamheden bij weinig daglicht. Buckbootz is toegewijd aan het informeren van dealers en professionals over de veranderingen en biedt training en ondersteuning om te voldoen aan de nieuwe normen. Deze focus op innovatie en normconformiteit bevestigt Buckbootz als een leider in de sector van veiligheidsschoeisel. IN DE SPOTLIGHT De BangGuardz® range, geïntroduceerd door Buckbootz, heeft vorig jaar veel aandacht getrokken. Een opmerkelijk model binnen deze reeks is de BSH014, een waterdichte en comfortabele instapper met enkelbescherming die voldoet aan de strenge Europese AN-normering. Met deze lancering vestigt Buckbootz opnieuw zijn positie als een belangrijke innovator op het gebied van veiligheidsschoeisel voor professionals in sectoren zoals bouw, GWW, agrarische sector, offshore en industrie. Buckbootz benadrukt het belang van effectieve enkelbescherming, die vaak over het hoofd wordt gezien in de markt. Vallen, struikelen en uitglijden behoren tot de meest voorkomende ongelukken in de bouwsector, en de BSH014 biedt een oplossing. Deze schoen, samen met de veter-variant BSH012, is de eerste AN-gecertificeerde instapper op de markt en voldoet aan de vereisten voor impactkracht en beschermd oppervlak. De innovatie zit niet alleen in de enkelbescherming zelf, maar ook in de positionering ervan. Het elastiek is verplaatst naar de voorzijde van de schoen, wat optimale enkelbescherming mogelijk maakt zonder afbreuk te doen aan het gebruiksgemak. Deze aanpassing gaat hand in hand met andere essentiële eigenschappen van nagenoeg alle Buckbootz producten, zoals een 100% waterdicht bovenwerk, ademende voering, BUCKBOOTZ WWW.BUCKBOOTZ.NL Bouwen in de winter op zonne-energie De bouwsector staat op een tweesprong: gaan we roeien met de riemen die we hebben of kiezen we voor een meer innovatie en duurzamere toekomst, waarin zonne-energie een groeiende rol speelt? Hoewel de sector de voordelen erkent, hebben velen bouwbedrijven nog niet de stap gezet. Factoren zoals investeringskosten en terugverdientijd spelen hierbij een rol. Maar wist je dat zonnepanelen gedurende alle seizoenen voordelen opleveren, zelfs als de temperatuur onder het vriespunt daalt? Boels Rental deelt vijf tips om zonnepanelen ook in de winter optimaal te benutten op de bouwplaats. 1. BESCHERM TEGEN SCHADUW Bij de installatie van zonnepanelen op de bouwplaats is het van belang om verduistering te voorkomen. Zorg ervoor dat er geen schaduw op de zonnepanelen valt, aangezien dit de prestaties kan verminderen. Snoei overhangende takken of verplaats obstakels op locatie die mogelijk schaduw kunnen veroorzaken. Zo genereer je een maximale hoeveelheid elektriciteit. 2. OPTIMALE INVALSHOEK Pas de invalshoek van de zonnepalen aan op basis van de seizoenen. Waar mogelijk kun je de hoek van de zonnepanelen aanpassen, rekening houdend met de lagere stand van de zon tijdens de wintermaanden. Het finetunen van de invalshoek op basis van seizoensveranderingen is een goede manier om gedurende het hele jaar een consistent hoge energieopbrengst te realiseren. 3. REGELMATIG ONDERHOUD Het regelmatig onderhouden van zonnepanelen is noodzakelijk. Periodiek de panelen controleren op eventuele ophoping van vuil, sneeuw, ijs of bladeren die het oppervlak kunnen bedekken, is belangrijk. Het is algemeen bekend dat schone zonnepanelen meer zonlicht kunnen opvangen en constanter blijven presteren. Zelf kun je voorzichtig vuil verwijderen, waardoor de efficiëntie van de panelen behouden blijft. 4. INVESTEER IN ENERGIEOPSLAG Overweeg het gebruik van energieopslagsysteem, zoals innovatieve batterijtechnologieën. Dergelijke systemen stellen je in staat om overtollig opgewerkte energie op zonnige dagen te bewaren en op een later moment te gebruiken. Dit biedt de mogelijkheid om zelfvoorzienend te blijven, ongeacht de weersomstandigheden. Dat resulteert in een continue stroomvoorziening op de bouwplaats. 5. SLIM ENERGIEVERBRUIK Probeer, wanneer mogelijk, het energieverbruik op de bouwplaats af te stemmen op de beschikbare zonne-energie. Plan activiteiten die meer stroom vereisen, zoals het gebruik van elektrische graafmachines en bouwkranen, tijdens de helderste momenten van de dag. Doorgaans is dit ongeveer tot 15:00 uur. Juist in de winter, waarin er minder zonuren zijn, is het belangrijk om rekening te houden met de aanwezigheid en de sterkte van het daglicht. Slim beheer van energie, ook in de winter, leidt niet alleen tot kostenbesparing maar draagt ook bij aan een duurzamere en milieuvriendelijkere bouwplaatsinrichting. Het maximaal benutten van zonnepanelen in de winter vergt wat extra inspanning, maar het is een investering die resulteert in aanzienlijke besparingen en bijdraagt aan een milieuvriendelijke bouwplaats. Door de voordelen van zonne-energie in alle seizoenen te omarmen, zetten we een stap in de richting van een duurzamere bouwsector.
PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 8 Bouw maakt zich op voor minder 2024 Foto: KOMO De bouw gaat in 2024 een jaar tegemoet van krimp. Door minder activiteit bij woningbouwers, architectenbureaus en in de hout- en bouwmaterialenindustrie neemt het volume in de sector naar verwachting af met 2,5 procent. Andere subsectoren binnen de bouw blijven groeien: zo profiteren installatiebedrijven en ingenieursbureaus van opdrachten gerelateerd aan de energietransitie en klimaatuitdagingen. In 2025 ontstaat weer ruimte voor groei. Dat blijkt uit de Sectorprognose Bouw die ABN AMRO op 16 november publiceerde. Een waslijst aan uitdagingen speelt de bouw momenteel parten. Door de gestegen rente zijn investeringen door overheid, bedrijven en particulieren in 2023 teruggevallen. Daardoor worden minder projecten opgestart, wat zijn weerslag heeft op de bouwactiviteit in de komende jaren. Tel daarbij op de stroperige vergunningverlening, een blijvend tekort aan bouwlocaties en bouwkosten die nog steeds op een hoog niveau liggen en alle ingrediënten voor een krimp in 2024 zijn aanwezig. De factor rente speelt een belangrijke rol. ABN AMRO verwacht dat de Europese Centrale Bank (ECB) voorlopig geen verhogingen meer doorvoert, waardoor een onzekerheidsfactor wordt weggenomen. In de loop van 2024 ontstaat zelfs ruimte voor renteverlagingen. Dit betekent goed nieuws voor investeringen in bouwprojecten. In de tweede helft van 2025 zal de activiteit in de bouw hierdoor weer iets kunnen groeien. DALING WONINGBOUW De krimp in de woningbouw is het gevolg van een inzakkende vraag naar nieuwbouwwoningen in de koopmarkt. Door de snel gestegen rente is de animo bij particulieren voor een nieuwe woning tijdelijk ingezakt. Nu de lonen weer gestegen zijn en de werkgelegenheid op een hoog niveau blijft, trekt de vraag naar woningen weliswaar weer aan, maar de voorkeur gaat uit naar de aantrekkelijker geprijsde bestaande woningen. De hoge grondprijzen en bouwkosten zorgen ervoor dat nieuwbouwwoningen momenteel een duurdere optie zijn. Bovendien raakt de gestegen rente de voorfinanciering van ontwikkelaars en beleggers die in woningen investeren om te verhuren. Hierdoor komen minder nieuwe projecten voor huurwoningen van de grond. De afname in woningnieuwbouw wordt gedempt door de uitgaven van woningcorporaties. Zij blijven doorinvesteren en nemen een actievere rol. Het betreft met name woningen voor de huurmarkt. Door de moeilijke marktomstandigheden worden er gemiddeld wel kleinere woningen gebouwd. Dat betekent minder eensgezinswoningen en meer appartementen. Bij elkaar zorgen de genoemde uitdagingen voor een krimp in de woningbouw in de komende jaren, van 4 procent in 2023, 7 procent in 2024 en 2 procent in 2025. OVERIGE ONTWIKKELINGEN De hoge rente maakt ook investeringen in bedrijfsgebouwen onaantrekkelijk. Bedrijven die wel willen investeren lopen daarnaast steeds vaker tegen de grenzen van het elektriciteitsnet aan waardoor nieuwe gebouwen en aansluitingen moeilijk tot stand komen. Verder zorgen de hoge bouwkosten ervoor dat investeringsplannen eerder uitgesteld worden. Hierdoor krimpt in 2023 en 2024 de utiliteitsbouw met respectievelijk 2 en 3,5 procent. Door een verwachte daling in investeringen in 2024 zal ook in 2025 krimp plaatsvinden, van 1 procent. De Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) heeft te maken met beperkingen door stikstofregelgeving en ontoereikende budgetten bij de overheid voor nieuwe projecten. De middelen gaan in plaats daarvan uit naar renovatie- en onderhoudsprojecten. Veel bruggen, tunnels, viaducten, sluizen en dijken zijn toe aan grootschalig onderhoud. De marktsector, goed voor circa 50 procent van het werk voor de GWW-markt, investeert verder volop in infrastructurele werken die de energietransitie ondersteunen. Dit levert groei op voor bijvoorbeeld grondverzetbedrijven gespecialiseerd in het leggen van buizen en kabels. Personeelstekorten worden in dit segment