Tien toppers uit tien jaar Slim Ruimtegebruik Pag.36 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 4 | JAARGANG 20 | APRIL 2023 STUCWERK Stucwerk en houtskeletbouw: geen gelukkig huwelijk! 45 HOUTBOUW Biofilisch en biobased bouwen met hout 14 HOUTBOUW Voordelen houtbouw inmiddels wel algemeen bekend 19 THEMA HOUTBOUW EN STUCWERK PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND BOUWTOTAAL Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders (Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken BIA LockBlock zie www.bia-beton.nl TEL.: 024 - 648 84 84 www.cpg-europe.com BOUWPRODUCTEN leidende TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND
Lees meer: www.mascot.nl/nl/customized-workwear DE WERKKLEDING VAN DE TOEKOMST Nog LICHTER, nog STERKER en nog meer STRETCH. Nu verkrijgbaar bij de MASCOT® CUSTOMIZED Preferred Partners.
3 NUMMER 4 / APRIL 2023 ACTUEEL Wkb komt eraan! Zover het nog niet definitief was, is het dat nu wel. De Omgevingswet die een groot aantal wetten en regels voor onze leefomgeving bundelt en een digitaal loket introduceert, wordt per 1 januari 2024 ingevoerd. Ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) treedt dan in werking. Dat is de uitkomst van de stemming op 14 maart 2023 in de Eerste Kamer over het Koninklijk Besluit dat de invoering op deze datum regelt. Ik merk vooral veel opluchting in de markt: eindelijk duidelijkheid. Veel toeleverende partijen zijn al enige tijd bezig met het ontwikkelen van tools waarmee je aan kan tonen dat bij juiste toepassing van een product aan de bouwregelgeving wordt voldaan. KOMO-certificatie speelt daarbij een belangrijke rol. Daarnaast het beschikbaar hebben van checklists, documenten die de eigenschappen van materialen weergeven, foto’s gemaakt tijdens de uitvoering en alle andere benodigde administratie om de geleverde kwaliteit aantoonbaar te maken. Met de ontwikkeling van deze tools wordt de kwaliteitsborger straks veel werk uit handen genomen. Hierdoor is de kwaliteitsborger minder tijd kwijt aan controle en kunnen de kosten voor kwaliteitsborging ook omlaag. Tevens is dit een antwoord op een dreigende tekort aan kwaliteitsborgers: als de kwaliteitsborging minder tijd vraagt, hebben we immers minder kwaliteitsborgers nodig. Feitelijk zie je nu dat de markt zelf met oplossingen komt om de kwaliteitsborging ook werkbaar te maken in de praktijk. Wat me verder opvalt is dat veel toeleveranciers voorstander zijn van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. De toeleverende industrie is namelijk altijd al bezig met het aantoonbaar maken van de kwaliteit die ze leveren. Met de komst van de Wkb wordt die aantoonbaarheid nog belangrijker, dan deze al was. Hierdoor zullen de ‘cowboys’ in nieuwbouwprojecten denk ik snel verdwijnen en is er alleen nog plaats voor serieuze toeleveranciers. ‘Kwaliteit’ betekende vroeger: voldoen aan de wensen van de klant. ‘Kwaliteit’ wordt vanaf 1 januari 2024 echter: voldoen aan de wensen van de klant en aan de bouwregelgeving. Een grote uitdaging, maar ik ben er van overtuigd dat de bouwsector hierin zal slagen! Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 14 43 05 Actueel Expertview 07 Actueel In de Spotlight: Invalcirkelzaag met 60 mm zaagdiepte 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor B&U 11 Actueel Afscheid Maxime Verhagen 12 Snel Gebouwd Grootste houthybride kantoor van Europa 13 Snel verdiend Subsidie elektrische vrachtwagen Thema Houtbouw 14 HOUTBOUW Biofilisch en biobased bouwen met hout 17 HOUTBOUW Projecten 19 HOUTBOUW Voordelen houtbouw inmiddels wel algemeen bekend 21 HOUTBOUW Keurmerk Houtbouwers voorbereid op Wkb 23 HOUTBOUW Vakbeurs: HOUTBOUW 2023 25 HOUTBOUW Lucht- en geluidsdichting houtbouw 28 HOUTBOUW Parket biedt voordelen bij vloerverwarming EN VERDER 29 Arbo Veilig werken met elektrisch gereedschap 30 Innovatie & Inspiratie Kalkzandsteenlijm met 50% CO2-reductie 31 Innovatie & Inspiratie Cementarme beton halveert CO2-uitstoot 33 Bouwkosten Geïsoleerde HSB buitenwand met houtvezel isolatie 34 Kwaliteitsborging Woonconcepten met KOMO-certi caat 35 Bouwfouten Hoe duurzaam is hout? 36 Slim Ruimtegebruik Tien toppers uit tien jaar 41 Innovatie & Inspiratie “Gezond op werk is gezond naar huis” 43 Afbouw Stucwerk Fraai gepleisterde buitengevels 44 Afbouw Stucwerk Nieuws 45 Afbouw Stucwerk Stucwerk en houtskeletbouw: geen gelukkig huwelijk! 46 Productnieuws Nieuws over producten Veel valgevaar gezien bij controle 200 bouwplaatsen Bij een controle op 200 bouwplaatsen verspreid over Nederland zijn bij circa 140 bouwplaatsen overtredingen geconstateerd door de Nederlandse Arbeidsinspectie. In totaal ging het om meer dan 250 overtredingen. Inspecteurs kwamen veel onveilig ingerichte werkplekken tegen en vaak was er sprake van valgevaar. In meer dan de helft van de gevallen was de situatie zo gevaarlijk dat de werkzaamheden direct zijn stilgelegd. Onveilig werken kan leiden tot ernstig letsel en heeft soms zelfs de dood tot gevolg. “Veel van die ongevallen kunnen gewoon worden voorkomen door je te houden aan de Arbowet en de juiste veiligheidsmaatregelen te nemen”, legt projectmanager Jane Tijssen van de Arbeidsinspectie uit. Samen met 150 inspecteurs ging zij donderdag 16 maart het land in om te controleren op bouwplaatsen. Het accent van de controle lag vooral op valgevaar vanaf daken. INSTALLATEURS ZONNEPANELEN Opvallend was het hoge aantal onveilige werksituaties in Noord-Brabant en Limburg. Ook in en rondom steden als Utrecht en Rotterdam legde de Arbeidsinspectie op meerdere plaatsen direct het werk stil. In veel gevallen gebeurde dat bij installateurs van zonnepanelen en dakdekkers. Het ontbrak dan bijvoorbeeld aan steigers, hekwerken of leuningen. Na een stillegging mag het werk pas weer verder als kan worden aangetoond dat de werksituatie weer veilig is. In bijna de helft van de gevallen kunnen bedrijven een boete tegemoet zien vanwege het overtreden van de Arbowet. Een aantal bedrijven kwam er vanaf met een waarschuwing. Er was dan geen sprake van direct gevaar of het ging om een lichte overtreding. Bekijk een video op https://www.inspectiewerkt.nl/veel-valgevaar-gezien-bij-controle-200-bouwplaatsen/
Hét evenement dat vakgenoten en bouwprofessionals uit België en Nederland samen brengt om te leren, contacten te leggen en inspiratie op te doen. De Connected Construction Conference is een gratis evenement voor iedereen die werkzaam is in de bouwsector. Dit is de perfecte gelegenheid om te ontdekken hoe technologie verbindingen tot stand brengt, samenwerking maximaliseert terwijl risico’s worden geminimaliseerd. CONNECTED CONSTRUCTION CONFERENCE 25 MEI 2023 JAARBEURS UTRECHT Meer informatie en gratis aanmelden Leer, Connect, Laat u inspireren • Meer dan 15 sessies om uit te kiezen • Netwerken met honderden branchgenoten • Ontmoet de CTO van Trimble Inc. • Praktijkverhalen van VolkerWessels, EEG, Cordeel, en vele anderen • Demonstraties van innovatieve bouwtechnologische oplossingen • Spot de robothond live in actie • Onafhankelijke waarborger Borg4 deelt tips voor de WKB construction.trimble.nl/conference BOUWTOTAAL ALTIJD OP DE HOOGTE VAN HET LAATSTE BOUWNIEUWS? SCAN DE QR-CODE EN MELD U AAN VOOR ONZE GRATIS NIEUWSBRIEF! Apeldoorn (055) - 522 53 02 www.wassinkbinnenvloeren.nl Bezoek onze Keramiek PVC Vloeren Natuursteen Laat uw binnenvloer buiten doorlopen mooie showroom
