BouwTotaal 9 - 2022

Prefab: antwoord op huidige en |toekomstige uitdagingen Pag.15 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 9 | JAARGANG 19 | SEPTEMBER 2022 PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND SLIM RUIMTEGEBRUIK Permanent kamperen 2.0 door Casey Brown 64 THEMA PREFAB “Vaak moet er iets gebeuren voordat er iets gebeurt” 17 THEMA PREFAB Sneller en eenvoudiger werken met prefab installaties 29 THEMA PREFAB BOUWTOTAAL (Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken BIA LockBlock zie www.bia-beton.nl TEL.: 024 - 648 84 84 TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl ...bestel je op toolnation.nl Gereedschap en machines... www.cpg-europe.com BOUWPRODUCTEN leidende Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders BEZOEK ONS OP DE PREFAB BEURS: STAND C066 IN HAL 1

In een oogwenk beschermt de unieke KickbackStop uw werkstuk en minimaliseert het risico op verwondingen. Met een 60 mm zaagdiepte kunt u met de veelzijdigste zaag in zijn soort op hoogwaardige werkresultaten vertrouwen. De mogelijkheid om de TS 60 K nu met de afkortrail te combineren is uniek. Zo ontstaat in een handomdraai een gemakkelijk te gebruiken afkort-zaagsysteem voor zaagsneden die tot op de graad nauwkeurig zijn. De invalzaag zaagt als door boter en verenigt precisie, flexibiliteit en een zeer hoge zaagsnedekwaliteit en biedt gelijktijdig meer veiligheid. De TS 60 K: zijn tijd ver vooruit. Zaagt Als een warm mes door boter Meer informatie: www.Festool.nl NIEUW! Met unieke KickbackStop Invalzaag TS 60 K

3 NUMMER 9 / SEPTEMBER 2022 ACTUEEL Prefab Deopmarsvanprefabbouwdelenenzelfscompletewoningengaat onverdrotenvoort. Begindit jaarbezocht ikdenieuweproductiehal vangeWOONhout inWehl, naastdeA18.Hierwordencomplete woningmodulesvervaardigd.Datblijkt zosuccesvol daternual naastde huidigehal isgestartmetdebouwvanweereennieuwehal. Bouwbedrijf Plegt-Vosopendeverderop2 juni 2022eenwoningfabrieknabijAlmelo. Hetbedrijfbouwthierkant-en-klaarwoningen,maarookdelenvan woningen. Er isgestartmeteenproductiecapaciteitvan30woningenper week.Dekomende jarenwordenvieranderehallen infases toegevoegd waardoordezecapaciteit steedsverderuitbreidt. Najaar 2022 opent VanWijnen eenwoningfabriek inHeerenveen. Hiermoeten uiteindelijk jaarlijks 4.000 FijnWonenwoningen de fabriek verlaten. Verder namop 1 juli 2022Heijmans de IIBO fabriek (Intelligente Innovatie BouwOplossingen) inHeerenveen officieel over. Nog dit jaar worden er voorbereidingen getroffen voor de industriële productie van duurzame houtskeletbouwwoningen voor heel Nederland. Naast deze fabrieken zijn er ook leveranciers van houtbouw, zoals DeGroot Vroomshoop enHeijmansONE, die complete houtenwoningmodules leveren. En dan is er natuurlijk de voorloper van al dit prefab geweld: VolkerWessels. Al in 2014 startte dit bedrijf met de bouwvan een fabriek die comfortabele en duurzame woningen onder de naam ‘MorgenWonen’ aan de lopende band kon produceren. Sindsdien beschikt het bedrijf over meerdere fabrieken die completewoningen en appartementen in beton of hout leveren. Betekent dit dat prefabricage alleen is voorbehouden aan de ‘grote jongens’? Zeker niet: een dakkapel die rechtstreeks uit de fabriek komt, is ook prefab. Datzelfde geldt voor producenten van vloerelementen en complete gevelelementen, steeds vaker afgewerkt met steenstrips. En scharnierkappen kennenwe ook al heel lang. Ook installaties worden steeds vaker in complete stekkerklaremodules geleverd, evenals badkamers. En dan zijn er nog de talrijke oplossingen om losmaakbaar en circulair te kunnen bouwen. Industrieel bouwenwordt dus volwassen en de huidige digitalisering draagt daar ook flink aan bij. Het succes van prefab blijkt ook wel uit deze dubbeldikke uitgave. Bezoek ook zeker de vakbeurs PREFAB, om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen. Alles over deze beurs lees je in deze BouwTotaal. Uiteraard zijn wij ook aanwezig op de vakbeurs PREFAB. Wij ontmoeten je graag op stand C066 in Hal 1! Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 15 advertentie 31 06 Actueel Optelsom voordelen leidt naar kalkzandsteen 08 Snel gebouwd Plannen vanuit 3D-model 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor B&U 13 Ondernemen Fiscaliteit & Subsidie Thema PREFAB 15 PREFAB Vakbeurs PREFAB 22 PREFAB Kennisprogramma 24 PREFAB Plattegrond en deelnemers 27 PREFAB Lastige marktomstandigheden vragen om creativiteit en ‘omdenken’ 29 PREFAB Sneller en eenvoudiger werken met prefab installaties 31 PREFAB Luchtdichte gevels voor Wonderwoods 33 PREFAB Baksteenstrips geven The Cube extra elan 39 PREFAB Modulaire oplossingen voor alle huisvestingsvragen 41 PREFAB Voor elke prefab-oplossing een mortel 43 PREFAB Aardbevingsbestendige doorstrijkmortel op maat 50 PREFAB Beursnieuws EN VERDER 59 Lezers testen Loepzuiver zagen 62 Innovatie & Inspiratie The New Builders: “Duurzaamheid is toch vanzelfsprekend” 63 Innovatie & Inspiratie Bouwheld Sergio Jaddoe 64 Slim Ruimtegebruik Permanent kamperen 2.0 67 Bouwfouten Bloedend tegelwerk 69 Workwear/PBM Nieuws 72 Afbouw Afbouwtips: Snijden van mozaïektegels 74 Afbouw Nieuws 79 Productnieuws Nieuws over producten Cursussen en HBO-opleidingen AutoCAD, Revit (BIM),Inventor, Fusion, 3ds Max en Unity incl. Gratis leer- en naslagwerk Families en symbolen Studeren in een klein groepje Officieel Certificaat Autodesk Voor data’s en aanmelding kijkt u op: www.CADCollege.nl Meer informatie? 024 - 356 56 77 bel voor advies op maat info@cadcollege.nl of mail ons Adv Bouw Totaal 2022.2.indd 1 17-2-2022 14:43:31