van de markt nog sterk gevoeld. De uitstekende economische positie van de installatiebranche wordt in de komende jaren iets aangetast door een krimp van de woning- en utiliteitsbouw. Opdrachten gerelateerd aan nieuwbouw nemen hierdoor af. Daarnaast is de explosieve stijging van de vraag naar zonnepanelen sinds april 2023 omgeslagen naar een afname. Particulieren zijn onzeker over de mate waarin een investering in zonnepanelen zich terugverdient, gegeven de gedaalde energieprijzen en de beperkingen in teruglevering aan het elektriciteitsnet. Wel kan de sector profiteren van een toegenomen vraag naar warmtepompen. EFFECTEN BIJ HANDEL Doordat in 2023 betrekkelijk weinig nieuwe bouwprojecten van start zijn gegaan, is de omzet bij bouwgroothandels in het eerste half jaar afgenomen. Daarnaast wordt de bouwgroothandel geteisterd door kostenstijgingen. Doordat diverse ontwikkelaars meer risico nemen en soms al beginnen te bouwen als ze nog niet de vereiste 70 procent van de woningen binnen een project hebben verkocht, is de omzetdaling bij bouwgroothandels de afgelopen maanden niet verergerd. De moeilijke marktomstandigheden zorgen bij de bouwgroothandels voor een krimp van 3 procent in 2023 en een verdere krimp van 3,5 procent in 2024. In 2025 vindt naar verwachting een kantelpunt plaats. Nu de vraag afneemt wordt de productie in de bouwmaterialenhandel afgeschaald. Die afschaling wordt versterkt doordat in de bouwgroothandel eerst uit voorraad wordt verkocht voordat er nieuwe orders worden gegeven aan producenten van bouwmaterialen. De productie daalde in het tweede kwartaal van 2023 met maar liefst 18 procent. Voor het hele jaar 2023 gaat ABN AMRO uit van 9 procent krimp van de hout- en bouwmaterialenindustrie. In 2024 zal de vraag nog laag zijn, met een krimp van 5 procent tot gevolg. Voor 2025 wordt 2 procent groei voorzien door een aantrekkende markt. STERK FUNDAMENT Het woningtekort, de grote renovatieopgave, zowel in de infrabouw als in de burgerlijke & utiliteitsbouw en de energietransitie bieden een sterk fundament onder de vraag naar bouwwerkzaamheden. De verwachting is daarom dat de aanstaande krimp niet in vergelijking staat met de langdurige krimp door de economische crisis na 2008. Er is bedrijven veel aan gelegen om zich te verzekeren van voldoende vakbekwaam personeel. De verwachting is namelijk dat de arbeidsmarkt structureel krap blijft, zeker als het gaat om technische beroepen. Bouwbedrijven dienen dus ook in tijden van krimp te blijven investeren in hun personeel om in een goede startpositie te staan zodra de markt weer aantrekt. Een rustiger jaar 2024 kan een goede gelegenheid bieden om het bedrijf voor te bereiden op de nabije toekomst, waarin duurzaamheid, circulariteit en nieuwe technologie zoals AI, een nadrukkelijkere rol gaan spelen. Dit verbetert de toekomstbestendigheid van bedrijven in de sector als aantrekkelijke partner en werkgever. Sectorprognoses bouw Volumeontwikkeling (%; j-o-j) 2023 2024 2025 Bouw -1 -2,5 +0,5 Woningbouw -4 -7 -2 Utiliteitsbouw -2 -3,5 -1 GWW +1 -2 +1 Installatiebedrijven +6,5 +2 +3 Architectenbureaus -6 -4 +1 Ingenieursbureaus +7 +5 +6 Groothandel bouw -3 -3,5 0 Hout- en bouwmaterialenindustrie -9 -5 +2 Bron: ABN AMRO
9 NUMMER 12 / DECEMBER 2023 ACTUEEL Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof WETSVOORSTEL COLLECTIEVE WARMTE Om klimaatverandering tegen te gaan moeten Nederlandse woningen en gebouwen in 2050 aardgasvrij zijn. In de komende jaren moet er daarom veel gebeuren om zo’n 2,6 miljoen extra aansluitingen op collectieve warmtesystemen te verwezenlijken als alternatief voor gas. Met het wetsvoorstel Wet collectieve warmte (Wcw) staat de groei en verduurzaming van deze collectieve warmtesystemen centraal. Belangrijke uitgangspunten zijn hierbij om burgers zo veel mogelijk zekerheid te bieden, collectieve warmte te verduurzamen en de inrichting en sturing van collectieve warmtesystemen te moderniseren. Zo zorgt de wet voor bescherming van consumenten tegen onnodig hoge tarieven. Ook biedt de wet meer transparantie en komen toekomstige warmtebedrijven voor meer dan 50% in handen van (lokale) overheden. Op deze manier is er meer publieke sturing die bijdraagt aan de duurzaamheid, betaalbaarheid en leveringszekerheid van de warmtelevering aan huishoudens en bedrijven. VAN HET GAS AF “Als we betaalbare en duurzame warmte willen voor Nederlandse burgers en bedrijven dan