5 NUMMER 4 / APRIL 2023 ACTUEEL EXPERTVIEW ARAP-JOHN TIGCHELAAR Lezers die mij kennen of deze column regelmatig lezen weten dat duurzaamheid een vaak terugkomend thema is. Dat is niet zo vreemd want we zitten nu in een tijdperk dat ná de industriële revolutie van eind 19e eeuw een enorme impact op onze samenleving heeft. Geen idee hoe we over een paar honderd jaar op dit tijdperk waar we nu in leven terugkijken. Evenmin weet ik hoe ze dit tijdperk dan zullen noemen, maar je zou het de energierevolutie kunnen noemen. Eerlijk is eerlijk, we waren ons wel min of meer bewust dat fossiele brandstoffen eindig zijn. Maar het doel gesteld in het Klimaatakkoord van Parijs om 40 procent duurzame energie op te wekken rond 2030 leek nog ver weg. Heel ver weg. Met name in Nederland, want in het rijtje Europese landen ‘gebruik van duurzame energiebronnen’ bungelt Nederland onderaan. Top drie slechtst presterend. Nog geen 10% aandeel van duurzame energiebronnen. OORLOG VERSNELT ENERGIEREVOLUTIE De oorlog in Oekraïne versnelt onze energierevolutie. Vlak voor de oorlog maakten Europese landen zo’n 60 miljard euro over naar Rusland, in ruil voor megahoeveelheden gas, olie en steenkool. Geld dat door Rusland onder andere is gebruikt om wapens te produceren of kopen. Dat we daar nu versneld van af willen is een logische gedachte. Maar kiezen voor gasboringen in de Noordzee of nieuwe gaswinning in Groningen veroorzaken weer andere problemen, zoals de aardbevingen in Groningen. Als we de discussie kernenergie overslaan, immers de bouw duurt na de start van een vergunningentraject zo 15 jaar, is duurzame energie onvermijdelijk. Windmolens en zonnepanelen. En minder energie verbruiken. Huishoudens verbruikten een kwart minder aardgas dan in 2021. Een deel van deze daling komt door het warmere weer. Als je rekening zou houden met de hogere temperaturen, was het verbruik nog steeds 15 procent lager. Mede door de sterk gestegen gasprijzen. GASVERBRUIK Ongeveer de helft van al het gasverbruik komt van de energiesector, zoals elektriciteitscentrales. De andere helft heeft met wonen te maken. Alleen door de bouw van nieuwe woningen komt er enige vaart in het aardgasloos wonen en het terugdringen van gasverbruik. Het afschakelen van bestaande woningen van het gasnet gaat traag en heeft nog weinig effect. Om de klimaatdoelen te halen wil het kabinet meer woningen afschakelen van het gasnet en overschakelen op duurzame energie. Maar dat gaat langzaam. Op dit moment heeft maar 8 procent van de woningen geen gasaansluiting. Bijna geen enkele nieuwe woning krijgt inmiddels nog een aansluiting op het gasnet. Op dit moment krijgen negen op de tien nieuwe woningen geen gasaansluiting meer. Nu is gas of elektriciteit besparen de snelste methode van verduurzamen. Alles wat je niet verbruikt hoeft ook niet opgewekt te worden. Maar de volgende in het besparingsrijtje zou kunnen zijn nieuwbouw. Maar liefst 900.000 duurzame woningen erbij in 2030: een Illusie? We komen afgelopen maand prachtige persberichten tegen waarin Minister De Jonge zogenaamde regionale woondeals tekent. Ik ben sceptisch. Om voort te borduren op Jan Schaefer: in plannen kun je niet wonen. Arap-John Tigchelaar Algemeen Directeur Transferro BV Hersenspinsel 3D vermijdingszone systeem voor bouwplaats Met een nieuwe innovatieve oplossing kan graafschade op de bouwplaats voorkomen worden. Gebruikers van de Leica MC1 machinebesturingssoftware kunnen voortaan een virtuele 3D vermijdingszone instellen; zowel bovengronds als ondergronds. Het systeem is ontwikkeld door Leica Geosystems, onderdeel van Hexagon, en Xwatch Safety Solutions, één van de toonaangevende aanbieders van veiligheidsoplossingen voor de bouw. De noviteit is gepresenteerd tijdens Conexpo 2023, de grootste bouwbeurs in Noord-Amerika. “Xwatch heeft een XW5, een systeem dat hoogte/diepte, zwenkbereik en gewichtscapaciteit van een graafmachine bewaakt, aan de Leica MC1 machinebesturingssoftware toegevoegd”, legt Dan Leaney uit. Hij is Sales and Operations Director bij Xwatch. “Dankzij de integratie van de XW5 kan als het ware een virtuele muur ingesteld worden, die voorkomt dat er te diep gegraven wordt of dat de machine tegen objecten draait. Graafschade aan bijvoorbeeld kabels en leidingen wordt voorkomen door de machine tijdig te stoppen.” De Leica MC1 machinebesturingsoftware en de XW5 van XWatch werken samen en zorgen zo dat de machinist gemakkelijk om de vermijdingszones heen kan werken. Leaney: “Deze baanbrekende technologie zal de veiligheid verbeteren en bovendien de productiviteit en het projectmanagement op de bouwplaats optimaliseren. Het systeem is de ontbrekende schakel tussen veiligheid en de besturing van graafmachines.” BESCHERMING VAN VOORZIENINGEN Leica Geosystems en Xwatch kondigden hun samenwerking aan in 2021. De introductie van de Leica iCON PA80, waarin de Xwatch XW4 en 5 serie veiligheidssystemen geïntegreerd waren, was daarvan het resultaat. Die oplossing richt zich op de veiligheid van werknemers en voertuigen op de bouwplaats. De nieuwe oplossing beschermt ook de aanwezige infrastructuur, voorzieningen en gebouwen. Het systeem voorkomt onderbreking en vertraging van de bouwactiviteiten, waardoor kosten bespaard worden. Door het instellen van kritische vermijdingszones worden niet alleen obstakels zoals overhangende kabels en ondergrondse infrastructuur beschermd, maar bijvoorbeeld ook voetpaden, wegen en bebouwing in de buurt van de bouwactiviteiten. Deze nieuwe oplossing biedt machinisten van graafmachines dus extra bescherming tegen potentiële risico’s. Het opzetten van 3D vermijdingszones in het Leica MC1 platform is gemakkelijk en stelt machinisten in staat om zich beter op hun eigenlijke taken te concentreren, terwijl de andere personen op de bouwplaats rustig kunnen doorwerken omdat ze weten dat de bouwplaats veilig is. HOGE PRIORITEIT “De machinebesturingsoplossingen van Leica Geosystems waren altijd al voorlopers waar het gaat om mens-machine interfaces”, zegt Tommi Kauppinen, Vice-President Machine Control, Technology bij Leica Geosystems. “Veiligheidsoplossingen op de bouwplaats hebben een hoge prioriteit. We zien de functionaliteit van de nieuwe oplossingen als een volgende stap op onze reis naar een hoger niveau van autonomie. Dankzij de samenwerking kunnen onze klanten beschikken over de beste oplossing waarmee ze het gevoel van veiligheid kunnen verhogen, maar ook de voorzieningen en infrastructuur op de bouwplaats kunnen beschermen.”
