BouwTotaal 5 - 2022

Brandveilig compartimenteren met cellenbeton Pag.31 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.BOUWTOTAAL.NL NUMMER 5 | JAARGANG 19 | MEI 2022 PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND INNOVATIE & INSPIRATIE Slimbouwen: Active House, denken in waarde 36 THEMA BRANDVEILIGHEID Mogelijkheden en onmogelijkheden van nieuwe eisen rookwerendheid 14 TOOLS Mobiel stopcontact 33 THEMA BRAND- VEILIGHEID BOUWTOTAAL Balkdragers Kolomvoeten Hoekijzers Houtskeletbouw Verborgen verbinders www.balkdragers.com Compleet assortiment houtverbinders (Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken BIA LockBlock zie www.bia-beton.nl TEL.: 024 - 648 84 84 TOTAALLEVERANCIER ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN www.roval.nl ALTIJD SNEL BEGAANBAAR DIK OF DUN EN... ...bestel je op toolnation.nl Gereedschap en machines... www.cpg-europe.com BOUWPRODUCTEN leidende

Swedish design - made to last www.hultafors.nl

3 NUMMER 5 / MEI 2022 ACTUEEL Brandgevaar blijft Ondanks de voortschrijdende inzichten over brandgevaar, blijven branden het nieuws beheersen. Ook zijn er dit jaar weer enkele verwoestende gasexplosies geweest. Uit het dasboard FataleWoningbranden van het Nederlandse Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) blijkt dat het grootste deel van de fatale woningbranden wordt veroorzaakt door menselijke fouten. Vooral onvoorzichtigheid bij roken en koken leidt vaak tot brand. De laatste tijd zijn ook defecten aan apparaten of installaties een belangrijke oorzaak. Daarnaast kunnen bouwkundige fouten tot een ongewenste branduitbreiding leiden. Bij de meest recente woningbrand op de derde verdieping van een portiekflat in Dordrecht (3mei 2022) viel het me op hoe snel het vuur zich verspreidde naar het dak en vervolgens kwam heel snel een groot deel van het dak in brand te staan. Hier was duidelijk geen sprake van een goede compartimentering op of net onder het dak. Berucht daarbij zijn de woningbranden in 2008 in Zaandam en Hoofddorp waarbij het vuur zich snel verspreidde naar naastgelegen woningen via het platte dak. Het geeft de noodzaak maar weer aan om platte daken goed te compartimenteren met onbrandbare materialen en een degelijke scheidingsconstructie die doorloopt tot in of net boven het dak. VERPLICHTE ROOKMELDER Vanaf 1 juli wordt een rookmelder verplicht in allewoningen, dus ook bestaandewoningen. Dat is goed nieuws, want rook is de belangrijkste doodsoorzaak bij branden. Maar danmoet er wel gehandhaafdworden. Ook is een goede voorlichting nodig om te voorkomen dat een rookmelder na een aantal jaren niet meer functioneert, bijvoorbeeld door een lege accu of batterij.Want dan ontstaat er schijnveiligheid. Tot slot refereer ik aan een ander probleem ten aanzien van brandveiligheid: de toenemende vergrijzing. Een toenemend aantal ouderen (waaronder mijn nog zelfstandig wonende moeder van 89) is minder mobiel en kan daardoor bij brand niet snel vluchten. De eisen in het Bouwbesluit zijn ook afgestemd op het vluchtgedrag van mobiele mensen. Ongeveer 50 tot 60% van de slachtoffers valt nu al in de leeftijdscategorie van 65 jaar en ouder. Daar zal dus ook nog een wereld te winnen zijn. Brandveiligheid: het blijft een forse uitdaging in de bouw en het gebruik van gebouwen. Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 20 advertenties 45 PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND BOUWTOTAAL WWW.BOUWTOTAAL.NL 04 Actueel KOMO-gecertificeerd product nu ook met groen toevoeging 05 Actueel Expertview 06 Actueel Oproep lezerstest 07 Actueel Wkb weer een stap dichterbij 09 Actueel Den Haag Update en Bouwmonitor B&U 11 Ondernemen Fiscaliteit & Subsidie 13 Snel Gebouwd Supersnel beton printen Thema Brandveiligheid 14 BRANDVEILIGHEID Rookwerendheid in de praktijk 17 BRANDVEILIGHEID Zicht op fatale woningbranden 19 BRANDVEILIGHEID Hoe brandveilig is houtbouw? 20 BRANDVEILIGHEID Brandveiligheid parkeergarages onder woningbouw 23 BRANDVEILIGHEID Brandveilige en duurzame vloerrenovatie 24 BRANDVEILIGHEID Daadwerkelijke brandveiligheid met klant centraal 28 BRANDVEILIGHEID “Steeds meer aandacht voor brandveiligheid constructies” 30 BRANDVEILIGHEID Brandend nieuws 31 BRANDVEILIGHEID Brandveilig compartimenteren met cellenbeton EN VERDER 33 Tools Mobiel stopcontact 35 Innovatie & Inspiratie Bouwheld Joost Fransen 36 Innovatie & Inspiratie Slim Bouwen: Active House, denken in waarde (3) 39 Bouwgebreken Kooklucht en ‘rookdichtheid’ 40 Afbouw Afbouwtips: restvocht bij vloeren 41 Afbouw Nieuws 44 Productnieuws Nieuws over producten 45 Innovatie & Inspiratie Lean bouwen met innovatie doorstrijkmortel 46 Productnieuws Nieuws over producten

Strengere handhaving gevaarlijke stoffen WAT ZIJN GEVAARLIJKE STOFFEN? Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers. Deze stoffen kunnen zitten in verpakte producten, zoals schoonmaakmiddelen, kitten, verven en smeermiddelen. Ook kunnen gevaarlijke stoffen tijdens het werk ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn lasrook, hout- en kwartsstof en dieselmotoremissie. Meer informatie: gevaarlijke stoffen. RISICO’S IN KAART BRENGEN Alle werkgevers zijn verplicht om een RI&E op te stellen, een Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Bij het opstellen van een RI&E worden alle risico’s voor gezondheid en veiligheid die op de werkvloer voorkomen geïnventariseerd en wordt de aanpak van die risico’s uitgewerkt. Voor bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen is het specifiek verplicht om aandacht te hebben in de RI&E voor die stoffen. Deze aanvullende verplichtingen zijn