moeten we van het gas af”, zegt Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie. “Het regelen van extra aansluitingen op collectieve warmtesystemen is dan een belangrijke voorwaarde. Met de Wet collectieve warmte kunnen we hiermee aan de slag: we zetten consumenten centraal en vergroten de publieke sturing bij de uitvoering van deze transitie. Zo dragen we bij aan de betaalbaarheid, duurzaamheid en leveringszekerheid voor alle huishoudens en bedrijven.” De Wcw raakt aan belangen van burgers, bedrijven, lokale overheden en warmtebedrijven. Daarom is input van deze betrokkenen meegenomen bij het opstellen van het wetsvoorstel, onder andere via verschillende stakeholderbijeenkomsten, een internetconsultatie en de mogelijkheid voor koepels om te reageren op conceptvoorstellen. Het wetsvoorstel zoals dat voor advies aan de Raad van State is aangeboden is sinds 23 november openbaar. Na advisering van de Raad van State zal het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden worden. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal frank@handelsuitgaven.nl PROBLEMEN VOOR IN KETEN BIJ NIEUWBOUW FLINK VOELBAAR Maurice van Sante ING Research maurice.van.sante@ing.com Woningbouwprojecten hebben last gehad van de terugvallende woningmarkt door onder andere de hogere rente, hoge bouwprijzen, tekort aan bouwgrond en vaak complexe projectontwikkeling. Dit zorgt ervoor dat het bouwvolume onder druk staat. Voorin de keten is dit al duidelijk voelbaar. Het aantal bouwvergunningen is teruggelopen en ook de omzetten bij projectontwikkelaars lopen terug. Lichtpuntjes zijn er ook. Zo zijn de afgelopen drie maanden de huizenprijzen weer aan het stijgen en namen de verkopen nieuwbouw in september en oktober weer toe. PERSONEELSTEKORTEN STRUCTUREEL, MAAR NEMEN WEL AF Veel bouwbedrijven geven nog aan dat ze productiebelemmeringen hebben door personeelstekorten, al is dit wel afgenomen. Waren eerder bij 25% van de bouwondernemers urgente personeelstekorten, in oktober was dit nog slechts bij 10% het geval. Ook het aantal bedrijven dat verwacht nog nieuw personeel aan te nemen is flink gedaald tot 4%. Bouwbedrijven sorteren daarmee waarschijnlijk al voor op minder werkzaamheden in 2024. MATERIAALTEKORTEN EN PRIJSVERHOGINGEN ZO GOED ALS VERDWENEN De materiaaltekorten zijn het afgelopen jaar flink afgenomen, doordat ook internationale handelsketens na de coronacrisis weer op gang zijn gekomen. Ook de toelevering van bouwmaterialen (van vooral technische componenten) is hierdoor weer verbeterd, waardoor bouwbedrijven minder productiebelemmeringen kennen door bouwmaterialen die BOUWMONITOR B&U niet (op tijd) geleverd kunnen worden. Door de afnemende schaarste van bouwmaterialen stijgen de prijzen minder hard. Ook de, in sommige segmenten, afnemende vraag zet hierbij de prijzen onder druk. Geef klimaatkwetsbare wijken prioriteit Klimaatrisico’s zijn nu nog nauwelijks ingeprijsd, waardoor woningen met hogere klimaatrisico’s zelden een prijskorting hebben bij woningaankopen. Hierdoor drukken de lasten van potentiële klimaatschade in de toekomst onevenredig zwaar op kopers, terwijl bij huizenbezitters onderwaarde dreigt, wat kan leiden tot een restschuld. Dat concludeert ABN AMRO in de studie ‘Stapeling klimaatrisico’s en financiële draagkracht op de woningmarkt’, die 28 november werd gepubliceerd. In het ABN AMRO-rapport wordt voor het eerst inzichtelijk gemaakt op welke locaties in Nederland klimaatrisico’s zich opstapelen en de financiële kwetsbaarheid van bewoners hoog is. Uit het onderzoek blijkt dat in 90 kwetsbare wijken twee of meer risico’s zich opstapelen. Voor deze analyse zijn voor het eerst data van drie belangrijke bronnen gecombineerd: 1. De Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Deze dataset bevat gegevens van alle adressen en gebouwen in Nederland. Door een filter toe te passen op de functie ‘Wonen’ kunnen alle woningen in Nederland geselecteerd worden. 2. Data van het CBS zijn gebruikt om wijk- en buurt gegevens te koppelen aan alle woningen in Nederland. Door middel van een koppeling op woningniveau bieden wijk- en buurtstatistieken inzichten in de risico’s van wijken. 