De kubistische Lamaxa L50 View Een talent van de seizoenen Nu meer informatie: www.warema.nl/view / De meest filigrane terrasoverkapping van zijn soort / Vrijstaand of met wandbevestiging / Doorlopende lijnen zonder zichtbare spanten / Geen extra staanders bij een maximale grootte van 6 x 4,5 m Der SonnenLicht Manager
7 NUMMER 4 / APRIL 2023 ACTUEEL Invalcirkelzaag met 60 mm zaagdiepte Hij is al sinds 1980 een absolute topper onder de Festool gereedschappen; de invalcirkelzaag. De nieuwste versie is de TS 60 KEBQ-Plus. De zaagdiepte is toegenomen van 55 naar 60 mm en je kunt met behulp van afkortrails deze tool ook als afkortzaag gebruiken. Omdat een grote groep gebruikers nog steeds vertrouwd op de kracht van een gesnoerde versie, is deze machine uitgerust met een 4,00 meter lang netsnoer. Handig is dat de machine in combinatie met de afkortrail FSK ook is te gebruiken voor het afkorten, zoals parket, latten en planken. Onder verstek zagen kan ook: verstekhoeken van -1° tot 47° zijn mogelijk. Tot slot zorgt een precieze diepte-instelling ervoor dat er ook bijvoorbeeld inkepingen of halfhoutse verbindingen gemaakt kunnen worden. HANDIG IN GEBRUIK De FastFix-hendel maakt het wisselen van het zaagblad heel eenvoudig. Daarbij is de constructie van de machine zo doordacht, dat deze volledig vlak op de zijkant neergelegd kan worden. Dat vereenvoudigt de zaagbladwisseling. De behuizing aan de andere zijde van de machine is ook volledig vlak, waardoor er bijvoorbeeld zeer dicht tegen een wand gewerkt kan worden. De minimale wandafstand van de zaagsnede is slechts 12 mm. Handig is verder het haakje bij de aankoppeling van de afzuigslang voor stofvrij werken. Hierdoor ligt het netsnoer keurig naast de slang en heb je er veel minder last van. Ook voor deze invalcirkelzaag geldt de drie jaar Festool Garantie all-inclusive. Eventuele reparaties zijn dus altijd gratis gedurende die drie jaar. IN DE SPOTLIGHT Een deur met een brandwerendheid van 60 minuten heeft tegenwoordig een dikte van 40 of 54 mm. Die dikke versie is al niet goed meer te zagen met de TS 55, die een zaagdiepte heeft van 55 mm. Met de TS 60 kan dat wel, omdat de zaagdiepte hiervan 60 mm is. Zelfs bij versteksneden van 45° kunnen materialen tot 40 mm met de geleiderail gezaagd worden. De diameter van het zaagblad is 168 mm. De nieuwe zaag is uitgerust met de bekende KickbackStop. Dat wil zeggen dat de machine onmiddellijk stopt wanneer deze onbedoeld en onverwacht vastslaat of de machine uit zijn positie gaat of verdraaid. Dit vermindert letselrisico’s door een terugslag tijdens het zagen of bij het invallen in het werkstuk. ZEER KRACHTIG Door de koolborstelloze EC-TEC-motor is de TS 60 K praktisch onderhoudsvrij en extreem krachtig. De hoogtoerige motor met maximaal 6.800 toeren/min zorgt in combinatie met de dunzagende zaagbladen voor een snelle voortgang van het werk bij een geringe krachtsinspanning. FESTOOL HTTPS://FESTOOL.NL Antibotssysteem op projecten met meerdere bouwkranen Op nieuwbouwproject De Nieuwe Defensie in Utrecht is het antibotssysteem DCS61-S geïnstalleerd op de twee torenkranen die ERA Contour op het project inzet. Als eerste bouwer in Nederland maakt ERA Contour op al haar projecten waar meer dan twee interfereerde bouwkranen aanwezig zijn, gebruik van het nieuwste antibotssysteem. De TBI-onderneming maakt daarbij gebruik van het antibotssysteem DCS61-S dat ervoor zorgt dat kranen die in elkaars draaibereik staan opgesteld, elkaar niet kunnen raken. Daarmee vergroot de ontwikkelde bouwer de veiligheid op haar bouwprojecten. “De veiligheid van onze medewerkers, bouwpartners en de omgeving waar we bouwen heeft onze hoogste prioriteit. Als dat nog beter kan, dan gaan we daarvoor. De antibotssystemen vergroten de veiligheid en daarom is het voor ons een logische stap om het systeem toe te passen op onze bouwprojecten,” zegt Peter van de Wetering, veiligheidscoördinator bij ERA Contour. De DCS61-S systemen werden als pilot ingezet op de ERA Contour bouwprojecten De Nieuwe Defensie, Buur en Concorde in Utrecht én met succesvol resultaat. Verbeterpunten die tijdens de pilot zijn geconstateerd, worden meteen meegenomen bij het inzetten van de systemen op volgende projecten. Voor het toepassen van de antibotssystemen op bouwprojecten werkt ERA Contour samen met TBI-zusteronderneming MDB. INTEGRATIE MEERDERE FUNCTIES De DCS61-S is het nieuwste antibotssysteem van AMCS Technologies. “Wij, RDS Weighing & Safety, zijn trots de exclusieve verdeler te mogen zijn van de nieuwste antibotssystemen in de volledige Benelux,” zegt Jacco Hartkoorn, Regiomanager bij RDS Weighing & Safety. De DCS 61-S zorgde eerder voor een wereldwijde primeur in de wereld van kranen en antibotssystemen. Het product is zodanig ontwikkeld dat het tal van nieuwe functies integreert. Denk aan antibotsbeheer tussen torenkranen en mobiele kranen en tussen torenkranen en betonpompen. Het toestel wordt geplaatst op torenkranen en mobiele kranen, communiceert zijn informatie via een radionetwerk en kent voortdurend de positie van elke machine dankzij gps-antennes. Het vorige antibotssysteem beperkte zich tot het eenvoudig tijdelijk neutraliseren van verboden zones, maar het nieuwe antibotssysteem signaleert automatisch de bewegingen van mobiele kranen. Vervolgens integreert het de besturing van torenkranen. Deze nieuwe technologie zorgt daarmee dat kranen nooit in elkaars bereik kunnen komen. Op nieuwbouwproject BUUR in Utrecht maakt ERA Contour gebruik van het antibotssysteem DCS61-S op de drie aanwezige torenkranen.