vastgelegd in artikel 4.2 van het Arbobesluit. Daar moet onder andere in staan welke blootstelling aan welke gevaarlijke stoffen verwacht kan worden. En welke maatregelen worden genomen zodat geen gezondheidsschade ontstaat als gevolg van het werken met deze stoffen. Als werkgevers de inventarisatie van blootstelling aan gevaarlijke stoffen en de maatregelen niet op orde hebben kan ernstige gezondheidsschade ontstaan. De Nederlandse Arbeidsinspectie gaat strenger optreden tegen bedrijven die de registratie en beoordeling van gevaarlijke stoffen niet op orde hebben. Dit wordt mogelijk doordat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving in februari heeft aangepast. PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 4 Uit inspecties van de afgelopen jaren bleek dat veel bedrijven dit niet op orde hadden. Ze gingen pas met het gevaarlijke stoffendeel van de Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) aan de slag als de inspectie langs was geweest. Bedrijven kregen bij het ontbreken van het gevaarlijke stof fendeel in de RI&E eerst een waarschuwing en pas bij een herinspectie een boete. Bij deze aanpassing boeteoplegging krijgen deze bedrijven geen waarschuwing, maar direct een boete en is het bedrag van de boete verhoogd. De regels voor bedrijven die werken met gevaarlijke stof fen zijn niet veranderd, maar de inspectie gaat strenger handhaven om zo de blootstelling van werknemers aan gevaarlijke stof fen te voorkomen en de sancties zijn verzwaard. Blootstelling aan gevaarlijke stoffen is schadelijk voor de gezondheid van werknemers en kan tot ernstige beroepsziekten leiden. Jaarlijks sterven er circa 3.000 mensen aan beroepsziekten ten gevolge van blootstelling aan gevaarlijke stoffen. En nog veel meer mensen lopen onherstelbare gezondheidsschade op. KWALITEITSBORGING KOMO-gecertificeerd product nu ook met groen toevoeging De behoefte aan te tonen in welke mate er sprake is van hernieuwbare en gerecyclede grondstoffen in bouwproducten neemt toe. Het nieuwe KOMO-certificaat op basis van de BRL 7010 is voor bedrijven een uitgelezen manier om de groene kwaliteit van hun product aan te tonen. KOMO-licentienemers SKH en SKG-IKOB Certificatie waren betrokken bij de ontwikkeling van deze BRL. Begrippen als hernieuwbaarheid en circulariteit zijn inmiddels in de bouw van groot belang geworden. De bouwbranche heeft immers een significant aandeel in de nationale CO2-uitstoot. Talrijke traditionele bouwmaterialen kosten veel energie om te maken en zijn vaak slecht te recyclen. In de bouw draait het daarom om slim gebruik van grondstoffen, producten en goederen. Het liefst willen we dat bouwmaterialen duurzaamworden geproduceerd en dat ze oneindig hergebruikt kunnen worden. KOMO-GECERTIFICEERD PRODUCT MET GROEN BEWIJS Het KOMO-certificaat bewijst sinds jaar en dag de kwaliteit van producten en processen in de bouw. Oorspronkelijk ging het voornamelijk over bouwtechnische kwaliteit. Met de horizontale BRL 7010 ‘Hernieuwbare en/ of gerecyclede content van KOMO-gecertificeerde producten’ draagt KOMO bij aan het zichtbaar maken van aspecten als hernieuwbaarheid, recycling en CO2-prestaties. De BRL 7010 past helemaal binnen de trend voor horizontale beoordelingsrichtlijnen. Dit zijn beoordelingsrichtlijnen die breed inzetbaar zijn voor een groot aantal productgroepen als aanvulling op de reguliere (verticale) beoordelingsrichtlijnen. WIJZE VAN BEOORDELEN In de BRL is vastgelegd aan welke groene eisen een aanvrager of houder van een KOMO-productcertificaat aanvullend moet voldoen. Er worden drie aspecten beoordeeld: • In welke mate is een product te recyclen? Denk aan metalen en fossiele grondstoffen, zoals olie, gas, mineralen, kalk en gips (niet-hernieuwbaar). Opmerking: er wordt gekeken naar de grondstoffen die gebruikt worden om het product te vervaardigen, dus niet naar de mate waarin het product in zijn toepassing nog is te recyclen. • In welke mate is een product hernieuwbaar (twee mogelijkheden)?  In welke mate is een product hergroeibaar, zoals hout, vlas, stro, hennep, riet, et cetera (biotisch)?  In welke mate is een product herwinbaar, zoals grond, zand, leem, klei en schelpen (a-biotisch)? De score wordt weergegeven op het gebied van recycling en hernieuwbaarheid. Dat gebeurt in vijf klassen, waarbij Klasse 1 de groenste is met meer dan 90% en Klasse 5 de minste groene met 5 tot 10 %. Voor de duidelijkheid: het KOMO-productcertificaat geeft aan dat het product een minimale kwaliteit bezit. De groenverklaring geeft alleen aan in welke mate een product groen is. Hiermee kunnen producenten met een KOMO-productcertificaat zich extra onderscheiden in de markt op het gebied van hernieuwbaarheid en recycling. Het is echter geen vervanging van de milieuprestatieverklaring die voor het Bouwbesluit nodig is. Daarvoor wordt verwezen naar de Nationale Milieudatabase (NMD). OOK CERTIFICEREN VOOR DE BRL 7010? Wilt u ook certificeren voor de BRL 7010? Dat kan. U kunt daarvoor contact opnemen met de u bekende certificatie-instelling waarmee KOMO een licentieovereenkomst heeft. Uw product moet natuurlijk al KOMO-gecertificeerd zijn. U kunt dan voor al deze producten in het bezit komen van de aanvullende groene verklaring uit de horizontale BRL 7010. Hoe hogere de Klasse-indeling, hoe groener het certificaat-logo is. Binnenkort overhandigt certificatie-instelling SKH het eerste certificaat gebaseerd op de BRL 7010. Na het behalen van het certificaat is er een jaarlijks controle. Duurzaam bouwen start met kwalitatief goed bouwen. Daarbij hoort ook de keuze voor hernieuwbare en recyclebare materialen!