3. De Klimaateffectatlas is een open platform met klimaatdata. Het Landelijk Informatiesysteem Water en Overstromingen is eveneens een open platform dat kaartlagen specifiek voor overstromingen beschikbaar stelt. De klimaatrisico-kaarten voor overstromingsrisico én funderingsrisico zijn geografisch op basis van de coördinaten van elke woning gekoppeld. Hierdoor is voor alle woningen vast te stellen welke huizen wél en géén klimaatrisico hebben. KWETSBAARHEID KLIMAATRISICO’S Wijken die in de analyse als ‘klimaatkwetsbaar’ zijn aangemerkt, zijn gebieden waar de kans groot is dat bewoners klimaatrisico’s onvoldoende kunnen dragen. In zo’n wijk heeft meer dan 10 procent van de woningen een middel- of groot fysiek klimaatrisico (overstroming, fundering of verduurzaming), een gemiddelde WOZ-waarde lager dan 350.000 euro en is het gemiddeld huishoudinkomen lager dan 35.000 euro. Zulke wijken bevinden zich veelal in steden en in het noorden en westen van Nederland. Hier zijn veel landelijke gebieden op veen- of kleigronden die bij langdurige droogte gemakkelijk uitdrogen. In het geval van overstromingen liggen de meest kwetsbare wijken langs de Maas. Daar liggen de WOZ-waarde en het gemiddeld inkomen lager dan in de rest van Nederland en is het percentage inwoners dat een eigen huis bezit relatief hoog. HERSTELFONDS KLIMAATSCHADE De gevolgen van klimaatverandering kunnen de waarde van panden op specifieke locaties geleidelijk doen afnemen. “Het geaggregeerde beeld van Nederland laat zien dat de problemen lang niet overal spelen, maar dat er wijken zijn waar de risico’s stapelen. Hier is maatwerk vereist - zoals een herstelfonds voor klimaatschade waarin ook de verduurzaming kan worden aangepakt”, zegt Bram Vendel, Econoom Woningmarkt bij ABN AMRO. “Onze studie maakt voor het eerst inzichtelijk waar de meest klimaatkwetsbare wijken in Nederland liggen. Maar voor heel Nederland geldt dat de fysieke klimaatrisico’s – in tegenstelling tot verduurzaming - nauwelijks een rol spelen bij de aankoop van een woning. Dit vertraagt het aanpassingsproces en het herstelvermogen om de schade te beperken. Het is daarom cruciaal om het bewustzijn van klimaatrisico’s bij alle partijen te vergroten. Bijvoorbeeld door de draagkracht voor schadeherstel van kopers onderdeel te maken van het hypotheekgesprek.” Overheid, eigenaren en financiële instellingen zouden volgens ABN AMRO samen prioriteit moeten geven aan de klimaatkwetsbare wijken, te beginnen in de negentien klimaatkwetsbare wijken waar meer dan 70 procent van de panden in particulier eigendom is.
PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 10 KWALITEITSBORGING VBR: strenge eisen aan betonreparatie Wanneer er gebreken zijn ontstaan aan beton is het mogelijk deze te herstellen. Om de betonconstructie te beschermen en draagkrachtig te houden zijn veel verschillende technieken toepasbaar. De bedrijven die zijn aangesloten bij VBR (Vereniging voor gecertificeerde BetonReparatiebedrijven) zijn alle KOMO-gecertificeerd op basis van BRL 3201-01 en 02. We gingen in gesprek met Chris Uittenbogaard, bestuurslid VBR, lid van het Gemeenschappelijk College van Deskundigen (CvD red.) Betonreparatie en eigenaar van het bedrijf SealteQ West. TEKST: CECIEL BUTTERHOFF BEELD: VBR Chris Uittenbogaard weet als geen ander wat het specialistische vakgebied betonreparatie inhoudt. “Feitelijk zouden we het moeten hebben over het herstellen, versterken en beschermen van betonconstructies. Hiervoor hebben we veel specialistische technieken tot onze beschikking. Dat varieert van de traditionele betonreparatietechnieken als handmatig repareren, spuitbeton en injecteren tot het constructief versterken en elektrochemisch beschermen van betonconstructies. Daarnaast hebben we de beschikking over een zeer brede range van oppervlaktebeschermingen in de vorm van (kunststof) coatingsystemen en andersoortige beschermlagen. Ook waterdichting en het bestrijden van lekkages behoort tot het vakgebied van de allround ‘betonreparatiespecialist’.” STRENGE KWALITEITSEISEN VBR-bedrijven leggen zich strenge kwaliteitseisen op. Ze onderscheiden zich daarmee in de markt. Eén van die voorwaarden is het KOMO-procescertificaat op basis van de BRL 3201-01 en 02 (Het toepassen van specialistische instandhoudingstechnieken voor betonconstructies). We vroegen naar de betekenis daarvan voor de leden. “Het procescertificaat kenmerkt de kwaliteit van het totale proces binnen de gecertificeerde bedrijven. Met dit certificaat kunnen de VBR-leden hun opdrachtgevers het gerechtvaardigde vertrouwen geven dat het proces onder controle is. We beschermen en behouden de draagstructuren van onze woon- en kantoorgebouwen