Dit betekent dat je gebouwen tot 11 bouwlagen goed in kalkzandsteen kunt uitvoeren. Oersterk • kozijnverbindingen.gb.nl Atoomweg 2 - 2421 LZ Nieuwkoop | Tel.: +31 (0)172 52 01 10 | info@gb.nl Reken jij al met de GB rekentool? Het maakt het bepalen van de juiste verbindingen voor kozijnen, schuifpuien en HSB wanden een stuk makkelijker. Er zijn een aantal updates doorgevoerd, om de rekentool nog completer te maken. • Verbeterde en gebruiksvriendelijkere interface • Overzichtelijker productblad • Toegevoegd: • Geprofileerde Vloer HSB strips • De positie van de gewichtsbelasting voor HSB-elementen • Verschillende manieren van montage van de bovendorpel • Bijpassende schroeven worden in het productblad weergegeven De GB rekentool ook proberen? Ga naar kozijnverbindingen.gb.nl MADE IN HOLLAND Update rekentool Nu nog overzichtelijker en gebruiksvriendelijker! One-stop-shopping Wie worstelt met de juiste keuze voor een verdiepingsvloer, komt bij Olbecon in een gespreid bed terecht. Wij ontzorgen zowel de klant als de producent doordat wij adviseren, calculeren en verkopen, het teken- en rekenwerk uitvoeren én de klant begeleiden. Welke systeemvloer kiest u? STIJGOORD 8 LOCHEM T. 0573 222 300 INFOOLBECON.NL WWW.OLBECON.NL
9 NUMMER 4 / APRIL 2023 ACTUEEL Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof GROEN LICHT EERSTE KAMER: OMGEVINGSWET 1 JANUARI 2024 Zover het nog niet definitief was, is het dat nu wel. De Omgevingswet die een groot aantal wetten en regels voor onze leefomgeving bundelt en een digitaal loket introduceert, wordt per 1 januari 2024 ingevoerd. Ook de Wet kwalityeitsborging voor het bouwen (Wkb) treedt dan in werking. Dat is de uitkomst van de stemming op 14 maart 2023 in de Eerste Kamer over het Koninklijk Besluit dat de invoering op deze datum regelt. Na een hoofdelijke stemming bleek dat 41 van de leden van de Eerste Kamer voor de inwerkingtreding op 1 januari 2024 was, en 29 leden tegen. Ook zijn vier moties aangenomen. Minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening had de Kamer op 26 januari 2023 laten weten dat aan de voorwaarden voor een succesvolle invoering van de Omgevingswet kan worden voldaan op 1 januari 2024. Omdat de Kamer hiervan nog niet overtuigd was, vond er op 7 maart een debat plaats. De kritiek van een deel van de Kamer was vooral gericht op het zogeheten Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) dat de uitvoering van de Omgevingswet technisch ondersteunt. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is vanwege de problemen met het DSO inmiddels al vijf keer uitgesteld. De Eerste Kamer stemde al in 2016 in met de Omgevingswet en in 2020 met de wet die de invoering van de Omgevingswet regelde. BIJZONDER MOMENT De Omgevingswet is meer dan een bundeling van wetten en een digitaal stelsel, stelt minister De Jonge. “De wet staat vooral voor een nieuwe manier van denken en doen in de gebiedsontwikkeling. In plaats van vraagstukken over de fysieke leefomgeving per sector te benaderen, biedt de omgevingswet de mogelijkheid om integraler en met meer samenhang ons werk te doen. Deze gebiedsgerichte, integrale aanpak is broodnodig voor de grote opgaven waar we voor staan op het terrein van woningbouw, verduurzaming van de energie, infrastructuur, landbouw en natuur.” De Omgevingswet bundelt 26 wetten en tal van regels en voorschriften over onze fysieke leefomgeving in één wet. Procedures worden gestroomlijnd, regelgeving geharmoniseerd en in veel gevallen worden beslistermijnen versneld. De wet regelt verder een digitaal stelsel en een digitaal loket. Het digitaal stelsel helpt bij het inzichtelijk maken welke regels er in een bepaald gebied gelden en biedt een loket waar vergunningen kunnen worden aangevraagd. Op verzoek van de Eerste Kamer wordt de participatie van burgers in het nieuwe stelsel verder concreet gemaakt en start er voor hen en het bedrijfsleven een voorlichtingstraject. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal frank@handelsuitgaven.nl BOUWSECTOR IN VERSCHILLENDE EUROPESE LANDEN Maurice van Sante Senior econoom ING Economisch Bureau maurice.van.sante@ing.nl De hoge groei in de Nederlandse bouw is voorbij. Een dalend aantal bouwvergunningen, de stikstofproblematiek, de hogere rente en hogere bouwkosten zullen naar verwachting de bouwproductie licht laten dalen in 2023. Hoe vergaat het in de bouw in andere Europese landen? DUITSLAND Het volume van de Duitse bouwsector is in 2022 met 1,5% gedaald, na een daling van 1,6% in 2021. Dit is de eerste keer sinds 2008-2010 dat er twee opeenvolgende jaren van krimp zijn waargenomen. De Duitse bouw lijdt onder de zwakke Duitse economie en heeft ook te maken met arbeidstekorten. De huidige lage waterstanden in de rivieren kunnen opnieuw leiden tot bevoorradingsproblemen bij de toelevering van bouwmaterialen. BELGIË De verwachting is dat de Belgische bouwsector in 2023 een lichte groei zal doormaken. De overheid stimuleert de sector met financiering voor energie-efficiëntie en verlaging van de btw-tarieven. Belgische aannemers worden door de automatische loonindexatie wel geconfronteerd met grotere loonstijgingen dan hun collega’s in buurlanden, naast de hogere kosten van bouwmaterialen. FRANKRIJK In Frankrijk kampt de bouwsector nog steeds met grote tekorten aan personeel en materialen, terwijl de bouw van nieuwe huizen onder druk staat. De Franse overheid heeft echter maatregelen genomen (onder andere MaPrimRénov programma) om renovatie- en duurzaamheidsactiviteiten te ondersteunen. SPANJE In Spanje is de situatie zorgelijk, met een productieniveau dat eind 2022 bijna 25% lager was dan eind 2019. In tegenstelling tot andere EU-landen kampt de bouwsector in BOUWMONITOR B&U Spanje met een tekort aan vraag, terwijl de orderboeken wel verbeteren en investeringen vanuit de EU-herstelfondsen tegenwicht kunnen bieden. Voor 2023 verwachten we echter nog een verdere krimp voor de Spaanse bouw. Vijf gevaren van verouderde ERP- systemen in bouwsector Kenny Ingram: “Een groot probleem van verouderde ERP-systemen is dat ze zich verder niet meer ontwikkelen.” Veel bedrijven in de bouwsector maken nog gebruik van verouderde ERP-systemen, onder het mom van het Engelse spreekwoord: ‘If it’s not broken, don’t fix it’. Hoewel deze oude systemen prima lijken te werken, belemmeren ze wel de mogelijkheid tot groei en (digitale) transformatie van een bedrijf. Zo wordt de achterstand op het gebied van digitale transformatie van bouwbedrijven alsmaar groter. Kenny Ingram, VP Engineering, Construction & Infrastructure bij IFS, belicht de vijf gevaren van het gebruik van een verouderd ERP-systeem. Er wordt steeds vaker gekeken naar nieuwere bouwmethodes om kosten te verlagen en de efficiëntie en kwaliteit te verhogen. Veel moderne bedrijven maken al gebruik van deze nieuwe methodes – ook wel Modern Methods of Construction (MMCs) genoemd - of hebben dit op de planning staan voor de toekomst. De vraag is nu, kan een oud ERP-systeem de implementatie van deze nieuwe methodes wel aan? MMCs combineren elementen uit de bouw en de productie. Deze hybride feature is dan ook een uitdaging voor veel verouderde systemen. Een groot probleem van verouderde ERP-systemen is dat ze zich verder niet meer ontwikkelen. Als je systeem een bepaalde functie niet heeft, dan zal het systeem ook deze niet meer krijgen. Hierdoor kunnen bouwbedrijven niet omgaan met subcontractbeheer, beheer van activa en apparatuur en buitendiensten. Eén oplossing kan zijn om het systeem op maat aan te passen met externe ontwikkelingen. Hier zit wel weer een prijskaartje aan en het gaat hier vaak maar om een tijdelijke oplossing. INTEGRATIE BEST-OF-BREED OPLOSSINGEN Verouderde ERP-systemen zijn ook een uitdaging voor zogenaamde ‘best-of-breed-oplossingen’, vooral op het gebied van werken met het Bouwwerk Informatie Model (BIM) en projectplanning. Veel van deze oplossingen werken samen met bestaande ERP-systemen door middel van API-integraties, waardoor data-uitwisseling succesvol kan plaatsvinden. Met een verouderd ERP-systeem is dit riskanter en komen hier veel meer handelingen bij kijken, omdat deze niet standaard in het systeem zitten. Hierdoor lopen bedrijven de best-of-breed-oplossingen mis, waardoor ze volledig afhankelijk zijn van slechts één informatiebron voor het opstellen en beheren van projectkosten, schattingen, en de planning. Het wordt nog wel eens als een waarschuwingssignaal gezien als bedrijven geen product roadmap hebben. Bij verouderde ERP-systemen is zo’n roadmap vaak minimaal, of helemaal niet aanwezig. Product roadmaps worden vaak niet ondersteund door verouderde ERP-systemen, waardoor het haast onmogelijk wordt om een bedrijf te transformeren op digitaal gebied. Bovendien, als het contract doorlopende onderhoudskosten bevat, kan dit geld veel beter worden besteed. GEEN MOGELIJKHEID TOT TRANSFORMATIE Door de COVID-19-pandemie moesten bouwbedrijven zich in korte periode snel aanpassen. Hierdoor kwamen de zwakke punten van de verouderde ERP-systemen duidelijk aan het licht. Zo konden deze niet de flexibiliteit, behendigheid en schaalbaarheid bieden waar de bouw in zo’n crisissituatie naar op zoek is. Het blijven proberen transformeren op oude ERP-systemen is net alsof je een heuvel oprent met een open parachute. Hoe meer moeite je erin steekt, hoe moeilijker het wordt. De enige zinvolle oplossing hiervoor is het migreren naar een nieuw ERP-systeem, waarin alle bedrijfsvereisten standaard zijn ingebouwd.