5 NUMMER 5 / MEI 2022 ACTUEEL Voor mijn werkkamer op zolder was ik op zoek naar tapijttegels. Na een tijdje zoeken en niet vinden, vroeg mijn geliefde of ik al op Marktplaats had gekeken. Nee, dat was nog niet in mij opgekomen. Op Marktplaats ontdekte ik al snel een bedrijf dat handelt in tweedehands bouwmaterialen. Ze hadden een flink assortiment tapijttegels, als ik de verkoopteksten mocht geloven. En het was in de buurt. Dus ik erop af. Ik kwam aan bij een loods waar ik van buitenaf nog geen warm gevoel bij kreeg. Maar eenmaal binnen sloeg mijn stemming snel om. Er was niks gelogen aan de verkoopteksten. Vele stellingen vol met materialen die aangeboden worden voor een tweede leven. Deuren, wastafels, wc potten, plaatmaterialen, lichtbakken, tafelbladen, stoelen, elektra, afvoersystemen, enzovoorts. Overzichtelijk en schoon uitgestald door de aanwezige medewerkers, allemaal van een zekere leeftijd. Dat laatste zeg erbij omdat de jarenlange liefde voor het vak duidelijk merkbaar was. En mijn missie voor tapijttegels ging zeker lukken. Vele stapels in diverse kleuren en maten. Allemaal netjes gereinigd, niet van nieuw te onderscheiden. O ja toch, aan de onderzijde kon je zien dat ze al eens gelegd waren. Maar dat was dan ook het enige. Ik kreeg er steeds meer lol in. Ik was van plan om één van de vele tinten grijs te kiezen. Maar ik koos een kleur die ik ‘never’ nooit zou kopen als ik de tegels nieuw zou aanschaffen. Ik koos een streepjesmotief van roze, lila en paars. Gewoon omdat ik er plezier in had dat juist deze tegels een tweede leven zouden krijgen. Tot groot onbegrip van mijn kinderen overigens. In de verkoopteksten van deze handelaar vond ik geen theorieën over circulair ondernemen, het verkleinen van de footprint of het registreren van materialen in een paspoort. Nee, deze mannen doen gewoon al jaren waar mensen op kantoren heel veel over praten en schrijven. Ik moest als Amsterdammer denken aan het lijflied van 010: geen woorden maar daden. Jan Jaap de Jong Formulemanager Probin Geen woorden, maar daden EXPERTVIEW JAN JAAP DE JONG Themapark over de bouw voor kinderen Rookmelders vanaf 1 juli verplicht in alle woningen Op 16 juli start de kinderbouwbeleving ‘Wij Bouwen de Toekomst’. Het is een compleet nieuwe vorm van kinderen enthousiasmeren voor de bouw en infra in al zijn facetten. Koninklijke Bouwend Nederland heeft een concept ontwikkeld met als doelstelling een onvergetelijk jeugdevenement neer te zetten, samen met regionale bedrijven en het onderwijsveld. De primeur vindt dit jaar plaats op Vliegveld Twenthe. De bouw- en infrasector staat voor een gigantische opgave. Zo moet er de komende tien jaar een miljoen woningen gebouwd worden, inclusief de vereiste infrastructuur. Al langere tijd spant de bouw en infra sector zich in om het tekort aan bouwpersoneel op te lossen en te zorgen voor voldoende aanwas. Te weinig jongeren kiezen momenteel voor een baan of opleiding in de bouw en infra. Werken in de bouw en techniek moet daaromweer de status krijgen die het verdient. Bouwers en technische ambachtslieden zijn cruciaal voor het laten draaien van onze maatschappij. Maar er is ook veel onbekend over de diversiteit van het werken in de bouw. Er is op de basisschool weinig aandacht voor techniek. Dit terwijl er in het primair onderwijs vaak wel ruimte is voor vakken als filosofie of een vreemde taal. Veel kinderen weten daardoor niet hoe leuk het kan zijn om iets te maken of te bouwen. Daarom heeft Bouwend Nederland ervoor gekozen om dit innovatieve en leerzame park te ontwikkelen. MEER DAN STENEN STAPELEN Het park laat zien dat de bouwmeer is dan alleen het stapelen van stenen. Wat komt er allemaal kijken bij het ontwikkelen van een woning qua bouw, infra en techniek? Dat kunnen kinderen deze zomer allemaal zien en – nog belangrijker - ze mogen dat zelf beleven. De jonge bezoekers kunnen een materialenpaspoort halen, ontdekken hoe het is om een graafmachine te bedienen, kunnen zich uitleven op een verkeerspark en gaan natuurlijk zelf aan de slag met het bouwen van een huis. Daarnaast gaan ze op avontuur met de familie Bouwer in een theaterbeleving vol muziek en interactie. In deze musical, speciaal voor dit evenement ontwikkeld door Van Hoorne Entertainment, worden de jonge bezoekers meegenomen in de wereld van de bouw en infra. OPENING 16 JULI De opbouw van het park begint eind juni en op 16 juli zullen de poorten vanWij Bouwen de Toekomst opengaan. Met als basis Vliegveld Twenthe zullen kinderen vijf weken lang kunnen genieten van alle innovaties die het pop-up themapark te bieden heeft. Meer informatie is te vinden op www.wijbouwendetoekomst.nl, tevens zijn daar tickets te bestellen en is er meer informatie over de theaterbeleving beschikbaar. Dit pop-up themapark is ontwikkeld door Kibeco, in opdracht van Bouwend Nederland. Kibeco realiseerde eerder projecten als het Dinopark en Big Insects.  Op de foto links Bouwend Nederland directeur Fries Heinis, voorzitter Maxime Verhagen (midden) en voorzitter Bouwend Nederland Regio Twente Lucas Haafkes (rechts). Daarnaast zien we drie acteurs uit de musical. Foto: Rene van den Burg. Rookmelders zijn vanaf 1 juli 2022 ook verplicht in alle bestaande woningen. Ook woningcorporaties moeten dus voor die tijd alle huurwoningen hebben voorzien van rookmelders. Per 1 juli 2022 zijn rookmelders verplicht in alle bestaande woningen (artikel 6.21, lid 6, Bouwbesluit 2012). Het gaat om rookmelders die voldoen aan EN 14604. Dit mogen rookmelders op batterijen zijn. Deze rookmelders moeten worden aangebracht op elke bouwlaag in ruimten waardoor een vluchtroute voert tussen de uitgang van een verblijfsruimte en de uitgang van de woning. Dat betekent dus dat over een paar maanden alle woningen rookmelders moeten hebben op elke woonverdieping. Woningcorporaties die nog geen actie hebben ondernomen wordt geadviseerd dit snel te doen, want de levertijd op rookmelders kan oplopen tot 3 à 4 maanden. Vervolgens moeten de rookmelders ook nog worden geplaatst. WAT ALS HUURDERS WEIGEREN? In sommige gevallen weigeren huurders toegang tot de woning waardoor het plaatsen van rookmelders lastig is. Woningcorporaties blijven in dat geval toch verantwoordelijk voor de veiligheid van de woning én voor de verplichting om iedere woning van rookmelders te voorzien. Aedes, vereniging van woningcorporaties, adviseert om samen met de brandweer een rondje te maken langs de woningen. Laat installateurs verder altijd een rookmelder meenemen. Moet bijvoorbeeld de cv-ketel worden gerepareerd of een ruit worden vervangen? Zorg dan dat de monteur een rookmelder in de auto heeft liggen en laat hem die direct plaatsen. In extreme gevallen kan via de rechter toegang tot de woning worden verkregen. Dit is uiteraard een laatste redmiddel. Tot slot wordt geadviseerd aan woningcorporaties om goed te registreren wanneer en waar rookmelders zijn geplaatst. Na tien jaar moeten de rookmelders namelijk vervangen worden. Ook is het handig een foto na plaatsing te maken, als bewijslast voor het woningdossier, mochten bewoners de melder zelf weghalen.