en onze vitale infrastructuur. Dat is een verantwoordelijkheid die je niet licht op je neemt. Alle VBR-leden zijn gecertificeerd voor zowel deel 1 van de BRL dat het esthetische en technische herstel beschrijft, als deel 2 waarin het constructieve herstel beschreven wordt. Dat soort specialistisch, kennisintensief en kritisch werk laat je als verantwoordelijk opdrachtgever toch niet over aan een ondeskundig en niet-gecertificeerd bedrijf?” PROCESCERTIFICERING Het ontwikkelen van het procescertificaat gebeurt niet van de ene op de andere dag. Hoe verloopt zo’n proces? “De VBR bestaat dit jaar 40 jaar. Destijds is het ook de VBR geweest die het initiatief heeft genomen voor de opzet van de BRL 3201”, aldus Chris Uittenbogaard. “De laatste BRL 3201 is gebaseerd op de in Nederland van toepassing zijnde CUR Aanbevelingen 118 en 119, die op hun beurt weer zijn afgestemd op de Europese normenserie NEN-EN 1504. De CUR Aanbevelingen geven de richtlijnen en uitgangspunten voor kwalitatieve betonreparaties. De BRL beschrijft daarnaast het kader en de eisen waaraan het gecertificeerde proces binnen de uitvoerende bedrijven moet voldoen.” “De certificerende instellingen (CI’en, red.) Kiwa, SGS Intron en SKG-IKOB auditeren de uitvoerende bedrijven, zowel op kantoor als op de projectlocaties, en rapporteren aan het Gemeenschappelijk CvD Betonreparatie. Dit college ziet toe op de juiste handhaving en interpretatie van de BRL, stemt af met de CI’s en initieert, indien nodig, aanpassingen van de BRL. Naast vertegenwoordigers van de uitvoerende bedrijven (VBR), de adviseurs voor betonreparatie (VABOR), de toeleveranciers (VLB), de OtBS en de Betonvereniging (opleidingen), hebben ook opdrachtgevers zoals RWS zitting in het CvD.” Op onze vraag hoe duurzaam het repareren van beton is, reageert Chris Uittenbogaard: “Wat is er nu duurzamer dan het verlengen van de levensduur van onze kostbare infrastructuur en gebouwde omgeving? Want dat is wat we doen als VBR bedrijven. Daarnaast hebben we de technieken en de kennis in huis om de objecten aan te passen aan de huidige (veiligheids-)eisen of het veranderde gebruik. Het past naadloos in de wensen en eisen die de huidige samenleving aan ons stelt.” Veiligste Bouwer van Nederland 2023 Veiligheidspsycholoog en juryvoorzitter Juni Daalmans (links) heeft de award uitgereikt aan Tom Mulder (rechts), Veiligheidscoördinator bij Koopmans Bouwgroep. Koopmans Bouwgroep is 7 november 2023 uitgeroepen tot Veiligste Bouwer van Nederland 2023. Het bedrijf met vestigingen in Enschede, Deventer en Almere nam het in de finale op tegen BAM Wonen in Bunnik en Martens en Van Oord in Oosterhout. Tijdens een feestelijke bijeenkomst bij tophockeyclub HC ’s-Hertogenbosch maakte veiligheidspsycholoog en juryvoorzitter Juni Daalmans de winnaar bekend. De award die bij deze prijs hoort, is ontworpen door de Maastrichtse beeldend kunstenaar Mike Pepels. De veiligheidsschoen fungeert als basis van dit kunstwerk. Het symboliseert dat de winnaar net een stap vooruitloopt op het gebied van veiligheid. Lionel Messi ontving onlangs de gouden schoen, Koopmans Bouwgroep kreeg de veiligheidsschoen met de gouden (stalen) neus. Tom Mulder, Veiligheidscoördinator bij Koopmans Bouwgroep, nam de award in ontvangst. “We zijn ontzettend trots op deze prijs, ondanks dat veiligheid geen wedstrijd is. Dit is een prijs voor iedereen die bij en voor ons bedrijf werkt, want veiligheid is een teamsport. Deze award gaat dan ook een rondgang maken langs al onze locaties waar we actief zijn.” GEMEENSCHAPPELIJK BELANG Met de verkiezing Veiligste Bouwer van Nederland hoopt de jury de verschillende manieren waarop veiligheid wordt bedreven te belichten. “Hierdoor krijg je meer inzicht in de aanpak van de collega bouw- en infrabedrijven”, zegt juryvoorzitter Juni Daalmans. “Het is niet alleen van belang om te leren van eigen successen en mislukkingen, maar ook om te profiteren van de ervaringen van anderen. Uiteindelijk draait het om persoonlijk welzijn, zelfs om mensenlevens. Dat is een gemeenschappelijk belang dat bedrijven met elkaar verbindt. Samen kunnen we leren en groeien om een veiligere en betere toekomst te creëren.” De jury koos uiteindelijk voor Koopmans Bouwgroep als winnaar omdat zij het meest de medewerker centraal stellen. “De winnaar toont gevoel voor de essentie van het veiligheidsvak en de richting waarin zich dit beweegt. De medewerker lijkt te weten