“Ik leg al jarenlang parketvloeren op vloerverwarming” - Meesterparketteur Joost den Hartog - MEER INFO? Kijk op www.parketenvloerverwarming.nl of scan de QR-code en download het onafhankelijke rapport over parket op warmtepomp Houten vloer én vloerverwarming? Bewezen combinatie! Wat zijn de gevolgen voor jouw werk? Wkb Scan de QR-code en download de whitepaper “Moet ik nu nóg meer administratie gaan doen?” Onze whitepaper vertelt waar u aan toe bent en hoe u aan de eisen van de Wkb kunt voldoen. BOUWTOTAAL
11 NUMMER 4 / APRIL 2023 ACTUEEL COLUMN JOHAN OLTVOORT In 1418 won Fillippo Brunelleschi de prijsvraag die uitgeschreven was door de bouwers van de kathedraal van Florence. De bouw was in 1296 begonnen, maar men wist niet hoe men de koepel zou kunnen bouwen zonder stuthout voor de houten ondersteuningsconstructie. Dit was tot die tijd namelijk de gebruikelijke methode. De koepel was te groot en om het werk op de traditionele manier te bouwen. Men moest voor het stuthout alle bomen in de bossen van Noord-Italië kappen. Brunelleschi won de prijsvraag door een constructie te bedenken zonder onderstempeling, maar met gebruikmaking van de eigenschappen van steen, mortel en het uitvinden van een hijskraan. Voor die tijd een revolutie in het bouwen van grote koepels. In 2023 staan we voor een uitdaging waarvan we de uitkomst nog niet weten. Bouwen we in hout of in beton? Rucksichtslos alle bossen kappen is ook nu geen optie en doorgaan op de ingeslagen wegen ook niet. Verstandig omgaan met de hoeveelheid toe te passen beton is wel een must. Beton toepassen waar het moet en hout waar het kan. Ook hier geldt dat we de gebaande paden moeten verlaten en ons creatief opstellen. En net zo inventief handelen als Brunelleschi. BETON BESPAREN Constructeurs kunnen niet stoppen met het ontwerpen van de constructie, totdat het bouwwerk in gebruik wordt genomen. Tegenwoordig moeten we verder denken: hoe kan ik het zonder slopen weer uit elkaar halen? Kritisch zijn bij het dimensioneren van betonconstructies. Als het technisch mogelijk is, of met geringe aanpassingen, pas dan een voorgespannen kanaalplaatvloer toe in plaats van een breedplaatvloer of een in het werk gestorte vloer. Dit kan in een gemiddeld jaar veel beton besparen die geen toegevoegde waarde heeft. Om een indruk te geven: indien elke m2 breedplaatvloer vervangen zou worden door een kanaalplaatvloer, zou dat circa 450.000 m3 beton kunnen besparen! Er zijn ook kanaalplaatvloeren van 120 mm en 150 mm dik. DENKEN IN SCHAARSTE Een ander aandachtspunt is om bij bouwmaterialen te denken in schaarste, in plaats van overvloed. Als we in staat zijn om in de totale bouwkolom efficiënt en zoveel mogelijk prefab te werken hebben we minder afvalstromen en minder faalkosten. Ook dit draagt bij aan het verlagen van de kosten en de milieubelasting van de bouwkolom. In tegenstelling tot een constructie van hout, heeft beton een warmte bufferende eigenschap. Een eigenschap die vaak onderbelicht blijft en de moeite waard is om mee te nemen in het ontwerp van een bouwwerk. Daar komen we een volgende editie op terug. Johan Oltvoort Directeur Olbecon en Olcas Hoe een constructie van steen de bossen redde Nieuwe Column Johan Oltvoort geeft maandelijks in BouwTotaal zijn visie op de rol van prefab in de bouw. Dom in Florence. Afscheid Maxime Verhagen bij Bouwend Nederland Arno Visser (links) en Maxime Verhagen op het afscheid in de Grote Kerk. “In januari ben ik begonnen aan een intensief inwerkprogramma, wat me door het hele land bracht”, vertelt de kersverse voorzitter Arno Visser. “Maxime Verhagen laat een sterke vereniging achter, die in tien jaar tijd met meer dan 400 leden is gegroeid tot meer dan 4.500 leden. Bouwend Nederland is op lokaal, regionaal, landelijk en zelfs Europees niveau verder op de kaart gezet en een relevantere samenwerkingspartner geworden. Ik bouw hier op voort, want de bouw is een probleemoplosser. Of je nu praat over de bouw van nieuwe woningen, over de energietransitie of over bereikbaarheid; zonder sterke en innovatieve bouw- en infrabedrijven werkt het niet.” TERUGBLIK “Ik kijk terug op tien fantastische jaren, waarin geen dag saai was”, benadrukt vertrokken voorman Verhagen. “Toen ik aantrad hebben we de structuur van de vereniging succesvol hervormd, en gezorgd dat leden weer gehoord worden. Ik ben er trots op dat de bouw tijdens de coronacrisis geen dag stil lag. In tien jaar tijd steeg de bouwproductie met meer dan 40% en daalde het aantal faillissementen en WW-uitkeringen significant. Helaas heb ik niet alle blokkades voor de bouw en infra weg kunnen nemen. Denk hierbij vooral aan de stikstofproblematiek. Er is dus voor mijn opvolger nog genoeg werk aan de winkel. Ik wens hem hierbij veel succes en ik heb er alle vertrouwen in dat Arno een belangrijke bijdrage gaat leveren. Ik wil tot slot alle leden en de bureauorganisatie van Bouwend Nederland en iedereen met wie ik heb samengewerkt bedanken voor het vertrouwen het afgelopen decennium.” VERHAGEN BLIJFT ACTIEF IN BOUWSECTOR Verhagen blijft nog actief, onder meer in de bouwsector. Zo is hij per 1 maart 2023 benoemd als president-commissaris van Van Gelder Groep. Tot mei 2024 blijft hij aan als bestuursvertegenwoordiger van de groep België, Nederland en Luxemburg in FEIC (European Construction Industry Federation). Economie op slot door stikstofregels? In de brief lezen we verder: ‘De provincie Noord Brabant heeft zelfs afgekondigd helemaal geen vergunningen meer te verlenen. De vergunning verlening móet op korte termijn weer op gang komen. Dit is mogelijk met een aantal juridische aanpassingen die ons stikstofbeleid in lijn brengen met ons omringende landen. Als we niet juridisch ingrijpen blijft Nederland nog twee jaar of langer op slot. Die stilstand kunnen we ons niet langer permitteren.’ De stikstofcrisis is bijna exclusief een Nederlandse crisis op Vlaanderen na. In andere landen en gebieden die te maken hebben met dezelfde Europese Habitatrichtlijn, zit de vergunningverlening niet op slot, hoewel ook daar de stikstofbelasting te hoog is. ‘Een deel van het probleem heeft Nederland zelf gecreëerd door de manier waarop de Europese Richtlijn hier is ingevuld. De nationale regelgeving moet daarom op vier punten in lijn worden gebracht met die in andere EU-lidstaten. Dan wordt vergunningverlening weer mogelijk. Om te borgen dat géén verslechtering van natuurgebieden optreedt en de natuur herstelt, zal ondertussen de stikstofemissie teruggebracht moeten worden door de vrijwillige uitkoop van piekbelasters.’ In de brief pleiten VNO-NCW en MKB-Nederland er verder voor om in de wet vast te leggen dat een deel van de stikstofreductie door de uitkoop van piekbelasters naar een stikstofbank gaat. ‘Wat ontbreekt is een wettelijke eis dat er een nader te bepalen percentage van te realiseren emissiereducties beschikbaar komt voor het bouwen van woningen, aanleggen van wegen, bedrijfsactiviteiten en de energietransitie.’ ‘Nederland zit nu drie en half jaar op het stikstofslot en dat slot wordt steeds strakker dicht gedraaid. Woningbouw, aanleg van wegen, bedrijfsactiviteiten en energietransitie-projecten zijn inmiddels vrijwel onmogelijk.’ Dat schrijven VNO-NCW en MKB-Nederland in een brief aan minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof. Tijdens het afscheid van Maxime Verhagen in de Grote Kerk in Den Haag heeft Arno Visser het voorzitterschap van Bouwend Nederland officieel overgenomen. Verhagen was van 2013 tot en met 2023 het boegbeeld van de Nederlandse bouw- en infrasector en is opgevolgd door Arno Visser, voormalig president van de Algemene Rekenkamer. Visser is benoemd voor een periode van vier jaar.
PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 12 SNEL GEBOUWD Grootste houthybride kantoor van Europa Snel gebouwd De kracht van prefab Met het realiseren van de zesde en laatste verdieping, zijn nu de volledige contouren van het nieuwe journalistieke hoofdkwartier zichtbaar. Met een omvang van 44.500 m2 behoort Mediavaert tot één van de grootste houthybride kantoorgebouwen van de wereld. Het bereiken van het hoogste punt werd door het mdiabedrijf samen met ontwikkelaar Being, aannemer BESIX, bouwplaatspersoneel en andere betrokkenen op de locatie in Amsterdam-Duivendrecht gevierd. Speciaal voor deze gelegenheid maakte kunstenaar Frankey een streetart werk– een referentie naar het mediacircus – dat ceremonieel naar de top werd gehesen. OP MAAT GEMAAKT Het nieuwe kantoor is op maat voor het mediabedrijf gemaakt. Met onder andere 30.500 m2 kantoorvloer, is er in het nieuwe hoofdkwartier naast flexibele werkplekken, stilteruimtes en brainstormplekken, ook ruimte voor radio- en opnamestudio’s, restaurants, een koffiebar én een aansprekende eventlocatie aan de kade van de Duivendrechtsevaart. Het is gelegen in het opkomende Werkstad OverAmstel, waar de komst van DPG Media de transitie van en daarmee positieve impact te creëren”, zei Dirk Dekker, medeoprichter en -eigenaar Being, al in een eerder stadium. “Dit nieuwe kantoor voor DPG Media laat zien dat je met een duurzame houten constructie een heel bijzonder gebouw kan maken: gericht op gezondheid, groen, daglicht. De keuze voor een hout-hybride constructie draagt in dit geval bij aan een duurzamer gebouw, een snelle bouwtijd én een bijzondere, gezonde, comfortabele werkomgeving. Het is daarmee een ontzettend goed voorbeeld van integrale duurzaamheid”, aldus Do Janne Vermeulen, architect/directeur Team V Architectuur. Organisch ontwerp in industriële context Door de zachte vormentaal in het ontwerp van Team V Architectuur introduceert het gebouw straks een geheel nieuwe sfeer in de hardere industriële context van de huidige omgeving. Het interieur vormt een vanzelfsprekende eenheid met de architectuur: open, zacht, groen en licht. In het volgende stadium worden blauw-groene keramieken gevelpanelen met reliëf aangebracht die het organische karakter verder versterken. In de laatste fase wordt een natuurinclusief landschap en groene daken en terrassen toegevoegd, naar ontwerp van DELVA. Deze groene buitenruimtes in, op en rondom het gebouw spelen een verbindende rol en creëren een levendige synergie tussen gebruikers, functies, activiteiten en natuur. Het grootste houthybride kantoor van Europa, het nieuwe hoofdkantoor Mediavaert van DPG Media, heeft 8 februari 2023 het hoogste punt bereikt. Dankzij het gebruik van hout waar mogelijk, het energiezuinige ontwerp en de inzet van geavanceerde technologieën kent het project een hoge bouwsnelheid en een uitzonderlijk lage CO2-uitstoot in relatie tot haar omvang. Met dit project wordt gestreefd naar een hoge BREEAM-certificering, met de score Excellent. BOUWPARTNERS Mediavaert is een ontwikkeling van Being in opdracht van DPG Media. Het ontwerp is afkomstig van het Amsterdamse architectenbureau Team V Architectuur, in samenwerking met DELVA Landscape Architecture / Urbanism, Arup en DGMR. Drees & Sommer Netherlands verzorgt het kwaliteitstoezicht van realisatie tot en met oplevering. BESIX Nederland is verantwoordelijk voor de bouw. Naar verwachting wordt Mediavaert begin 2024 opgeleverd. Foto: Ossip van Duivenbode. klassiek bedrijventerrein naar veelzijdig en levendig gebied in een stroomversnelling brengt. Eerder realiseerde Being hier The Joan, een multifunctioneel werkgebouw dat in 2022 werd opgeleverd. HYBRIDE CONSTRUCTIE Aannemer BESIX gebruikt hout waar het kan, en staal en beton waar het moet. Dit leidt tot een zeer efficiënt materiaalgebruik en een hoog bouwtempo. De parkeergarage, begane grond en kernen van het gebouw zijn van beton en vormen als het ware de ruggengraat van het complex. Daarna gaat de constructie grotendeels over in hout, met houten balken, liggers en een hout-hybride vloer. In totaal wordt 6.500 m3 hout verwerkt. De houten constructie levert niet alleen een flinke CO2- en tijdsbesparing op, maar geeft het kantoor ook een bijzondere, warme uitstraling. “Ondanks de groeiende aandacht voor de voordelen van houtbouw, is het gebruik van traditionele bouwmaterialen nog steeds de norm. Mediavaert is een uitstekend voorbeeld van hoogwaardige toepassing van hout op grote schaal. We hopen hiermee als ontwikkelaar bij te dragen aan een nieuwe, duurzamere standaard in de vastgoedsector Foto’s: Ossip van Duivenbode.