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 6 Lezerstest Lezers aan de slag AANMELDEN Wil jij ook een instapper met enkelbescherming testen?  Bruine en zwarte instapper BSH014 van Buckler Boots. Wellicht ben je enthousiast geraakt door de testen van gereedschappen en werkkleding in BouwTotaal. Dan is er goed nieuws: je kunt nu ook de nieuwe instapper BSH014 van Buckler Boots testen! Ben jij zpp’er in de bouw of werkzaam bij een aannemer en wil je ook graag deze veiligheidsschoen met AN-gecertificeerde enkelbescherming proberen? Meld je dan aan als kandidaat tester. De geselecteerde professional test enige tijd de schoenen en laat weten wat zijn of haar ervaringen zijn. Daar maken we dan een mooi artikel in BouwTotaal van. Het werd lange tijd voor onmogelijk gehouden; comfortabele en waterdichte instappers met AN-gecertificeerde enkelbescherming. Met de introductie van de Buckbootz bANg guardz® BSH014 bewijst Buckler Boots dat het wel degelijk mogelijk is. Goede enkelbescherming is volgens Buckler Boots nog een ondergeschoven kindje op de markt. Vallen, struikelen en uitglijden zijn de meest voorkomende ongelukken in de bouw. Goed schoeisel, inclusief de maximale normering anti-slipzool en de enkelbescherming, helpt tegen verzwikken en verkleint de kans op blessures en uitval van professionals. De nieuwe schoen BSH014 is samen met de vetervariant BSH012 de eerste AN-gecertificeerde instapper op de markt. EIGENSCHAPPEN De BSH014 is een middelhoge instapper voorzien van een sterk, waterdicht en slijtvast elastiek aan de voorzijde. Door dit elastiek te verplaatsen naar de voorzijde is er ruimte gemaakt om enkelbescherming toe te voegen aan de zijkanten van de schoen. Deze enkelbescherming zit zowel aan de binnenkant als de buitenkant van de schoen en zorgt niet alleen voor optimale veiligheid, maar ook voor een goede fit rondom de enkels. De BSH014 is metaalvrij en voorzien van een composiet neus, en metaalvrije antipenetratie tussenzool. Daarnaast is de schoen 100%waterdicht door middel van een membraansysteem. De rubberzool is voorzien van de maximale normering antislip voor goede grip op elke ondergrond. Daarnaast is de rubberzool ook HRO gecertificeerd en dus olie- en hittebestendig tot 300 graden voor 60 seconden. Deze slijtvaste sterke rubberzool is gecombineerd met een PU tussenlaag voor optimaal comfort en demping. Naast de instapper BSH014 is er ook een veterschoen beschikbaar: BSH012. Beide modellen zijn in zwart en bruin leverbaar. Alle Buckbootz modellen worden getest volgens Europese EN en UKCA standaarden en de bANg guardz zijn EN ISO 20345:2011 S3 HRO AN SRC getest. AANMELDEN Ben jij enthousiast en wil je deze fantastische instapper testen? Stuur dan een mail met je contactgegevens naar redactie@bouwtotaal. nl, onder vermelding van test Buckbootz bANg guardz® BSH014. Na de test mag je de schoenen behouden! Nieuw keurmerk HoutbouwersNL ontzorgt aannemer Meer dan vijftig producenten van houtskeletbouw, CLT, modulebouw en dak- en gevelelementen scharen zich achter het op 12 april 2022 gelanceerde HoutbouwersNL. Dit is hét keurmerk voor houtbouwsystemen in Nederland. Bedrijven die dit keurmerk mogen dragen, commiteren zich aan top-of-class houtbouw op gebied van toegepaste materialen, prestatie-eisen, productieproces en onafhankelijke toetsing daarop. KOMO-certi cering legt de juistheid van de toegepaste materialen, prestaties van de constructie en het productieproces vast. Alle werkprocessen van de bij HoutbouwersNL aangesloten bedrijven zijn vastgelegd in een systeem van interne kwaliteitsbewaking (IKB). Dit wordt onafhankelijk getoetst door SKH inWageningen. Aanvullend op de Bouwbesluiteisen worden er in deze KOMO-certi caten (private) eisen gesteld die de kwaliteit van het geleverde product in haar toepassing borgt. Vergaande automatisering en mechanisering in de productie zorgen voor een hoge en constante kwaliteit van de geproduceerde houten elementen. Een Quick Response Manufacturing (QRM) maakt planningsafspraken eenvoudig en betrouwbaar. Ook zijn alle HoutbouwersNL voor de productie van hun houten frame in het bezit van certi caten van duurzaam bosbeheer (FSC, PEFC, Keurhout en STIP) en voldoen daarmee aan de eisen van de Toetsingscommissie Inkoop Hout (TPAC) van de Rijksoverheid. ONAFHANKELIJKE TOETSING HoutbouwersNL is een initiatief van de sectie Houtbouwsystemen van de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) in Almere. Sectiesecretaris Mariëtte Willems zegt: “Onze leden leveren duurzame en kwalitatief hoogwaardige elementen en bouwdelen. Bouwen met HoutbouwersNL maakt het kwaliteitsborgingsproces voor de aannemer een heel stuk makkelijker. Het geleverde element of bouwdeel wordt onafhankelijk getoetst, waardoor de kwaliteit is geborgd en er een laag risicopro el aan wordt gehangen. Het kan dus eenvoudig worden afgevinkt in het bouwdossier. Onder de komende Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is de kwaliteitsborger er nauwelijks tijd aan kwijt, waarmee deze dus sneller en goedkoper zijn werk kan doen.” De borgingsinstrumenten waarderen dit Keurmerk in hun methodiek. ZICHTBAAR “Houtbouwsystemen zijn ink in opmars omdat ze passen in de trend van duurzaam, industrieel en exibel bouwen. HoutbouwersNL bedrijven onderscheiden zich door hun expertise en jarenlange ervaring. Zij werken samen met even deskundige partners aan kwalitatief hoogwaardige producten en bouwsystemen. De duurzame en kwalitatief geborgde bouwmethoden en het vakmanschap van onze leden worden met HoutbouwersNL naar de markt toe zichtbaar gemaakt”, aldus MariëtteWillems. Voor meer informatie: houtbouwsystemen.nl.