wat hij moet doen en vooral ook waarom. De dwang van buiten heeft hier plaatsgemaakt voor een interne overtuiging.” INSPIREREND VOORBEELD De Veiligste Bouwer van Nederland is een initiatief van Brain Based Safety in samenwerking met KPE Bouw & Infra. Bij de Veiligste Bouwer van Nederland staat het ‘veiligheidsklimaat’ binnen het bedrijf centraal en niet het aantal incidenten dat in het verleden heeft plaatsgevonden. De winnaar van de award deelt actief zijn kennis en ervaring in de branche, heeft een duidelijke meerjarige veiligheidsvisie op de toekomst en betrekt alle doelgroepen binnen en buiten de organisatie als het gaat om veiligheid. Deze complete veiligheidsaanpak wordt gedragen én uitgedragen door de top van de organisatie. Chris Uittenbogaard: “Betonreparatie is een specialistisch, kennisintensief en kritisch werk. Dat laat je als verantwoordelijk opdrachtgever toch niet over aan een ondeskundig en niet-gecertificeerd bedrijf?”
11 NUMMER 12 / DECEMBER 2023 ONDERNEMER Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Actiepunten eind 2023 BENUT HOGERE MKBWINSTVRIJSTELLING De mkb-winstvrijstelling is een aftrekpost van uw winst. U krijgt deze aftrekpost als u één of meerdere ondernemingen hebt. De aftrekpost is een percentage over de behaalde jaarwinst van deze onderneming(en). Nu bedraagt dit percentage nog 14%, maar volgend jaar gaat dit percentage omlaag naar 13,31%. De mkb-winstvrijstelling maakt geen onderdeel uit van de ondernemersaftrek. U hoeft niet te voldoen aan het urencriterium dat bijvoorbeeld wel voor de zelfstandigenaftrek geldt. U past de mkb-winstvrijstelling toe op de winst na aftrek van de ondernemersaftrek. Let op Heeft uw onderneming verlies geleden? Dan verlaagt de mkb-winstvrijstelling het verrekenbaar verlies. SPREIDEN INVESTERINGEN VOOR MEER KIA Het is ook zinvol om voor het optimaal benutten van de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) te beoordelen of u bepaalde investeringen nog in 2023 moet doen of dat u die beter kunt doorschuiven naar 2024. Het spreiden van investeringen kan u meer KIA opleveren. Investeert u in 2023 tussen € 2.601,- en € 63.716,-, dan krijgt u hierover 28% KIA. U kunt voor een totale investering tussen € 63.717,- en € 117.991,- een vast bedrag claimen van € 17.841,-. Voor investeringen van in totaal tussen € 117.991,- en € 353.973,- neemt dit vaste bedrag geleidelijk af. Boven een investeringsbedrag van € 353.973,- krijgt u geen KIA meer. Spreiden van de investeringen over twee jaren is dan dus vaak voordeliger. Check schulden bij uw bv en los zo nodig af Als u samen met uw partner schulden hebt bij uw eigen bv die meer bedragen dan € 700.000,-, dan wordt vanaf 2023 het meerdere boven de € 700.000,- als aanmerkelijk belangvoordeel in box 2 belast met 26,9%. Leent uw bv aan uw (klein)kinderen of aan uw (groot)ouders of die van uw partner, dan geldt de grens van € 700.000,- ook voor deze verbonden personen en hun partners. Als zij zelf geen aanmerkelijk belang in uw bv hebben (5% of meer), dan vindt de belastingheffing over het meerdere boven deze € 700.000,- bij u plaats. Hebben zij zelf wel een aanmerkelijk belang, dan vindt de heffing bij de lener/verbonden persoon zelf plaats. Eigenwoningschulden Op 31 december 2022 bestaande eigenwoningschulden bij uw eigen bv zijn uitgezonderd van deze maatregel. Bent u deze schulden daarna aangegaan, dan moet u een hypotheekrecht verstrekken aan uw eigen bv om onder deze uitzondering te vallen. Onder eigenwoningschulden vallen in dit verband alleen de schulden die zijn aangegaan voor de woning die als hoofdverblijf wordt gebruikt en dus niet schulden die zijn aangegaan voor een tweede woning of vakantiehuis. Verlaag uw schuldenlast Inventariseer uw schulden (niet zijnde eigenwoningschulden) bij uw eigen bv. Zijn deze hoger dan € 700.000,-? Op 31 december 2023 vindt de eerste toetsing plaats aan deze € 700.000-grens. Zorg ervoor dat u dan de schuldenlast zo veel als mogelijk hebt teruggebracht tot maximaal € 700.000,-. Dat kan bijvoorbeeld door de lening af te lossen met privémiddelen of met een dividenduitkering. Houd in dit laatste geval wel rekening met 26,9% box-2-belasting. Een andere optie is dat u een deel van de schuld herfinanciert bij een bank. Heeft u vastgoed in privé? Dan zou u kunnen overwegen om dit te verkopen om met de opbrengt de schuldenlast bij uw eigen bv terug te brengen. Let op Vanaf 2024 gaat de grens