13 NUMMER 4 / APRIL 2023 ONDERNEMER Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Subsidie elektrische vrachtwagen 1. OVERWEEGT U EEN ELEKTRISCHE VRACHTAUTO AAN TE SCHAFFEN? Als u een elektrische vrachtauto wil aanschaffen dan kunt u sinds 4 april 2023 gebruikmaken van de Aanschafsubsidie Zero-Emissie Trucks (AanZET). Deze subsidie is bedoeld voor de aankoop of (financial) lease van een nieuwe emissieloze vrachtauto. Een vrachtauto is nieuw als de datum eerste inschrijving, de datum eerste toelating én de datum tenaamstelling op naam van de aanvrager van de subsidie gelijk zijn volgens de vermelding in het kentekenregister van de RDW. Daarnaast moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: • Vrachtauto moet voertuigklasse N3 of N2 zijn en minimaal 4.250 kilogram wegen. • Vrachtauto is elektrisch aangedreven. Brandstofcodes E en W komen in aanmerking. • Batterij mag geen lood bevatten. De subsidie is een percentage van de verkoopprijs. Dit is de prijs van het emissieloze vrachtautochassis, inclusief af-fabriek opties, zoals die op de overeenkomst staan, exclusief btw. Het percentage is afhankelijk van het type vrachtauto en de grootte van uw bedrijf. Voor middelgrote ondernemingen varieert het subsidiepercentage tussen 19% (maximale subsidie € 26.800,-) en 28,5% (maximale subsidie € 102.300,-). Bij kleine en non-profitorganisaties varieert het subsidiepercentage tussen 25% (maximale subsidie € 35.700,-) en 37% (maximale subsidie € 131.900,-). In het geval van lease moet de leasemaatschappij de subsidie aanvragen. Na de aanvraag krijgt u binnen dertien weken bericht of de subsidie aan u wordt verleend. Vervolgens wordt een voorschot van 90% van het subsidiebedrag aan u uitbetaald. Daarna moet u binnen twaalf maanden na de subsidieverlening de definitieve subsidievaststelling aanvragen. Daarbij geeft u het kenteken door, nadat de vrachtauto op kenteken is gezet. Als bijlage stuurt u de gespecificeerde betalingsfactuur mee. Voldoet de geleverde vrachtauto aan de voorwaarden, dan wordt ook de laatste 10% aan u uitbetaald. ATTENTIEPUNTEN Zonder te veel in details te willen treden, maken we u toch attent op de volgende punten: • Op het moment dat u de subsidie aanvraagt, is de koop- of (financial) leaseovereenkomst van de vrachtauto nog niet definitief. U kunt in de overeenkomst een bepaling laten opnemen dat dit pas het geval is, zodra u de subsidieaanvraag hebt ingediend of uw subsidieaanvraag positief is beoordeeld. • Als de vrachtauto niet leverbaar is binnen twaalf maanden, kunt u termijnverlenging aanvragen, mits u de vertraging kunt aantonen met een schriftelijke onderbouwing van de producent. • De vrachtauto moet vier jaar achter elkaar op naam van de subsidieontvanger blijven staan. • Om een aanvraag te kunnen indienen moet u beschikken over e-Herkenning. Doet u niet zelf de aanvraag? Zorg dan dat de adviseur die de aanvraag namens u doet, daartoe is gemachtigd. • Het is verstandig om voorafgaand aan de aanvraag eerst de Checklist Aanzet door te nemen. Daarin vindt u de stappen om uw aanvraag goed voor te bereiden. TIP Wilt u gebruikmaken van deze subsidie, wacht dan niet te lang! Vorig jaar was de subsidiepot namelijk razendsnel leeg. 2. UBO-REGISTER NIET MEER VRIJ TOEGANKELIJK In het najaar van 2022 besliste het Hof van Justitie van de Europese Unie dat de voorgeschreven publieke toegankelijkheid tot gegevens in het UBO-register ongeldig is. De vrije toegankelijkheid is volgens dit hof in strijd met het recht op eerbiediging van het privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens. De Kamer van Koophandel schortte daarom de toegankelijkheid van het UBO-register voor iedereen tijdelijk op. Minister Kaag heeft eind januari aangegeven dat de Nederlandse wetgeving zal moeten worden aangepast aan de uitspraak van het EU-Hof. De wetswijziging zal de toegang tot het UBO-register beperken tot de volgende drie groepen personen en instanties: • bevoegde autoriteiten en de FIU (Financial Intelligence Unit); • meldingsplichtige instellingen (Wwft-instellingen); • personen en organisaties die een legitiem belang kunnen aantonen. Bevoegde autoriteiten zijn onder meer de toezichthouders op Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft), het Bureau Economische Handhaving (BEH), de FIOD en het Openbaar Ministerie. De toegang voor deze autoriteiten wordt zo snel mogelijk hersteld. De Wwft-instellingen hebben een belangrijke rol als poortwachter van het financiële stelsel en zijn daarom onder meer verplicht om cliëntenonderzoek te doen. Hierbij is het UBO-register een belangrijk hulpmiddel. De toegang tot het UBO-register wordt daarom ook voor deze groep hersteld, zo snel als praktisch en uitvoeringstechnisch mogelijk is. Totdat de toegang tot het UBO-register is hersteld, geldt het volgende ten aanzien van de verplichting van Wwft-instellingen tot het raadplegen van het UBO-register bij het aangaan van nieuwe zakelijke relaties. Zij voldoen aan de Wwft-verplichtingen met een bewijs van een nog niet verwerkte UBO-registratie, bijvoorbeeld een bevestigingsmail van de Kamer van Koophandel. Voor de personen en organisaties die een legitiem belang hebben om het UBO-register in te zien, wordt eerst nader onderzoek gedaan. Het onderzoek richt zich met name op de vraag of aan de hand van een lijst met objectieve indicatoren beoordeeld kan worden of er sprake is van een legitiem belang. In sommige gevallen zal mogelijk ook een individuele beoordeling nodig zijn. De uitkomsten en de gekozen werkwijze worden later bekendgemaakt. Deze groep kan het UBO-register dus voorlopig niet inzien. REGISTRATIEPLICHT De uitspraak van het EU-hof heeft geen gevolgen voor de registratieplicht van uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s) van een vennootschap of andere entiteit. Die plicht geldt onverkort. LET OP Sinds november 2022 is er ook een UBO-register waarin de gegevens van onder meer uiteindelijk belanghebbenden van trusts en fondsen voor gemene rekening moeten worden geregistreerd. Onlangs is de datum waarop die registratie uiterlijk moest zijn gedaan, verlengd van 1 februari tot 1 april 2023. 3. DIEN TIJDIG EEN BTW SUPPLETIEAANGIFTE IN Een suppletieaangifte moet u indienen, zodra duidelijk is dat er te weinig of te veel btw is betaald. Hebt u te weinig btw betaald? Dan bent u belastingrente verschuldigd vanaf de eerste dag na afloop van het kalender- of boekjaar waarop die btw betrekking heeft. Dit kunt u voorkomen door de suppletieaangifte in te dienen binnen drie maanden na afloop van het kalenderjaar. Er wordt dan namelijk geen belastingrente berekend, mits de suppletie een vrijwillige verbetering is. Bedragen tot € 1.000,- mag u verrekenen in de eerstvolgende btw-aangifte. Daarvoor hoeft u dus geen suppletieaangifte te doen. Let wel, een suppletieaangifte kunt u alleen digitaal indienen. TIP De belastingrente bedraagt 4%. Hebt u te weinig btw betaald over 2022? Zorg er dan voor dat u de suppletieaangifte uiterlijk 31 maart 2023 hebt ingediend, anders gaat u vanaf 1 april 2023 belastingrente betalen. Wilt u dat de suppletie geldt als een vrijwillige verbetering, dan is het sowieso zaak om zo snel mogelijk een suppletieaangifte in te dienen, nadat bekend is dat er te weinig btw is betaald. Als u een elektrische vrachtauto wil aanschaffen dan kunt u sinds 4 april 2023 gebruikmaken van de Aanschafsubsidie Zero-Emissie Trucks (AanZET). Deze subsidie is bedoeld voor de aankoop of (financial) lease van een nieuwe emissieloze vrachtauto. Verder besliste het Hof van Justitie van de Europese Unie in het najaar van 2022 dat de voorgeschreven publieke toegankelijkheid tot gegevens in het UBO-register ongeldig is. De Kamer van Koophandel schortte daarom de toegankelijkheid van het UBO-register voor iedereen tijdelijk op. Tot slot aandacht voor het tijdig indienen van de BTW suppletieaangifte. John A.W.J.M. Brands MBA Directeur Kubus Onderneming Support Kubus Administratieve Dienstverlening en Accountancy john.brands@kubus.nl www.kubus.nl Als u een elektrische vrachtauto wil aanschaffen dan kunt u sinds 4 april 2023 gebruikmaken van de Aanschafsubsidie Zero-Emissie Trucks (AanZET). Foto: Renault.
PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 14 Biofilisch en biobased bouwen met hout “Onze oorsprong is te vinden in de natuur. Maar sinds een paar honderd jaar leven wij steeds meer in een kunstmatige omgeving die we gedreven door kosten en efficiëntie creëren. Hierdoor drijven we steeds verder van onze natuurlijke aard af. Biofilische of biophilic architectuur brengt elementen van de natuurlijke wereld terug in onze directe leefomgeving. Bouwen met hout is daar een belangrijk onderdeel van”, zegt ir. Daan Bruggink. Hij richtte in 2007 ORGA architect op. BouwTotaal sprak met hem: wat is de kracht van houtbouw? TEKST: ING. FRANK DE GROOT “Onderzoek heeft aangetoond dat mensen zich prettig voelen in een natuurlijke omgeving. Dat kan in een bos zijn, maar ook in een goed ontworpen gebouw. In zorginstellingen is aangetoond dat uitzicht op groen en een natuurlijk vormgegeven interieur het herstel bevordert, waardoor mensen eerder weer naar huis kunnen”, zegt Daan Bruggink, die ook veel gevraagd wordt als spreker op de meeste uiteenlopende bijeenkomsten en al diverse erkenningen en awards heeft gekregen. Voor hem is het logisch dat we natuurlijk ontwerpen en bouwen. “Ik hoor dan vaak zeggen: ja, maar dat is duurder. Maar feit is bijvoorbeeld dat bij een bedrijf 90% van de kosten naar personeel gaan. Als dat personeel in een fijne werkomgeving 10 procent De biofilische school ‘De Verwondering’ in Almere. Foto: Rubenvisser.com. beter presteert, dan zijn die meerkosten snel terugverdiend. Hetzelfde geldt in de zorg, als patiënten eerder naar huis kunnen. Ook is er minder ziekteverzuim en leerlingen halen ook hogere prestaties op scholen.” BIOFILISCH ONTWERPEN “In een biofilische omgeving wordt de natuurlijke intuïtie van mensen geactiveerd”, legt de architect uit. “Mensen worden alerter, zijn meer op hun gemak, ervaren minder stress en functioneren beter. Werknemers presteren beter, er is minder ziekteverzuim, mensen hebben minder last van ADHD, de hartslag daalt, leerlingen leren sneller en patiënten zijn eerder hersteld. Zonder het te kunnen beredeneren, voelt een biophilic omgeving direct beter aan, simpelweg omdat ieder mens gecodeerd is om in een meer natuurlijke omgeving te functioneren. Leuk voorbeeld: in de VS hebben ze bij een call center een keer alle bureaus een kwart slag gedraaid, zodat iedereen naar buiten kon kijken. De productie steeg daarna met 30%!” Bij ieder project zoekt het team van architecten bij ORGA naar zoveel mogelijk synergie tussen de architectuur, de mensen en de natuur. Daan hierover: “We onderscheiden daarbij vier hoofdaandachtspunten: natuurlijke vormen, biobased bouwen, biomimicry en biofilisch ontwerpen. Een leuk voorbeeld van onbewust verlangen naar natuurlijke vormen is een oude, uitgesleten stenen trap. Dat vinden we prachtig, maar in een nieuw gebouw moeten de treden recht zijn. Hetzelfde geldt voor een oude verweerde muur.” Binnen de ontwerpen van ORGA zijn de directe en indirecte ervaringen van natuur van groot belang: “Bij directe ervaring moet je denken aan daglicht, natuurlijke frisse lucht en bijvoorbeeld binnenbeplanting. Een indirecte ervaring is het fraaie natuurlijke patroon in bijvoorbeeld houten wanden, plafonds, constructies en tafels. Maar ook een beter binnenklimaat door gebruik van ademende biobased materialen en een goede akoestiek. Ook uitzicht op natuur speelt een rol. Formeel worden er zelfs vijftien invloedsfactoren benoemd, zoals geur, kleurgebruik, geluiden van stromend water en vogels, enzovoort.” HOUTBOUW Het bouwen in hout is voor Daan het logische gevolg van biofilisch ontwerpen: “Zeker nu het fossiele tijdperk zijn einde nadert is gebruik van biobased materialen een must. Alleen deze materialen zijn immers vanuit het oogpunt van een circulaire economie daadwerkelijk circulair. Op planten gebaseerde materialen groeien op natuurlijke wijze, nemen CO2 op, worden toegepast in een bouwwerk en kunnen na de levensduur van het gebouw weer worden opgenomen in de natuur. En ondertussen groeien ze terug. Dat is de architectuur van de toekomst.” Hij vervolgt: “Biobased materialen zijn gebaseerd op miljoenen jaren van productontwikkeling. Geen enkel technisch of chemisch bouwmateriaal is zodanig getest en doorontwikkeld als bijvoorbeeld hout, vlas of hennep. Wij benutten deze optimale eigenschappen niet alleen door er gebouwen mee te ontwerpen, maar ook door een wijder gebruik in de Nederlandse bouw te bepleiten en aan te jagen. Bouwen met hout dus en isoleren met vlaswol of hennep. Maar ook strobouw, binnen een draagconstructie van hout of een afwerking van leemstuc.” Volgens Daan kunnen we zeker vijf tot zeven verdiepingen hoog bouwen met hout. “Daarboven moet je kiezen voor hybride vormen, zoals een combinatie van hout met beton en staal. Maar liever nog zie ik een hybride vorm met CLT (kruislaaghout, red.), gelamineerde liggers en houtskeletbouw.” DUURZAAM HOUT Het gebruikte hout komt uit duurzaam beheerde bossen uit Duitsland, Oostenrijk of Scandinavië: “Ik ben geen groot voorstander van tropisch hardhout uit duurzaam beheerde bossen, omdat de transportafstand zo groot is. Wel is het zo dat we door afname van gecertificeerd tropisch hardhout het duurzaam beheerde tropische oerwoud kunnen uitbreiden, maar materialen uit de lokale omgeving blijft altijd logischer. Soms is de keuze best lastig, zoals bij western red cedar uit Canada. Dat gaat in een container op een schip. Als dat hout twee keer zo lang meegaat als hout dat per vrachtwagen uit Duitsland komt, dan kan het rekensommetje wel eens in het voordeel van western red cedar uitvallen.” Daan noemt een ander dilemma dat ecologisch bouwen met zich mee kan brengen: “Ik gaf een keer het advies om Accoya-hout als kozijnen te gebruiken. Dat is zachthout dat in Nederland door middel van een gepatenWinst in biobased prijsvraag Rijksbouwmeester De Rijksbouwmeester en de gemeente Oirschot schreven een prijsvraag uit voor ‘Een nieuwe bouwcultuur’ in Oirschot, bedoeld om het biobased en natuurinclusief bouwen te stimuleren. ORGA diende in oktober 2022 samen met een divers team het winnende plan in, waarbij men liet zien hoe deze nieuwe bouwcultuur voor 95% biobased kan zijn. Het plan voor een biobased woonwijk legt focust op een regeneratief economisch model met oplossingen voor klimaatproblemen rond stikstof en CO2. Het plan stelt boeren een transitie voor naar het telen van vezelgewassen voor gebruik in de bouw en biedt hen zo realistische nieuwe perspectieven. ORGA heeft dit model samen met De Urbanisten en Copijn concreet uitgewerkt in een stedenbouwkundig plan voor de gemeente Oirschot. Daarbij werd de architect ondersteund door LoD architecten, AM, Alba Concepts, De Natuurverdubbelaars, Atelier Veldwerk en Beyond Now. BOUWGEWASSEN Bouwgewassen zijn onmisbaar om te voldoen aan de grote vraag naar biobased materialen in een duurzaam Nederland. Houtbouw, natuurlijke materialen en biobased architectuur vonden al geleidelijk aan ingang in de Nederlandse bouwwereld, maar de laatste jaren lijkt er een versnelling en schaalvergroting plaats te vinden, aangewakkerd door de klimaatverandering. Wonen en bouwen in nauwe band met de natuur. Enkele van de woning typologieën uit het plan ‘Een Nieuwe Oogst’. Illustratie: ORGA architect.
www.bouwtotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=