7 NUMMER 5 / MEI 2022 ACTUEEL Stiho tekent intentieovereenkomst voor vervoer over water  Elektrische duwboot bij Lage Weide. Groothandel in bouwmaterialen Stiho heeft op 13 april jongstleden een intentieovereenkomst getekend voor duurzaam goederenvervoer over het water in Utrecht. Samen met de gemeenten, provincie en lokale partners uit de regio (de Coalitie Goederenvervoer over Water provincie Utrecht) gaat Stiho zich inspannen om schoon, duurzaam en efficiënt goederen te vervoeren over het water. Het bedrijf is in 1926 opgericht aan de Oudegracht in Utrecht, dus vervoer over het water is het bedrijf dan ook niet vreemd. Mark van Breukelen, Business Unit Manager bij Stiho: “Duurzaamheid staat hoog op de agenda van Stiho. Transport heeft daarin een groot aandeel. Nu worden bouwmaterialen nog vooral vervoerd over de weg. Maar om onze leefomgeving schoner te krijgen, bieden bestaande vaarwegen met duurzame vaartuigen en schone voertuigen in de binnenstad een oplossing.” LOGISTIEKE UITDAGING IN BINNENSTAD De komende jaren worden er in Utrecht 145.000 woningen gerealiseerd, waarvan 60.000 in de binnenstad. Door de grachtenstructuur met kwetsbare kademuren en werfkelders mogen voertuigen in de binnenstad slechts rijden met een aslast van maximaal 2 ton. Van Breukelen: “Vervoer over het water biedt ook voor Stiho een uitstekend alternatief om zware goederen bij klanten te leveren die projecten hebben in de binnenstad. Niet alleen uit het oogpunt van duurzaamheid, maar ook om de toch al drukke wegen te ontlasten.” Daarnaast is goederenvervoer over het water in potentie een schone manier van transport. Van Breukelen: “Hiermee spelen we met de gemeente, provincie en lokale partners in op de toekomstige emissievrije zones in de binnenstad. Elektrische vaartuigen zijn hierbij de oplossing. Deze kunnen meer gewicht vervoeren zonder schade aan te richten in de binnenstad.” OVEREENKOMST De Coalitie Goederenvervoer over Water provincie Utrecht zal de komende twee jaar verder invulling geven aan de samenwerking door concrete projecten te realiseren. In de toekomst kan de coalitie worden uitgebreid met andere provincies. Wkb weer een stap dichterbij  Foto: Shutterstock. Ondanks het zoveelste uitstel van de Woningwet en de Wet kwaliteitsborging voor de bouw (Wkb) gaan de voorbereidingen door. Op 12 april 2022 is het Besluit kwaliteitsborging gepubliceerd. Dit Besluit bevat de inhoudelijk regels waaraan diverse zaken binnen het stelsel moeten voldoen. Met de bekendmaking van het inwerkingtredingsbesluit op 13 april 2022 zijn daarnaast enkele artikelen van de Wet en het Besluit kwaliteitsborging voor het bouwen op 22 april 2022 in werking getreden. Op 22 april 2022 zijn enkele artikelen van de Wet en het Besluit kwaliteitsborging voor het bouwen in werking getreden. Het Besluit kwaliteitsborging bevat inhoudelijk regels, zoals: • Definitie van bouwwerken vallend onder gevolgklasse 1. • Regels waaraan borgingsplannen moeten voldoen. • Onafhankelijkheid van de kwaliteitsborger. • Inhoudelijke eisen aan kwaliteitsborgers. • Inhoud van de bouwmelding, de gereedmelding en het dossier bevoegd gezag. De inwerkingtreding van enkele artikelen van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is noodzakelijk om de Toelatingsorganisatie kwaliteitsborging bouw (TloKB) – de toezichthouder op het nieuwe stelsel – officieel in te stellen. De TloKB kan daarmee de instrumenten voor kwaliteitsborging toetsen aan de eisen die in het Besluit kwaliteitsborging en in de Regeling kwaliteitsborging zijn vastgelegd. Voldoen de instrumenten aan de regels dan zal de TloKB de instrumenten toelaten tot het stelsel en in het landelijke register zodat bij invoering van het volledige stelsel – beoogd per 1 januari 2023 – voldoende kwaliteitsborgers beschikbaar zijn. GEVOLGEN WET- EN REGELGEVING De artikelen van de Wet en het Besluit die nu in werking treden worden opgenomen in de Woningwet en het Bouwbesluit 2012. De Regeling kwaliteitsborging voor het bouwen wordt ingevoegd in de Regeling Bouwbesluit 2012. Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet gaan de regels vanuit het Bouwbesluit 2012 en de Regeling bouwbesluit 2012 over naar respectievelijk het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), het Omgevingsbesluit en de Omgevingsregeling. Dan pas treedt ook het stelsel zelf in werking. De huidige ontwikkelingen willen dus nog niet zeggen dat nu al voor bouwactiviteiten onder gevolgklasse 1 een bouwmelding moet worden gedaan en een kwaliteitsborger moet worden ingeschakeld. De Wkb zelf zal namelijk volgens planning tegelijk met de Omgevingswet per 1 januari 2023 in werking treden. Pas na inwerkingtreding van de Omgevingswet zullen bouwactiviteiten onder kwaliteitsborging kunnen worden uitgevoerd. Tot die tijd is voor vergunningplichtige bouwactiviteiten een omgevingsvergunning onder de Wabo verplicht. Daarnaast zullen partijen blijven oefenen met de Wkb in proefprojecten, ANWkb netwerken en proeftuinen. BIJZONDERE LOKALE OMSTANDIGHEDEN Het ministerie van BZK maakt van specifieke onderwerpen binnen de Wkb factsheets. Nieuwe aanvullingen op deze serie hebben betrekking op de bouwmelding, de gereedmelding en op bijzondere lokale omstandigheden. Er zijn ook factsheets over de knip binnen de bouwactiviteit, bouwen onder kwaliteitsborging, consumentendossier, gevolgklassen en kwaliteitsborging bij verbouwen en renovatie. Je vindt alle factsheets op www.stichtingibk.nl/bouwen/. De komende periode zullen ook over andere onderwerpen nog factsheets worden opgesteld. Voorstellen daartoe kunnen via de website van iBK worden doorgegeven. Dit voorjaar zal BZK ook nog een brochure opstellen voor initiatiefnemers, waarin het gehele stelsel wordt toegelicht.