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 4 Landschap loopt door over woningen Elektrische vrachtwagen bezorgt bouwmaterialen Ruim helft kantoren niet klaar voor energielabel C Een fraai voorbeeld van natuurinclusief bouwen: ’t Eemgoed in Almere is een bijzonder woningbouwproject waar het landschap overheen loopt. Het project is ontworpen door architectenbureau cepezed en bestaat uit 82 woningen waar een nieuwe manier van leven, contact met de natuur en energieneutraliteit centraal staan. Het project wordt gekenmerkt door zijn structuur van langhuizen (geschakelde bungalows) met daartussen verschillende landschapskamers die bestemd zijn voor onder andere moestuinen en speelpleinen. De ruimtelijke leefomgeving van dit project is uitzonderlijk. Het landschap loopt namelijk over de woningen heen. De rug van de langhuizen bestaat uit een laag aarde die begroeid is met grassen en bloemen. Eronder bevindt zich de dakstructuur van de woningen en ertussen de dakisolatie. OMKEERDAK De ontwikkelaars/initiatiefnemers 2Open en cepezedprojects kozen voor woningen met een groen omkeerdak van Jackon Insulation om het duurzame karakter te versterken. De realisatie gebeurde in samenwerking met Quality Roofing Systems en Roof Protection. Omdat de woningen grotendeels prefab zijn, was de keuze voor een omkeerdak met de Jackon XPS-isolatieplaten de meest logische zet. Door hun geringe gewicht beperken ze namelijk de druk op de structuur. “Het aanleggen van een omkeerdak beperkt vochtschade tot een minimum. De XPS-isolatieplaten nemen geen vocht op, ze voeren het af. Via een vochtafvoerende filterdoek wordt de volledige dakstructuur beschermd”, benadrukt Sjoerd van de Werf van Quality Roofing Systems. De XPS-platen behouden verder hun isolatiewaarden (Lambda-waarde 0,027W/m.k), verliezen geen kracht, hebben een lange levensduur en zijn makkelijk te plaatsen. Voor het project was een strakke planning opgesteld. Er is zo’n 7.500 m² aan materiaal gebruikt: een heel groot volume op logistiek vlak. Het was dus belangrijk om duidelijke afspraken te maken tussen de verschillende partijen om het project tot een goed einde te brengen. Sinds 7 september krijgen Stiho-klanten in de regio Haarlem en Amsterdam hun materialen bezorgd met Stiho’s eerste elektrische vrachtwagen. Het is een logische vervolgstap in de verdere verduurzaming van de bouwmaterialengroothandel. “Transport levert een aanzienlijke bijdrage aan CO2-uitstoot. Bij Stiho zetten we ons in om de CO2-uitstoot van onze bedrijfsvoering zoveel mogelijk te beperken”, zegt Mark van Breukelen, Business Unit Manager bij Stiho. “Door ons partnership met de Haarlemse vervoerder Van Santen GRP en truckbouwer MAN kunnen we per heden onze klanten in de regio Haarlem en Amsterdam beleveren met de elektrische vrachtwagen.” BEGIN 2024 MEER STEDEN Het is Stiho’s ambitie om begin 2024 niet alleen de regio Amsterdam en Haarlem elektrisch te beleveren, maar ook Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Van Breukelen: “Stedelijke logistiek moet duurzamer. We zoeken continu naar oplossingen om de leefomgeving schoner te krijgen. We realiseren ons dat het nu nog pionieren is. Oplaadpunten en beschikbaarheid van elektrische voertuigen zijn nu nog een uitdaging. Maar door te beginnen, doen we waardevolle ervaring op. We willen dat ons transport in 2028 volledig duurzaam is. We willen de wereld goed achterlaten voor de generaties na ons. Daarnaast is het simpelweg zo dat wet- en regelgeving verandert. We grijpen de kans om de bouw te verduurzamen met beide handen aan.” DUURZAAM VERVOER OVER WATER In april maakte Stiho al bekend zich in te zetten voor duurzaam transport, met het tekenen van de intentieovereenkomst voor duurzaam goederenvervoer over het water in Utrecht. Voertuigen in de binnenstad mogen slechts rijden met een aslast van maximaal 2 ton. Vervoer over het water biedt een uitstekend alternatief om zware goederen bij klanten te leveren die projecten hebben in de binnenstad. DUURZAME MATERIALEN Stiho levert al jaren duurzame bouwmaterialen aan professionals in de bouw. Een voorbeeld daarvan is het assortiment Urban Mining materialen, waarbij materialen uit oogstpanden opnieuw in de markt worden gebracht. Dit gebeurt onder dezelfde garanties en met dezelfde kwaliteit als nieuwe materialen. Stiho heeft al aan veel duurzame bouwprojecten een bijdrage geleverd; recent nog aan Circuloco, het duurzame paviljoen op de Floriade.  Duurzaam goederenvervoer door Stiho over het water in Utrecht. Naar schatting heeft ruim de helft van de kantoren in Nederland nog geen energielabel C of beter. Maar de tijd begint te dringen. Per 1 januari 2023 moeten kantoren aan deze nieuwe verplichting voldoen. Volgens een schatting van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft op 1 juli 2022 nog maar 48% van de kantoren een label C of beter. Daarnaast heeft 11% een label D of slechter. Van 41% is nog geen energielabel geregistreerd. Daarmee voldoet ruim de helft van de kantoren nog niet aan de label C-verplichting die op 1 januari 2023 ingaat. STIJGING VAN GROENE ENERGIELABELS Na een redelijk constante stijging van het aandeel groene labels (label C of beter) in de afgelopen jaren, lijkt de stijging in het afgelopen halfjaar iets te versnellen. Sinds 2017 stijgt het aandeel groene labels jaarlijks met 7 à 8 procentpunt. In het afgelopen halfjaar was dit 5 procentpunt. De percentages zijn gebaseerd op de schatting dat ongeveer 65.000 kantoren moeten voldoen aan de label C-verplichting. Dit schat RVO op basis van verschillende registraties. Bepaalde kantoorgebouwen, zoals kleine kantoren en monumenten, vallen niet onder de verplichting en zijn hierin niet meegerekend. MINIMAAL ENERGIELABEL C OF HOGER Per 1 januari 2023 bent u als kantooreigenaar en -gebruiker verplicht voor uw kantoor een energielabel C of hoger te hebben. Heeft u dan niet het juiste label? Dan mag u uw kantoor niet meer als kantoor gebruiken. Hoewel het aandeel groeit, voldoet op 1 juli 2022 naar schatting ruim de helft van de kantoren nog niet aan deze verplichting. Bent u nog niet in actie gekomen? Dan zult u de komende periode maatregelen moeten nemen, om uw kantoor ook na 1 januari 2023 als kantoor te kunnen blijven gebruiken. GEEN ENERGIELABEL C OF HOGER? NEEM SNEL MAATREGELEN De eerste stap die u kunt nemen is het aanvragen van een maatwerkadvies. Hiermee krijgt u een inschatting van de energiezuinigheid van uw kantoor. Wanneer blijkt dat uw kantoor niet energiezuinig is (label D of slechter) dan kan de energieadviseur u advies geven over energiebesparende maatregelen.