waarboven u over een schuld bij de eigen bv box 2-belasting moet betalen fors omlaag naar € 500.000,-. Heeft u een schuld aan uw eigen bv tussen € 500.000,- en € 700.000,-, dan zult u (ook) volgend jaar moeten aflossen op deze schuld om aan de box-2-belasting te ontkomen. BENUT OPTIMAAL VERRUIMDE VRIJE RUIMTE Het percentage van de vrije ruimte in de werkkostenregeling over de eerste € 400.000,- fiscale loonsom is in 2023 eenmalig verhoogd naar 3%. Dit betekent een verhoging van maximaal met € 5.200,-. Volgend jaar wordt het percentage van de vrije ruimte structureel verlaagd naar 1,92% over de eerste € 400.000,- loonsom. Boven de € 400.000,- blijft het percentage 1,18%. Actiepunt Controleer of u de vergoedingen en verstrekkingen die u aan uw werknemers hebt gegeven op de juiste wijze hebt verwerkt voor de werkkostenregeling en of u mogelijk nog ruimte over hebt om de werkkostenregeling optimaal te benutten. U mag vergoedingen en verstrekkingen ten laste van uw vrije ruimte brengen als het gebruikelijk is dat de werknemer deze onbelast krijgt. De Belastingdienst beschouwt vergoedingen en verstrekkingen van maximaal € 2.400,- per werknemer per jaar in elk geval als gebruikelijk. Bedragen van minder dan € 2.400,- kunt u dus in elk geval onbelast uitkeren vanuit de vrije ruimte. BEREID U VOOR OP START MINIMUMUURLOON Mensen met een fulltime werkweek, werken momenteel 36, 38 uur of 40 uur. Het minimumloon voor deze werknemers verschilt echter niet, waardoor iemand die 40 uur fulltime werkt een lager uurloon heeft dan een werknemer die minder uren fulltime werkt. Hieraan komt vanaf 1 januari 2024 een einde. Dan wordt namelijk het minimumuurloon ingevoerd. Het minimumloon per uur wordt hierdoor niet alleen voor iedereen gelijk, maar ook inzichtelijker. De werknemers die meer dan 36 uur fulltime werken, gaan er dan op vooruit. Uitvoerders (zoals de arbeidsinspectie) kunnen hierdoor ook beter controleren en handhaven. De minimumdag-, week- en maandlonen voor werknemers met het minimumloon worden straks bepaald door het feitelijke aantal gewerkte uren te vermenigvuldigen met het minimumuurloon. De invoering van het minimumuurloon kan gevolgen hebben voor salarisschalen, arbeidscontracten en cao’s. Daarop zult u uw salarisadministratie moeten aanpassen. In het Kennisdocument wettelijk minimumuurloon 2024 (https:// www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2023/07/07/kennisdocument-wettelijk-minimumuurloon-2024) vindt u informatie over wat u moet doen om u voor te bereiden op de invoering van het wettelijk minimumuurloon. Lastenverhoging Op 1 januari 2024 wordt niet alleen het minimumuurloon ingevoerd, maar wordt ook het wettelijk minimumuurloon geïndexeerd met 3,75%. Het wettelijk bruto minimumuurloon voor werknemers van 21 jaar en ouder bedraagt dan € 13,27 per uur. In de tabel staan de bedragen van het minimumuurloon in 2024 en per 1 juli 2023. Een vast bedrag per maand op basis van het minimumuurloon berekent u door het totale aantal (te verwachten) arbeidsuren van de werknemer in het betreffende kalenderjaar te delen door 12. Dit vermenigvuldigt u met het geldende minimumuurloon: vast bedrag per maand = (aantal arbeidsuren in betreffende kalenderjaar / 12) x minimumuurloon. Het aantal werkbare dagen in 2024 is 262. Al met al betekent dit een forse stijging van uw werkgeverslasten. Welke actiepunten zijn er eind 2023? In dit artikel kijken we naar het benutten van de hogere mkb-winstvrijstelling, de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA), aflossen van schulden, het benutten van vrije ruimte en de voorbereiding op de start minimumuurloon. John A.W.J.M. Brands MBA Directeur Kubus Onderneming Support Kubus Administratieve Dienstverlening en Accountancy john.brands@kubus.nl www.kubus.nl Minimumuurloon 2024 1-7-2023 1-7-2023 1-7-2023 Leeftijd Per uur Per uur Per uur Per uur 36 uur 38 uur 40 uur 21 € 13,27 € 12,79 € 12,12 € 11,51 20 € 10,62 € 10,24 € 9,70 € 9,21 19 € 7,96 € 7,68 € 7,27 € 6,91 18 € 6,64 € 6,40 € 6,06 € 5,76 17 € 5,24 € 5,06 € 4,79 € 4,55 16 € 4,58 € 4,42 € 4,19 € 3,98 15 € 3,98 € 3,84 € 3,64 € 3,46 Het minimumloon bedroeg per 1 juli 2023 € 1.995,- per maand. Per 1 januari 2024 wordt dat voor werknemers van 21 en ouder: Uren 1-7-2023 1-1-2024 Stijging 36 € 1.995,- € 2.086,04 4,56% 38 € 1.995,- € 2.201,94 10,37% 40 € 1.995,- € 2.317,83 16,18%
www.bouwtotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=