Daglicht is gratis, gebruik het! www.flowlight.nl +31 (0)45 577 8008 | info@flowlight.nl Flowlight lichtdoorlatende dakplaten Flowlight levert al dertig jaar lichtdoorlatende dakplaten voor toepassing in industriële daken, sporthallen en andere gebouwen waarin natuurlijk daglicht gevraagd wordt. Flowlight dakpanelen brengen het comfort en de kwaliteit van natuurlijk daglicht in het gebouw. De isolerende lichtelementen besparen energie en dragen bij aan het welbevinden van de mensen in het gebouw. Toepassing van Flowlight lichtdoorlatende dakpanelen betaalt zichzelf terug door een vermindering van de energiekosten en een verhoging van de arbeidsproductiviteit. Flowlight is gevestigd in Hoensbroek en levert aan distributeurs in heel Europa. Sinds de start van het bedrijf in 1986 werd in Europa reeds meer dan 1.000.000 m² aan dakplaten aangebracht in de utiliteitsbouw. Een passende oplossing voor elk profiel Flowlight biedt een oplossing voor nagenoeg elk profiel. Dit brengt grote voordelen met zich mee. Zo profiteert u van een gelijkmatige en gemakkelijke montage, zijn speciale bevestigingsmaterialen overbodig en bespaart u montagetijd en -kosten bij de realisatie van de industriële daklichten. Bovendien betekent het flexibiliteit zowel bij bestaande dakconstructies als bij nieuwbouw. LICHTSTRATEN PROJECTBOUW LICHTKOEPELS POLYESTER LICHTPLATEN GECLASSIFICEERDE VLIEGVUURBESTENDIGE LICHTPLATEN De vliegvuurbestendige lichtplaten van Van Boven zijn voorzien van een speciaal ontwikkelde brandvertragende hars. Dit zijn de enige lichtdoorlatende polyester platen in de markt die zijn geclassificeerd als BROOF(t1). WWW.VAN-BOVEN.COM / LICHTPLATEN

9 NUMMER 5 / MEI 2022 ACTUEEL Den Haag update Nieuws vanaf het Binnenhof APK VOOR GEBOUWEN In november 2021 heeft de toenmalige minister van BZK aan de Tweede Kamer toegezegd dat er een verplichting komt voor een periodieke beoordeling van de constructieve veiligheid van grote publieksgebouwen. Noem het maar een soort ‘APK’ voor gebouwen. Dit als gevolg van de aanbeveling van de Onderzoeksraad voor Veiligheid in zijn rapport over het gedeeltelijk instorten van het dak van AZ-stadion. Gebouweigenaren zijn verantwoordelijk voor de constructieve veiligheid, maar hoe ze die moeten bewaken is niet uitgewerkt in de huidige wet- en regelgeving. Wanneer een gebouw in gebruik is, kunnen incidenten grote gevolgen hebben voor de aanwezige bezoekers. Jeroen Dijsselbloem van de Onderzoeksraad voor Veiligheid: “Bezoekers van een publiek gebouwmoeten kunnen rekenen op de veiligheid van het gebouw. Dat vergt van gebouweigenaren dat zij alert zijn op de constructieve veiligheid van hun gebouw.” Daarom doet de Raad de aanbeveling aan de minister van Binnenlandse Zaken om eigenaren van publiek toegankelijke gebouwen wettelijk te verplichten om periodiek onderzoek te laten doen naar de constructieve veiligheid van hun gebouw. INVULLING WETTELIJKE VERPLICHTING De verplichte periodieke keuring wordt inhoudelijk uitgewerkt in een door NEN op te stellen NTA (Nederlandse Technische Afspraak). Bij deze uitwerking is VNconstructeurs nauw betrokken, samen met alle andere relevante partijen zoals het gemeentelijk bouw- en woningtoezicht en eigenaren van grote publieke gebouwen. In juni 2022 zal naar verwachting een definitief concept beschikbaar zijn van deze NTA voor een publieke commentaarronde. De wettelijke verplichting wordt vastgelegd in een wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). De verdere uitwerking staat in de Omgevingsregeling (Or) met daarin onder andere de wijze waarop de periodieke beoordeling moet worden uitgevoerd. De voorgestelde wijziging in het Bbl is recent gepubliceerd voor een openbare internetconsultatie. Na afronding van de consultatie en de verwerking van binnengekomen reacties verwacht minister Hugo de Jonge (VRO) deze wijziging van het Bbl voor het zomerreces aan de Tweede Kamer aan te kunnen bieden. Zowel het besluit als de regeling zullen vervolgens begin 2023 van kracht worden, zo is de bedoeling. Frank de Groot Hoofdredakteur BouwTotaal  frank@handelsuitgaven.nl BOUWMATERIALENINDUSTRIE RELATIEF GEVOELIG VOOR HOGERE GASPRIJS Maurice van Sante Senior econoom ING Economisch Bureau  maurice.van.sante@ing.nl DIVERSE ENERGIEMIXEN IN EUROPESE LANDEN De productie van verschillende bouwmaterialen, zoals cement, bakstenen en beton, is zeer energie-intensief en dus gevoelig voor de hoge energieprijzen van vooral gas. Niet alle bouwmaterialenbedrijven gebruiken echter dezelfde energiebron. Naast gas zijn ook elektriciteit en olie en (in mindere mate) kolen vaak gebruikte bronnen in Europa. De verhouding verschilt per land. De Nederlandse bouwmaterialensector heeft de minst diverse energiemix. Bijna 75% van de gebruikte energie is gas. Hierdoor worden Nederlandse cement-, bakstenen en betonbedrijven het meest blootgesteld aan de volatiliteit van de gasprijzen. De bouwmaterialensector in andere landen heeft een meer gemengd energieverbruik. Belgische en Poolse beton-, cement- en baksteenbedrijven gebruiken gemiddeld de minste hoeveelheid gas. Ze zijn meer afhankelijk van olie en kolen. ENERGIE-INTENSITEIT TUSSEN LEVERANCIERS VAN BOUWMATERIALEN VERSCHILT Niet alleen de hoeveelheid