5 NUMMER 9 / SEPTEMBER 2022 ACTUEEL EXPERTVIEW ARAP-JOHN TIGCHELAAR Bent u naar de Floriade geweest? Niet? Dan bent u mogelijk één van de 800.000 minder bezoekers dan gepland. De bezoekersaantallen vallen fors tegen. Een financieel miljoenen debacle voor Almere. En als dat in het nieuws komt, trekt dat niet echt meer of nieuwe bezoekers. Iedereen kiest het makkelijkst voor de partij met succes. Daar wil je bij horen. Niet bij de loosers. Dat zie je in de sport, in de politiek maar ook bij evenementen. Als in het nieuws komt dat de Floriade minder bezoekers trekt dan gepland, dan zal dat vast wel een reden hebben. En wordt ‘misschien gaan’ mogelijk wel ‘niet gaan’. De Floriade duurt nog tot en met 9 oktober. Floriade BV en de gemeente Almere doen er samen echt alles aan om nog zo veel mogelijk bezoekers naar de Floriade te trekken. En terecht. Ik ben er onlangs naar toe gegaan, op aanraden van een zakenrelatie. Inspiratie opdoen. Nu is het niet écht een beurs voor bouwend Nederland, maar als het gaat om de buitenomgeving, onze leefomgeving, architectuur… dan kom je genoeg aan je trekken. Daarnaast is het gewoon leuk om innovaties te zien, een mooi totaal overzicht te krijgen in de kabelbaan en wat cultuur te snuiven in de landenpaviljoens. Dat cultuur snuiven, dat deden velen op vakantie. Opvallend hoe stil het overal was tijdens de bouwvak, behalve op Schiphol, de camping en op het terras. Het leek wel of iedereen op vakantie was. Geen files, aangepaste openingstijden en de handel lag vrijwel stil. Ook op de Floriade was het stil, die zelfs tijdens de vele (tropische) warme dagen een hitteprotocol hanteerde. MINDER NAAR DAGATTRACTIES Op zich is het niet alleen deze Expo die te kampen heeft met tegenvallende bezoekersaantallen. Uit onderzoek van het Amsterdamse onderzoeksbureau Motivaction is gebleken dat sinds corona een verandering in het recreatiegedrag heeft plaatsgevonden. De geplaagde expo liet namelijk dit onderzoek uitvoeren om erachter te komen waarom de bezoekersaantallen zo sterk achterblijven. Nederlanders blijken minder vaak dagattracties te bezoeken dan voor corona. Nu er weer meer kan, kiezen mensen eerder voor een sociale activiteit met vrienden of familie, zoals op visite gaan, een terras bezoeken of uit eten gaan. Of ze kiezen voor een attractie die ze al kennen. Ook wordt uit het onderzoek duidelijk dat de toegangsprijs bij sommige doelgroepen als hoog wordt ervaren. Hoge inflatie en stijgende energiekosten helpen daar niet bij. Onlangs kwam ik bij een politieke partij het Vlaamse werkwoord ‘herbronnen’ tegen. Het schijnt bezinnen of oriënteren te betekenen en wordt vaak gebruikt in de context van je ware zelf terugvinden. Vermoedelijk moet ook de Bouwbeurs, maar ook andere expo’s, gaan herbronnen en wanna-have bezoekersaantallen na bezinning gaan bijstellen. Om tegenvallers te voorkomen. Jan Jaap de Jong Formulemanager Probin Herbronnen Rookverspreiding en persoonlijke veiligheid De snelle verspreiding van (giftige) rook is de belangrijkste oorzaak van slachtoffers bij brand in gebouwen. Wat zijn de risico’s van rookverspreiding voor het vluchten en voor het stay-in-place-concept? Kunnen deze risico’s worden beperkt door aanvullende voorzieningen? Dat onderzocht het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. met 30 minuten worden verhoogd ten opzichte van de huidige eisen uit het Bouwbesluit/Bbl. ONDERZOEKEN IN ONDERLINGE SAMENHANG In het kader van de problematiek van rookverspreiding in woongebouwen heeft NIPV eerder grootschalige praktijkexperimenten naar rookverspreiding uitgevoerd in een leegstaand woongebouw in Oudewater. Daarnaast is onderzoek gedaan naar de vluchtveiligheid van woongebouwen, enkele vluchtroute en droge blusleidingen. INHOUD ONDERZOEK In het onderzoek zijn de volgende vragen beantwoord: 1. Wat is het risico van rookverspreiding in de (extra) beschermde vluchtroute voor Voor het vluchten (het ontvluchtingsconcept) is zicht in de vluchtroute meestal de bepalende factor. De risico’s van rookverspreiding nemen toe naarmate de doelgroep kwetsbaarder is. Hoe kwetsbaarder de doelgroep, des te korter de beschikbare veilige tijd om te vluchten. Dit terwijl de veilige tijd die nodig is om te vluchten voor de (zeer) kwetsbare doelgroep toeneemt. Bronmaatregelen blijken effectiever dan effectmaatregelen te zijn om rookverspreiding te beperken. Uit het onderzoek komt naar voren dat een combinatie van bron- en effectmaatregelen (sprinklerinstallatie, trage brandontwikkeling en interne luchtdichtheid) nodig is om de risico’s van rookverspreiding bij het vluchten voor alle doelgroepen voldoende te beperken. STAY-IN-PLACE-CONCEPT Verspreiding van verstikkende gassen tussen brandcompartimenten is voor het stay-in-place-concept de bepalende factor. Bij een stay-in-place concept wordt alleen het brandende compartiment geëvacueerd. Daarbuiten blijven de bewoners in hun eigen compartiment. Ook hier nemen de risico’s toe naarmate de doelgroep kwetsbaarder is. Dit terwijl een stay-in-place-concept het meest geschikt lijkt te zijn voor personen die bij brand niet fysiek in staat zijn om te vluchten (zeer kwetsbare doelgroep). De betrouwbaarheid van het stay-in-place-concept is (fors) lager dan die van het ontvluchtingsconcept. De huidige brandveiligheidsvoorzieningen van het Bouwbesluit/Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) zijn niet toereikend voor een stay-in-place-concept. Ook bij stay-in-place is de combinatie van bronmaatregelen (tragere brandontwikkeling en sprinklerinstallatie) en effectmaatregelen (verbeterde interne luchtdichtheid) het meest effectief voor alle doelgroepen. Maar bij geen enkele (combinatie van) maatregel(en) kan voor de zeer kwetsbare doelgroep een beschikbare veilige verblijftijd van minimaal 90 minuten worden behaald. Met de huidige eisen voor de brandwerendheid van scheidings- en draagconstructies (bezwijken enWBDBO (= weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag)) wordt voor het stay-in-place-concept een lagere betrouwbaarheid bereikt dan voor het ontvluchtingsconcept. Om een gelijke mate van betrouwbaarheid te bereiken moeten de eisen voor scheidings- en draagconstructies een ontvluchtingsconcept en hoe kan dit risico worden gereduceerd? 2. Wat is het risico van rookverspreiding tussen brandcompartimenten bij een stay-in-place-concept en hoe kan dit risico worden gereduceerd? 3. Welke betrouwbaarheid van rookwerende scheidingsconstructies en brandwerende draag- en scheidingsconstructies van de brandcompartimenten is nodig voor een veilig verblijf van gebouwgebruikers bij een stay-in-place-concept? Download het rapport via www.nipv.nl. Vul in het zoekvak in: ‘Rookverspreiding en persoonlijke veiligheid’.