gas in de energiemix is van belang voor de gevoeligheid van energieprijzen, maar ook de energie-intensiteit is van belang. In België, Spanje en Polen is het energieverbruik in de bouwmaterialenindustrie relatief hoog. Nederlandse en Oostenrijkse bouwmaterialenbedrijven zijn het efficiëntst. EEN AFWEGING TUSSEN ENERGIEINTENSITEIT EN ENERGIEMIX Sommige landen (bijvoorbeeld België en Polen) gebruiken minder olie en gas voor de productie van bouwmaterialen, maar verbruiken relatief veel energie. Ter vergelijking: Nederlandse bouwmaterialenfabrieken worden dus voornamelijk met gas verwarmd, maar zijn zeer energiezuinig in vergelijking BOUWMONITOR B&U met andere landen. Spaanse, en in mindere mate Franse, bouwmaterialenproducenten hebben het slechtste van twee werelden. Ze zijn voornamelijk afhankelijk van sterk in prijs gestegen energiebronnen en moeten veel van deze bronnen gebruiken omdat ze relatief energie-inefficiënt zijn. 3D geprinte Burj al-Hamam steelt show op Floriade Eén van de meest opvallende objecten op de Floriade Expo 2022 in Almere wordt gepresenteerd door Qatar: een 3D geprinte moderne versie van de Burj al-Hamam. Deze ‘duiven toren’ is ontworpen door Wittteveen+Bos & de Expo Pavillion group. Hij is geprint door Saint-Gobain Weber Beamix in Eindhoven. Met een hoogte van 12,1 meter is dit volgens de makers het hoogste 3D geprinte betonnen object ter wereld. De 3D geprinte Burj al-Hamam is een eerbetoon aan de traditioneel gebouwde duiventorens in Qatar en wordt gekenmerkt door zijn speciale, architectonische vorm. De toren biedt tijdens het trekseizoen een beschermende plek voor meer dan duizend duiven. Hiermee voorziet hij tegelijk in een ecologische manier van landbouw. Dankzij de slimme constructie kunnen de uitwerpselen van de duiven worden verzameld en worden gebruikt als meststof voor lokale boerderijen. Bezoekers van de Floriade kunnen ook in de toren en zodoende van dichtbij kennismaken met de 3D geprinte structuur en constructie. Aangezien vele wilde duiven inmiddels dankbaar gebruik maken van de toren is de toegang uiteraard geheel op eigen risico. GRENSVERLEGGEND DESIGN De Burj al-Hamam is zonder stalen bewapening of gegoten beton gebouwd. De 3D geprinte constructie voorziet in een geautomatiseerde manier om het ontwerp van de torens te bouwen. Om de CO2 voetafdruk nog verder te verminderen, heeft Weber de energiebehoefte van het productieproces en de hoeveelheid materiaal flink gereduceerd. Hierdoor is voor de torens tot 60%minder CO2 uitgestoten dan bij de traditionele manier van bouwen. Op deze manier heeft de Weber Beamix betonprintfabriek de grenzen van beton printen nog verder verlegd. SPECIFICATIES TOREN • Totale element 65 delen • Gewicht 56 ton • Volume 26 m3 • Print tijd 107 uur • 3DCP mortel W160-3D • 3DCP Factory Saint-GobainWeber Beamix, Eindhoven • Design Witteveen+Bos & Expo Pavillion group • Construction Eng. Witteveen+Bos • 3DCP Eng. Saint-GobainWeber Beamix • Constructor KPM3

Houten vloer én vloerverwarming? . Een sterke combinatie! www.vloerverwarmingenparket.nl ‘Ik leg al jarenlang parketvloeren op vloerverwarming’ Meesterparketeur Joost den Hartog ‘Het gros van de nieuwe vloeren welke wij installeren, leggen wij in combinatie met vloerverwarming! Probleemloos!’ Parketwinkel Oldeberg ‘Meer dan 90% van de verkochte vloeren kunnen prima met vloerverwarming’ Parketwinkel Timeless Floor ‘Midden in de huidige energietransitie verwacht ik in de toekomst vrijwel alleen nog maar deze combinatie te verkopen’ Meesterparketeur Jan-Willem Schepers Kijk hier voor gebruikerservaringen

11 NUMMER 5 / MEI 2022 ONDERNEMER Snel verdiend Fiscaliteit & subsidie Bespaar op de WAT ZIJN DE VOORWAARDEN? De lage WW-premie mag worden toegepast als een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd schriftelijk is vastgelegd en door werkgever en werknemer is ondertekend. Verder moet het aantal te werken uren duidelijk zijn vastgelegd en overeenkomen met het rooster op de salarisstrook. Onder schriftelijke vastlegging wordt ook een digitale handtekening of instemming via e-mail of HR-systeem verstaan. Instemming via e-mail is vooral handig bij een verlenging of aanpassing van het aantal uren. Het is dan wel zaak diegene die de salarisadministratie verzorgt een kopie van de e-mail te doen toekomen. De peildatum is steeds de eerste van de maand. Dus als een arbeidsovereenkomst op de eerste van de maand niet is ondertekend, kan de lage WW-premie pas vanaf de volgende maand worden toegepast. UITZONDERINGEN 1. Werknemers die jonger zijn dan 21 jaar en niet meer dan 12 uur per week werken. Voor hen geldt altijd de lage WW-premie. 2. Werknemers met een BBL-overeenkomst (ondertekend door school, leerling en werkgever). Als deze overeenkomst bij de salarisadministratie bekend is en daar wordt bewaard, geldt de lage WW-premie. 3. Werknemers die binnen twee maanden uit dienst gaan. Voor hen geldt de hoge WW-premie, tenzij ze onder 1 vallen. 