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 6 Bij optelsom voordelen kom je al snel bij kalkzandsteen uit Het één hoeft het ander niet uit te sluiten. Duurzaamheid en circulariteit worden in de bouw steeds belangrijker. Maar daarnaast blijven zaken als kostenbeheersing, kwaliteit, maakbaarheid, flexibiliteit en bouwsnelheid van groot belang. “Vergelijk je verschillende bouwsystemen, dan is bouwen met kalkzandsteen volgens onderzoek de voordeligste keuze: gemiddeld circa € 6.000,- per woning goedkoper dan bij inzet van andere materialen. Ook is kalkzandsteen één van de meest duurzame bouwmaterialen, zo bevestigt milieuonderzoek van NIBE”, aldus Vicky van Egmond, directeur VNK, Vereniging Nederlands Kalkzandsteenplatform. TEKST: PAUL ENGELS BEELD: CALDURAN KALKZANDSTEEN “De optelsom van voordelen biedt opdrachtgevers, architecten, constructeurs en bouwers de kans om op een toekomstgerichte, verantwoorde wijze te bouwen. Tevens in hybride vormen met biobased bouwmaterialen. Hierbij sluit het één het ander niet uit”, aldus Vicky van Egmond. Het is nog eens onderstreept door een recent onderzoeksrapport van AACON, waarin is aangetoond dat een bouwsysteem op basis van kalkzandsteen de meest economische materiaalkeuze is ten opzichte van prefab beton, keramiek en HSB. Dit geldt dan voor vrijstaande woningen, rijtjeswoningen en appartementen. Ook de benodigde bouwsnelheid met kalkzandsteen is vergelijkbaar of zelfs sneller dan andere materialen. Edwin Lokkerbol, voorzitter VNK: “De uitvoerende bouw is al jarenlang goed bekend met de voordelen van het bouwen in kalkzandsteen. En als bouwers assistentie nodig hebben in de vorm van advisering over ontwerp, constructie en verwerking, dan bieden VNK-leden, waaronder Calduran Kalkzandsteen, ondersteuning. Van advies bij ontwerp en op de bouwplaats tijdens de bouw tot aan de controle en rapportage van het opgeleverde werk.” “Die ondersteuning wordt steeds belangrijker, met name in het licht van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)”, aldus Lokkerbol. “Bouwende partijen zijn zich steeds meer bewust van de noodzaak van het realiseren van hoge kwaliteit en het waarborgen, respectievelijk vastleggen daarvan. VNK-leden kunnen vanuit de fabrieken meer zekerheid bieden in het bouwtraject. Je praat bijvoorbeeld over verwerking en controle door experts die weten hoe de productie van het materiaal heeft plaatsgevonden en hoe de constructie is opgebouwd. Dat geeft zekerheid.” DUURZAME BASIS Kwaliteit, flexibiliteit en betaalbaarheid scoren dus hoog bij deze bouwmethode. “We weten dat duurzaamheid belangrijk is en gelukkig ook steeds meer invloed op bouwprocessen heeft”, vervolgt Edwin Lokkerbol. “Kalkzandsteen is een mineralogisch en duurzaam materiaal dat wordt gemaakt van kalk, water en zand. Deze grondstoffen zijn ten eerste nog volop voorradig en ten tweede kan kalkzandsteen eindeloos worden gerecycled, zonder kwaliteit te verliezen. Qua grondstoffen loopt er momenteel een traject om steeds meer gerecyclede kalkzandsteen op te nemen in nieuwe kalkzandsteen. Ook proberen we de lokale winning van goed zand mogelijk te houden, omdat lokaal winnen milieutechnisch beter is dan aanvoer uit het buitenland. Zandwinning die we zelf doen, gaat steeds meer op basis van elektriciteit. Qua productie hebben de kalkzandsteenfabrikanten de productieketens geoptimaliseerd qua energie-efficiency.” De duurzame eigenschappen en productie van kalkzandsteen vormen de basis voor een uitermate goede milieuscore in vergelijking met andere bouwsystemen. Vicky van Egmond: “Kalkzandsteen levert de laagste milieubelasting en beste milieuprestatie voor rijtjeswoningen en appartementen. NIBE heeft namelijk onderzocht dat woningscheidende wanden en binnenspouwbladen in kalkzandsteen een lage MKI-waarde kennen en resulteren in een lage MPG-score in vergelijking met prefab beton, gietbeton en keramiek. Dit geldt voor vrijstaande woningen, rijtjeswoningen en appartementen en zowel op basis van de NIBE Milieuclassificaties als de NMD. Deze vergelijking stelt bouwprofessionals in staat onderbouwd te kiezen voor duurzame oplossingen.” PRAKTISCH EN BETAALBAAR Van Egmond en Lokkerbol willen vanuit de VNK bijdragen aan het inperken van de milieuschade als gevolg van ons menselijk handelen. “De milieu-footprint voor de samenstelling van gebouwen wordt steeds belangrijker. We zien dat alle partijen in de bouw- en vastgoedsector op zoek zijn naar duurzame, praktische én betaalbare oplossingen. Dan komen de voordelen van kalkzandsteen al snel in beeld. Want kalkzandsteen levert een gunstige bijdrage aan MPG-berekeningen voor gebouwen en dus aan de reductie van onder andere CO2. En daarnaast is het economisch interessant”, stelt Lokkerbol. “Onze missie is ommet kalkzandsteen een alternatief aan te dragen richting creatieve mensen waarmee zij snel aan de juiste duurzame en betaalbare ontwerpen kunnen werken.” De goede scores op het gebied van duurzaamheid en betaalbaarheid leiden niet tot achterover leunen, maar zetten volgens Vicky van Egmond juist aan tot nieuwe ontwikkelingen en innovaties. “Stilstand is achteruitgang. De gehele bouwmaterialenwereld is in een hoog tempo bezig met verduurzamen. VNK-leden hebben eigen bedrijfsdoelstellingen met betrekking tot het verduurzamen van producten en processen. Verder wordt gewerkt aan verbetering van advisering en digitalisering. Denk aan BIM en informatieoverdracht over verwerking, producteigenschappen en verwerkingsvoorschriften. De kalkzandsteenfabrikanten staan klaar om de bouw te ondersteunen in het verduurzamen en op stoom houden van de woningbouwproductie. Want ook aan deze maatschappelijke opgave kan kalkzandsteen wezenlijk bijdragen via tijdige leveringen.” Informatie: natuurlijkbouwen.nl en calduran.nl/duurzaamheid

7 NUMMER 9 / SEPTEMBER 2022 ACTUEEL Deze douchegoot maakt eindgebruiker én installateur blij Grote tegels zijn niet meer weg te denken uit de doucheruimte. Maar, de uitdaging bij deze tegels is een juist ontwerp van de afwatering. Niet alleen vanuit esthetisch oogpunt, maar ook technischmoet de gekozen oplossing namelijk passen bij de toegepaste tegel en het mogelijke vloerafschot in de badkamer. Met name bij een groter formaat tegel of natuursteen is een douchegoot de ultieme oplossing. Hierbij hoeft het geadviseerde afschot van 2% namelijk slechts in één richting gemaakt te worden. wellness-ervaring bij de eindgebruiker, maar haalt ook veel ergernis weg bij de installateur en biedt vele inbouwvoordelen. EINDELOOS MOOI Een vieze doucheafvoer vormt een smet op iedere badkamer. Het reinigen van de ShowerDrain S+ gaat eenvoudig en snel. Even een zachte doek over het roosterprofiel en hij glimt weer! Als je merkt dat het douchewater minder snel wegloopt, is het puthuis makkelijk bereikbaar. Verwijder hiervoor het rooster zonder gereedschap met de slimme ‘tip&flip’ functie. Het haarzeefje voorkomt dat lange haren in de leidingen komen en verstoppingen in het leidingwerk veroorzaken. De kwalitatief hoogwaardige ShowerDrain S+ is uitgevoerd in elektrolytisch gepolijst RVS. Dit materiaal voorkomt vuilaanhechting en het ontstaan van kalkvlekken op het rooster. DUURZAAM MATZWART DOOR PVD BEHANDELING PVD is een chemische behandeling onder druk. De behandeling maakt het mogelijk ommetalen voorwerpen, zoals de ShowerDrain S+, te voorzien van een kleur. Het materiaal wordt hierdoor duurzamer, sterker en krasbestendiger dan met een poedercoating. Met een PVD bewerking hoef je niet bang te zijn dat je schoonmaakmiddel de kleur van de goot zal aantasten. ACO kan het ShowerDrain S+ douchegootprofiel leveren in de kleur matzwart. ACO WWW.ACO-SHOWERDRAIN.NL IN DE SPOTLIGHT Een douchegoot lijkt iets onbeduidends klein, je spoelt er douchewater mee weg en het moet goed functioneren. Toch is er in de afgelopen jaren iets veranderd. Want: de badkamer is een leefruimte geworden waar je mag genieten en ontspannen. De douchegoot is daarin een onmisbaar designproduct geworden. PUUR EN SLANK ONTWERP Traditionele douchegoten hebben een rooster gecombineerd met een goot met V-bodemwaarin het water wordt opgevangen en afgevoerd. Wat het probleem is, is dat in deze goot vuil kan achterblijven en aanhechten. Bij de nieuwe ACO ShowerDrain S+ zit het afschot daarom juist in de bovenkant van het douchegootprofiel. Het water stroomt over het oppervlak naar een smal sleufje met daaronder enkel een compact puthuis. Dit elegante, minimalistische, design en chique uitstraling zorgt voor de finishing touch in iedere badkamer! De goot is bovendien slim te installeren. De ShowerDrain S+ zorgt niet alleen voor een optimale Hoge energieprijzen verkorten terugverdientijd isolatie of duurzame warmtetechniek Met de hoge energieprijzen van dit voorjaar is de terugverdientijd van verduurzamingsmaatregelen gemiddeld drie keer korter dan begin 2021. In slecht geïsoleerde woningen kunnen mensen het beste eerst isoleren: dat verdient zich terug in één tot zes jaar, met de energieprijzen uit april. In beter geïsoleerde woningen zijn warmtepompen en zonneboilers erg interessant: die verdienen zich in twee tot zes jaar terug. “Verduurzaming is de kortste, zekerste en blijvende weg naar een lagere energierekening”, zegt Olof van der Gaag, voorzitter Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). CE Delft berekende de terugverdientijd van vier isolatiemaatregelen (dak, spouw, vloerisolatie en HR++glas) en drie duurzame warmtetechnieken (warmtepomp, hybride warmtepomp, zonneboiler), in opdracht van de NVDE. De onderzoekers keken naar verschillende huizentypes en bouwjaren. De terugverdientijd is afhankelijk van veel factoren zoals de ontwikkeling van de energieprijzen, het type woning en het gedrag van de bewoners. Daarom is het van groot belang dat bewoners goed kijken naar hun eigen situatie en dat gemeenten en bijvoorbeeld energiecoaches mensen daarbij helpen. “Vandaag is voor veel mensen het beste moment dat er is om te verduurzamen: het is nog nooit zo aantrekkelijk geweest”, aldus Van der Gaag. Naast de hoge energieprijzen doet de overheid veel om de investering aantrekkelijk te maken: met een ruimhartige ISDE-subsidie (30% van de kosten); gunstige en zelfs renteloze leningen; en een verschuiving in de energiebelasting (elektriciteitsbelasting omlaag, aardgasbelasting omhoog) is verduurzaming nu bijzonder aantrekkelijk. Bovendien hebben gemeenten de middelen gekregen om voor mensen met lage inkomens gerichte actie te ondernemen tegen energiearmoede. REGELGEVING Het kabinet heeft onlangs regelgeving voor warmte-installaties in woningen aangekondigd. Bij vervanging moet minimaal een hybride warmtepomp worden geïnstalleerd. Groot voordeel is dat iedereen dan weet waar men aan toe is: bewoners, verhuurders én bedrijven. De NVDE steunt dan ook die aanpak: “Dit onderzoek laat zien dat dit mensen veel geld bespaart. Het is van belang om de randvoorwaarden zo te houden dat dit ook rendabel en haalbaar blijft voor mensen: dus met adequate subsidies, belastingen, leningen en gerichte ondersteuning voor lage inkomens. Mogelijk kan gebouwgebonden financiering die drempel nog verder omlaag brengen.” Volgens de NVDE laat het onderzoek van CE Delft zien dat diezelfde aanpak ook mogelijk is voor de woning zelf: bijvoorbeeld door minimumeisen aan isolatie te stellen bij renovatie of de verkoop van de woning. “Goede isolatie is de beste garantie om de energievraag en dus de energierekening beperkt te houden. En natuurlijk ook om onze afhankelijkheid van Russisch aardgas snel te beëindigen en klimaatverandering te verminderen”, aldus Van der Gaag. Ook hierbij zijn goede randvoorwaarden (subsidie, belasting, lening, ondersteuning) essentieel.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 8 SNEL GEBOUWD De bouw vooruit: plannen vanuit het 3D-model Snel gebouwd De kracht van prefab Elecosoft is leverancier van planningssoftware Powerproject, een programma dat door 90% van de Nederlandse bouwbedrijven voor hun projectmanagement wordt gebruikt. De vele opties, modules en mogelijkheden zorgen voor een goede ondersteuning van iedere bouwer, groot en klein. Toen 4D in opkomst kwam, besloot Elecosoft tot de ontwikkeling van een BIM-module waarmee het 3D-model direct aan de planning kon worden gekoppeld. Dé oplossing voor het optimaliseren van het planproces. PLANNING VAAK ONDERGESCHOVEN KINDJE BIM-specialist Marco van Kemenade vertelt: “Planning is in de bouw nog steeds een ondergeschoven kindje. Het is ook niet gemakkelijk. Wanneer door het weer of een late levering bepaalde doelen niet worden behaald, heeft dit mogelijk gevolgen voor vervolghandelingen in het proces. Wanneer je dit niet vastlegt, gaat het op enig moment mis. Ja, dat geldt ook voor prefabbouw. Hier is de volgorde van aanleveren ontzettend belangrijk. Powerproject is de enige software die meerdere taken achter elkaar op de regel toestaat. Dat betekent dat we een project -neem een rijwoning- helemaal kunnen uitplannen en de volgorde oneindig vaak kunnen kopiëren. Door met kleurcoderingen duidelijker, deze kan ook in een video worden opgebouwd en weergegeven. Elke afwijking wordt inzichtelijk, waarmee de voortgangsbewaking eenvoudig en overzichtelijk wordt.” Elecosoft https://elecosoft.nl Standnr. 1.F021 op Vakbeurs PREFAB. Circa 90% van de Nederlandse bouwers maakt gebruik van Powerproject, dat nu ook een BIM-module aanbiedt waardoor plannen vanuit het 3D-model mogelijk wordt. de verschillende fases aan te duiden, wordt een planning heel overzichtelijk.” STANDAARDISATIE De specialisten van Elecosoft uit Ede zijn momenteel volop bezig met het creëren van standaardisatie in de bouw. “Wij willen de planning naar een hoger niveau brengen. Werkzaamheden - zeker in prefabprojecten - zijn vaak repeterend. Je begint bij de fundering en eindigt bij het dak. Of het bouwwerk nu tien of twintig verdiepingen hoog is en of het nu tien of twintig rijwoningen betreft. De handelingen zijn veelal hetzelfde en hiermee dus goed te standaardiseren. De prefabbranche wordt mede gekenmerkt door goede 3D-modellen met NL/SfB- en STABU-coderingen. Informatie waar we mee vooruit kunnen. Dankzij inzicht in de locatie en het type materiaal kun je optimaal plannen en bouwstromen perfectioneren.” “Een groot voordeel van het 4D-model is de heldere communicatiemogelijkheid naar de opdrachtgever en onderaannemers. De bouwvolgorde an sich wordt niet alleen Industrialisatie met behulp van productielijnen Om het productieproces van prefabelementen te optimaliseren, heeft ISM Machinery een aantal producten ontwikkeld. In de bouw werkt men steeds sneller en efficiënter. Wanden en daken worden steeds vaker in de werkplaats van het bouwbedrijf samengesteld. ISMMachinery Prefab heeft diverse hulpmiddelen ontwikkeld, speciaal gericht op deze prefabindustrie. De hulpmiddelen kunnen worden ingezet om de verschillende stappen in het productieproces optimaal op elkaar af te stemmen en hiermee faalkosten te voorkomen en wachttijden te verkorten. We praten erover met eigenaar Kees Mol. “ISMMachinery heeft de ambitie om de productieprocessen van prefabelementen te optimaliseren. Hiervoor hebben wij een aantal producten ontwikkeld die los te verkrijgen zijn, maar ook als complete productielijn.” MONTAGE- EN OPSPANTAFELS “Een voorbeeld van deze producten is de frametafel. De frametafel is ontwikkeld om het skelet van prefabelementen eenvoudig in elkaar te zetten. Waar nodig kunnen aanslagen worden geplaatst waaraan de benodigde balken tijdens de productie vastgezet kunnen worden. De haakse aanslagen in de hoek zorgen ervoor dat het element eenvoudig samen te stellen is. De montagetafel is bovendien voorzien van een doorloopmogelijkheid zodat ook kleinere elementen gemakkelijk geproduceerd kunnen worden. Door meerdere werktafels achter elkaar te plaatsen kan de gewenste werkruimte behaald worden. Met deze oplossing kunnen prefabelementen sneller en efficiënter geproduceerd worden en is ergonomisch werken gewaarborgd.” WERKEN IN EEN TREINTJE Het productieproces van prefab elementen bestaat vaak uit een aantal vaste stappen. Het prefabelement wordt uit verschillende onderdelen opgebouwd en moet zich voor een efficiënte montage op bepaalde momenten in een bepaalde positie bevinden. De productielijnen van ISMmaken het mogelijk: “Door meerdere frametafels achter elkaar te plaatsen kan er een productielijn met meerdere werkstations opgebouwd worden. Om de elementen over de frametafels te verplaatsen kunnen diverse modules toegepast worden. De modules worden aangestuurd met perslucht en zijn manueel te bedienen. Door het element van tafel naar tafel te verplaatsen kan de productie in fases worden opgedeeld. Zo kan iedere fase op een vaste positie en door een vaste persoon zo efficiënt mogelijk worden uitgevoerd.” ISM Prefab Machinery https://prefab.ismgroup.nl Standnr. 01.D002 op Vakbeurs PREFAB

9 NUMMER 9 / SEPTEMBER 2022 ACTUEEL Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof NEN ONTWIKKELT KENNISPLATFORM BRANDVEILIGHEID GEVELS NEN werkt in opdracht van het ministerie van BZK aan een project dat beoogt kennis en risicobewustzijn over brandveiligheid van gevels te vergroten. Aanleiding hiervoor vormt de Grenfell Tower gevelbrand in London en het daarover in oktober 2019 gepubliceerde onderzoeksrapport. Vanuit twee normcommissies op het gebied van brandveilig bouwen is het idee ontstaan om de markt via een onafhankelijk kennisplatform te gaan informeren over de nieuwste inzichten op het gebied van de brandveiligheid van gevels. Dit gebeurt met inachtneming van de ontwikkelingen in wet- en regelgeving, normering en de bouwpraktijk. ONTWIKKELING NPR NEN is bezig met de ontwikkeling van een richtlijn voor testen op (middel)grote schaal die de brandveiligheid van gevels kunnen vaststellen. De Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) gaat aansluiting zoeken met de beoogde veiligheidsniveaus. Deze NPR wordt ontwikkeld naar aanleiding van het rapport ‘Advies naar aanleiding van het Grenfell Tower Inquiry Phase 1 Report’ van de Adviescommissie Toepassing en Gelijkwaardigheid Bouwvoorschriften (ATGB). Hierin zijn aanbevelingen geformuleerd om branduitbreiding via de gevel in te perken. Eén van de aanbevelingen van de ATGB is, om in afwachting van de Europese normalisatie, een NPR op te stellen voor gevelbrandtesten op (middel)grote schaal die de brandveiligheid van gevels beter kunnen vaststellen dan de gangbare klassering volgens NEN-EN 13501-1. Terwijl een grootschalige Europese testmethode wordt ontwikkeld, vullen verschillende landen de overgangsperiode in met bestaande regelgeving en/of aanpassingen aan testmethoden. In Nederland wordt hiervoor deze NPR ontwikkeld. Aansluiting met beoogde veiligheidsniveaus De NPR gaat aansluiting zoeken met de beoogde veiligheidsniveaus. Daarnaast zal de NPR ingaan op representatieve opbouw van de proefstukken, de criteria voor klassering en het geldigheidsgebied van de testresultaten, voor zover dat in de betreffende normen niet duidelijk of niet volledig is beschreven. Ook zal in de NPR aandacht zijn voor de aansluiting van de testresultaten op de beoogde veiligheidsniveaus. Frank de Groot Hoofdredakteur BouwTotaal  frank@handelsuitgaven.nl AANTAL BOUWVERGUNNINGEN NEEMT SINDS DECEMBER 2021 AF Maurice van Sante Senior econoom ING Economisch Bureau  maurice.van.sante@ing.nl In juni 2022 werden 4.966 bouwvergunningen voor nieuwbouwwoningen afgegeven. Dat is ruim 30%minder dan in dezelfde maand in 2021. Ook in de maanden daarvoor daalde het aantal vergunningen al. In heel 2021 was er nog wel een nieuwe piek met ruim 75.500 vergunningen. Deze piek in de afgifte in vergunningen kan gedeeltelijk verklaard worden doordat vergunningen vervroegd waren aangevraagd om de strengere BENG-milieueisen van begin 2021 te ontlopen. Deze vergunningen zijn in de loop van vorig jaar goedgekeurd. Om de stijgende lange termijn trend weer in te zetten moet het aantal vergunningen wel weer gaan aantrekken. Tekort aan grond, complexe projectontwikkeling, capaciteitsproblemen bij gemeenten om de aanvragen te verwerken en daarbovenop de stikstofproblematiek, maken dit echter een forse uitdaging. 71.000 NIEUWBOUWWONINGEN IN 2022, IN 2023 AFNAME NAAR 70.000 De kabinetsdoelstelling om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen blijft nog ver uit zicht. Het laatste jaar dat dit gebeurde was in 1989. In 2021 werden er 71.221 nieuwbouwwoningen opgeleverd. Dat zijn er ruim 1.000 meer dan in 2020. Door de beperkte vergunningverlening verwacht ING Research dat het aantal gerealiseerde nieuwbouwwoningen in 2022 niet stijgt en uitkomt op circa 71.000 en volgend jaar daalt tot 70.000. Er is altijd een vertraging van circa 1,5 jaar van afgifte vergunning tot het moment dat de woning wordt opgeleverd. De nog krappe woningmarkt zorgt er momenteel voor dat bijna iedere afgegeven vergunning ook leidt tot de realisatie van een woning. Waar in het BOUWMONITOR B&U verleden jaarlijks circa 5.000 tot 10.000 vergunningen vaak bleven ‘liggen’, lijkt dit momenteel niet het geval. Sterk verlaagde milieubelasting isolatieglas Omdat glas bijna volledig gerecycled wordt, daalde de milieu-impact hiervan aanzienlijk de afgelopen jaren. De Vakgroep GLAS van Bouwend Nederland liet daarom nieuwe berekeningen maken van de diverse samenstellingen van isolatieglas en paste de productkaarten aan. De milieubelasting van standaard isolatieglas daalde bijvoorbeeld met maar liefst 45%. De nieuwe waarden zijn nu opgenomen in de Nationale Milieudatabase. Hiermee is een grote stap gezet om meer glas te kunnen gebruiken in gebouwen. “De glassector zette grote stappen in het verduurzamen van het productieproces. Hierdoor is de uitstoot aanzienlijk verlaagd,” benadrukt CorWittekoek, secretaris van de VakgroepGLAS bij BouwendNederland. “Deze nieuwe cijfers geven partijen als architecten en aannemers demogelijkheid ommet glas de milieu-impact van gebouwen te verlagen. Isolatieglas is een belangrijk product omgebouwen verder te verduurzamen, het energieverbruik terug te dringen en te zorgen voor een gezond binnenklimaat. Vervang daaromalle oude data en gebruik de nieuwe productkaarten zoals beschikbaar in deNationaleMilieudatabase.” GLASHELDERE VERBETERINGEN Dat de glassector flinke stappen heeft gezet zie je bijvoorbeeld terug bij standaard isolatieglas. In de oude berekening had dit type glas een milieukostenindicator (MKI) van 7,295, in de nieuwe berekeningen werd dit teruggebracht naar 4,44. DeMKI van triple glas ging met bijna 30% terug van 9,474 naar 7,00. De MKI vat alle milieueffecten samen in één score en wordt uitgedrukt in euro’s. Bouwend Nederland gaf SGS de opdracht om de nieuwe berekeningen te maken. Zij deden een representatief onderzoek bij grote fabrikanten en vroegen productgegevens op van het glas. SGS actualiseerde de milieu-impact en maakte nieuwe productkaarten. Om zeker te zijn dat de berekeningen kloppen, worden berekeningen altijd door een tweede partij bekeken. Onlangs gaf LBP Sight een positieve review van de berekeningen. PRODUCTKAARTEN ONLINE BESCHIKBAAR De nieuwe productkaarten van de diverse samenstellingen van isolatieglas zijn vanaf heden opgenomen in deNationaleMilieudatabase. De productkaarten zijn categorie 2 kaarten, wat wil zeggen dat deze data onafhankelijk van leverancier enmerk zijn. BouwendNederland verwacht hiermee dat (isolatie)glas zijn belangrijke functie in gebouwen zal vergroten. De brancheorganisatie zorgt ook dat gegevens van bijvoorbeeld asfaltproducten up-to-date blijven in deNationaleMilieudatabase.

www.metabo.com Krachtig. Robuust. Snoerloos. SDS-plus accu-combihamers - Maximale kracht - Extreem lange levensduur Licht en compact - Compacte stofafzuiging Voor hamerboren, boren en beitelen GRATIS: Full Service t.w.v. max € 99,-

11 NUMMER 9 / SEPTEMBER 2022 ACTUEEL Elektrische betonpomp en kunstgrasveld dat energie opwekt Grootste hout-hybride kantoor van Europa  De eerste elektrische betonpomp is naar verwachting november/december 2022 inzetbaar.  De warmte die een kunstgrasveld in de zomer opneemt, kun je gebruiken om bijvoorbeeld een zwembad of sportcampus te verwarmen. Als eerste bedrijf in West-Europa neemt Faber Betonpompen binnenkort twee elektrische betonpompen in gebruik. Daarmee is het mogelijk beton te storten met een lagere CO2-uitstoot. Dat effect wordt nog eens versterkt als op de bouwplaats groene stroom gebruikt kan worden. Ook werkt het bedrijf aan het opwekken van energie onder kunstgrasvelden. om in 2030 de afgesproken CO2-reductie van 50 procent te halen”, zegt commercieel directeur Mark Schoorl. Het jubilerende bedrijf heeft 65 betonpompen die in heel Nederland worden gebruikt. “We vervangen er nu twee door elektrische en als het bevalt, dan zullen er meer volgen”, zegt Schoorl. De elektrische betonpompen verpompen en gieken elektrisch, maar rijden nog op diesel naar de bouwplaats. “We houden de ontwikkelingen op het gebied van waterstofaandrijving in de gaten en willen daar het liefst naar toe”, aldus de commercieel directeur. Hij verwacht dat de vraag naar ‘elektrisch’ groter wordt, omdat opdrachtgevers dat vaker zullen gaan voorschrijven. ENERGIE UIT KUNSTGRAS Ook op andere terreinen heeft het vijftigjarige bedrijf oog voor het milieu. Zo werkt het bedrijf in SuperSub Sportsystems B.V. aan het opwekken van energie onder kunstgrasvelden. “We hebben zogenaamde collectorvelden ontwikkeld”, zegt Schoorl. “De warmte die een kunstgrasveld in de zomer opneemt, kun je zo gebruiken om bijvoorbeeld een zwembad of sportcampus te verwarmen.” Het idee: zonnestralen verwarmen water onder een kunstgrasveld, dat in slangen onder de mat zit. Schuimbeton van Faber zorgt voor de isolatie. Omdat de temperatuur op kunstgras kan oplopen tot 70 graden, wordt het water al snel aardig warm. Waterpompen op zonne-energie verwarmen het tot 80 graden, zodat het in herfst en winter te gebruiken is om een complex te verwarmen. “Je kunt dit onder elk kunstgrasveld aanleggen”, zegt Schoorl. “Zo wordt de warmte van het veld een onderdeel van de totale verwarming van een grotere accommodatie. Uit testen blijkt dat we zo in een jaar tijd 200.000 kuub aardgas kunnen besparen. In tien jaar tijd behaal je een CO2-reductie van 3500 ton.” De betonpomp was onlangs al te zien bij de viering van het vijftigjarig bestaan van het bedrijf. De eerste elektrische betonpomp is vanaf november/december van dit jaar inzetbaar. “Wij zijn ons er van bewust dat wij als marktleider stappen moeten gaan zetten  Bouwplaats Mediavaert. Foto: Ossip van Duivenbode. In Amsterdam Overamstel zijn de eerste houten onderdelen gemonteerd voor het nieuwe hoofdkantoor van DPG Media Nederland. Het is het begin van een omvangrijke houten constructie die bestaat uit maar liefst 6.500 m3 hout. Met een oppervlakte van 44.000 m2 wordt deze nieuwe mediahub, die ontwikkeld wordt door Being, het grootste hout-hybride kantoor van Europa. De parkeergarage, begane grond en kernen van het gebouw zijn van beton en vormen als het ware de ruggengraat van het complex. Daarna gaat de constructie grotendeels over in hout, met houten balken, liggers en een hout-hybride vloer. Aannemer BESIX gebruikt hout waar het kan, en staal en beton waar het moet. Dit leidt tot een zeer efficiënt materiaalgebruik en een hoog bouwtempo. De houten constructie levert niet alleen een flinke CO2- en tijdsbesparing op, maar geeft het kantoor ook een bijzondere, warme uitstraling. Het nieuwe houten kantoor aan de Van der Madeweg vormt vanaf 2024 de thuisbasis voor diverse redacties en radiozenders, waaronder de Volkskrant, Trouw, Parool, Qmusic en NU.nl. Het gebouw is speciaal ontworpen voor DPGMedia en biedt naast werkruimtes ook testlabs, opnamestudio’s, vergaderzalen, restaurants, een espressobar en een aansprekende eventlocatie aan de waterkant. Een wisselwerking tussen vides en andere gedeelde ruimtes zorgt voor een open karakter en veel daglicht. Groenvoorzieningen in, op én rondom het gebouw creëren een inspirerende werkomgeving die het welzijn en de gezondheid van de medewerkers van DPGMedia bevordert. VISIE “Ondanks de groeiende aandacht voor de voordelen van houtbouw, is het gebruik van traditionele bouwmaterialen nog steeds de norm. Mediavaert is een uitstekend voorbeeld van hoogwaardige toepassing van hout op grote schaal. We hopen hiermee als ontwikkelaar bij te dragen aan een nieuwe, duurzamere standaard in de vastgoedsector en daarmee positieve impact te creëren”, aldus Dirk Dekker, medeoprichter en -eigenaar Being. “Dit nieuwe kantoor voor DPGMedia laat zien dat je met een duurzame houten constructie een heel bijzonder gebouw kan maken: gericht op gezondheid, groen, daglicht. De keuze voor een hout-hybride constructie draagt in dit geval bij aan een duurzamer gebouw, een snelle bouwtijd én een bijzondere, gezonde, comfortabele werkomgeving. Het is daarmee een ontzettend goed voorbeeld van integrale duurzaamheid”, zegt Do Janne Vermeulen, architect/directeur Team V Architectuur BOUWPARTNERS Mediavaert is een ontwikkeling van Being in opdracht van DPGMedia. Het ontwerp is afkomstig van het Amsterdamse architectenbureau Team V Architectuur, in samenwerking met DELVA Landscape Architecture / Urbanism, ontwerpend constructeur en installatieadviseur Arup en DGMR. Drees & Sommer Netherlands verzorgt het kwaliteitstoezicht van realisatie tot en met oplevering. BESIX Nederland is verantwoordelijk voor de bouw. Naar verwachting wordt Mediavaert begin 2024 opgeleverd.  Ontwerp Mediavaert door Team V Architectuur. Afbeelding: Proloog.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 12 Circulair assemblagebedrijf geWOONhout breidt uit NEN ontwikkelt kennisplatform brandveiligheid gevels In november 2021 opende geWOONhout de huidige assemblagehal aan de A18 in Wehl. In BouwTotaal nummer 4 van dit jaar hebben we uitgebreid verslag gedaan van deze woningbouwer. De vraag naar de modulaire en circulaire houten woningen die hier worden geproduceerd, is dusdanig gegroeid dat het nu al tijd is voor uitbreiding. Daarom wordt er een nieuwe hal gebouwd, naast de huidige locatie aan de A18. De opzet van de nieuwe hal is vergelijkbaar met de huidige. De hal biedt ruimte voor préfabricage: losse elementen klaarmaken voor assemblage. Daarnaast vinden hier straks de specifieke bewerkingen van appartementenmodules plaats. Zo wordt de productie in de huidige assemblagehal nog meer gestroomlijnd, waardoor er sneller én meer modulaire en circulaire woningen kunnen worden geleverd. Dusdanig snel, dit een prachtige oplossing voor het huidige woningtekort kan zijn. De huidige assemblagehal aan de A18 is klimaatneutraal en dat wordt de nieuwe hal ook. geWOONhout streeft naar een volledig CO2-neutraal proces; van grondstoffen en materiaalgebruik tot aan energievoorziening en transport. Met zonnepanelen, warmtepompen en elektrische voertuigen zet geWOONhout vol in op duurzame bedrijfsvoering. OVER GEWOONHOUT geWOONhout levert kant-en-klare houten woningmodules aan bouwondernemingen voor de realisatie van duurzame grondgebonden en gestapelde woningen. Compleet met installaties, keuken, toilet en badkamer. De fabriek staat inWehl en assembleert via een geïndustrialiseerde productielijn gestandaardiseerde modules voor seriematige woningbouw. Daarbij streeft het bedrijf na volledig CO2-neutraal te zijn. Het bedrijf is onderdeel van TBI onderneming Koopmans Bouwgroep, die hierbij samenwerkt met diverse ketenpartners zoals Sustainer Homes, Houthandel-frezerij van Hulst en de Van DamGroep. Meer informatie is te vinden op www.gewoonhout.nl. NEN werkt in opdracht van het ministerie van BZK aan een project dat beoogt kennis en risicobewustzijn over brandveiligheid van gevels te vergroten. Aanleiding hiervoor vormt de Grenfell Tower gevelbrand in London en het daarover in oktober 2019 gepubliceerde onderzoeksrapport. Vanuit twee normcommissies op het gebied van brandveilig bouwen is het idee ontstaan om de markt, in lijn met de ontwikkelingen in wet- en regelgeving, normering en de bouwpraktijk, via een onafhankelijk kennisplatform te gaan informeren over de nieuwste inzichten op het gebied van de brandveiligheid van gevels. ONTWIKKELING NPR NEN is bezig met de ontwikkeling van een richtlijn voor testen op (middel)grote schaal die de brandveiligheid van gevels kunnen vaststellen. De Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) gaat aansluiting zoeken met de beoogde veiligheidsniveaus. Deze NPR wordt ontwikkeld naar aanleiding van het rapport ‘Advies naar aanleiding van het Grenfell Tower Inquiry Phase 1 Report’ van de Adviescommissie Toepassing en Gelijkwaardigheid Bouwvoorschriften (ATGB), waarin aanbevelingen zijn geformuleerd om branduitbreiding via de gevel in te perken. Eén van de aanbevelingen van de ATGB is, om in afwachting van de Europese normalisatie, een NPR op te stellen voor gevelbrandtesten op (middel)grote schaal die de brandveiligheid van gevels beter kunnen vaststellen dan de gangbare klassering volgens NEN-EN 13501-1. Terwijl een grootschalige Europese testmethode wordt ontwikkeld, vullen verschillende landen de overgangsperiode in met bestaande regelgeving en/of aanpassingen aan testmethoden. In Nederland wordt hiervoor deze NPR ontwikkeld. Aansluiting met beoogde veiligheidsniveaus De NPR gaat aansluiting zoeken met de beoogde veiligheidsniveaus. Daarnaast zal de NPR ingaan op representatieve opbouw van de proefstukken, de criteria voor klassering en het geldigheidsgebied van de testresultaten, voor zover dat in de betreffende normen niet duidelijk of niet volledig is beschreven. Ook zal in de NPR aandacht zijn voor de aansluiting van de testresultaten op de beoogde veiligheidsniveaus. advertentie Een bus van bestelbus.nl, daar kan je op bouwen! Waarom Bestelbus.nl? - De grootste voorraad dealeroccasions - Merkonafhankelijk advies - Leasen zonder (jaar)cijfers* - Optionele garantie- en afleverpakketten - Drie locaties in Nederland - Thuisbezorgservice * Rijden voor een vast bedrag in de maand. Ook voor starters.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=