4. Werknemers met een arbeidsovereenkomst voor minder dan 35 uur per week, die binnen een kalenderjaar meer dan 30% extra uren verloond kregen. Voor hen geldt de hoge WW-premie. Als een werkgever eigenlijk al zeker weet dat een contract voor bepaalde tijd omgezet gaat worden naar een contract voor onbepaalde tijd dan kan dat op elk gewenst moment worden gedaan. Hoe eerder, hoe meer WW-premie kan worden bespaard. Wacht in dat geval dan niet totdat het contract voor bepaalde tijd is afgelopen. Wanneer mag een werkgever ‘vervallen verlof’ afboeken? Dat heeft onder meer te maken met het soort verlof. Voor vervaltermijnen wordt namelijk onderscheid gemaakt tussen wettelijk en bovenwettelijk verlof. een hoge werkdruk zal een werknemer niet in staat zijn om het wettelijk verlof binnen de termijn op te nemen. In dat geval geldt een verjaringstermijn van 5 jaar. BOVENWETTELIJK VERLOF Bovenwettelijk verlof is al het extra verlof volgens de afspraken in CAO, arbeidsreglement of arbeidsovereenkomst. Standaard vervalt bovenwettelijk verlof na 5 jaar. Voor de verjaring van bovenwettelijk verlof kunnen afwijkende afspraken worden gemaakt in arbeidsovereenkomst of CAO. AFBOEKEN TIJDENS ZIEKTE Ook tijdens ziekte kan verlof komen te vervallen, tenzij de werknemer kan aantonen dat opname niet mogelijk is. Als de werknemer re-integratieverplichtingen heeft, dan kan al snel worden aangenomen dat de werknemer verlof kan opnemen (met vrijstelling van de verplichtingen). INFORMEER OF WAARSCHUW VOORAF Elke werknemer moet de gelegenheid krijgen om verlof op te nemen. Het is verstandig om de werknemers tijdig en schriftelijk te informeren dan wel te waarschuwen dat het verlof komt te vervallen, zodat zij nog tijd hebben om verlof in te plannen. Stuur bijvoorbeeld jaarlijks in januari een mail, waarin staat dat het resterende wettelijk verlof van het voorgaande jaar per 1 juli aanstaande komt te vervallen. WAT ALS EEN WERKNEMER DE DAGEN NIET OP KRIJGT? Wettelijke vakantiedagen vervallen dan, de bovenwettelijke conform de standaard pas na 5 jaar. Bovenwettelijke vakantiedagen kunnen soms in dat geval ook worden uitbetaald. Hier moeten dan wel afspraken over zijn gemaakt in de cao of arbeidsovereenkomst. Uitbetaling kan dus niet zo maar worden afgedwongen bij de werkgever. KAN EEN WERKNEMER KIEZEN WELKE DAGEN WORDEN OPGENOMEN? Als een werknemer een vakantie boekt, kan deze niet kiezen welke dagen daarvoor worden gebruikt. De werkgever moet altijd eerst de wettelijke dagen afschrijven en daarna pas de bovenwettelijke vakantiedagen. Mochten er nog vragen, uw adviseur weet altijd wel raad. WW-premies! Standaard wordt bij de bruto-netto berekeningen van het salaris rekening gehouden met een zogenaamde hoge WW-premie. Voldoet een arbeidsovereenkomst aan alle voorwaarden, dan mag in de salarisadministratie rekening worden gehouden met een lage WW-premie. Het premievoordeel voor een werkgever is dan 5%. Bij een brutosalaris van bijvoorbeeld € 1.000,-, toch weer € 50,- per maand. WETTELIJK VERLOF Elke werknemer heeft als het gaat om verlof een jaarlijks recht op vier maal de arbeidsduur per week. Bij een werkweek van 20 uur per week, gaat dit dus om 80 uur per jaar. Standaard vervalt wettelijk verlof een half jaar na afloop van het kalenderjaar. Dit betekent dat het in 2021 opgebouwd wettelijk verlof op 1 juli 2022 komt te vervallen. Bij John A.W.J.M. Brands MBA Directeur Kubus Onderneming Support Kubus Administratieve Dienstverlening en Accountancy  john.brands@kubus.nl www.kubus.nl Wanneer mag je ‘vervallen verlof’ afboeken?

Daloc appartementsdeuren houden niet alleen treinrovers tegen. Ze houden ook vervelende geluiden buiten de deur en zijn vuur- en rookbestendig. Door het unieke design beschermt de deur jou jarenlang en gaat zelf jarenlang mee. Een veilige investering voor jou en alles om je heen. Lees alles over de ultieme appartementsdeur op daloc.nl De deur die de belangrijke dingen in het leven beschermt.

13 NUMMER 5 / MEI 2022 ACTUEEL SNEL GEBOUWD Supersnel beton printen Snel gebouwd De kracht van prefab CyBe Construction is in 2013 opgericht door de nog jonge Berry Hendriks. Hij was tot die tijd, net als zijn twee broers, nog werkzaam in het bedrijf van zijn vader: Hendriks Bouw in Oss. Sinds de start ontwikkelt het Osse bedrijf CyBe 3D betonprinters en past het deze technologie toe om de bouwsector te herdefiniëren. Ook Martijn Romijnders (3D Manufacturing Captain) was bij de opening aanwezig. Wereldwijd is CyBe actief met de verkoop van 3D betonprinters, in Nederland werkt het bedrijf zelf als hoofdaannemer. “Op dit moment verkopen we twee printers per maand, waardoor onze hal aan de Kanaalstraat al snel te klein werd”, vertelt Berry. “Met meer printers die worden ontwikkeld ontstond er ruimtegebrek.” DRIE NIEUWE PRINTERS Naast de twee type 3D printers die het bedrijf sinds 2013 aanbiedt, is de product range uitgebreid met maar liefst drie nieuwe type printers. Een robot op een track, uitermate perspectief gecreëerd wat heeft doen beseffen dat het bouwproces efficiënter kon worden gemaakt. Waar traditionele bouwoplossingen complex en tijdrovend zijn, biedt 3D printen oplossingen om complexe vormen te ontwikkelen. Bouwprocessen automatiseren om hiermee kosten en tijd te besparen bij de constructie van verschillende projecten en producten”, aldus Berry. DIENSTEN Naast het aanbieden van 3D betonprinters, biedt CyBe ook eigen software (Chysel en Artysan), materiaal (CyBe Mortar), Design & Engineering en een eigen leerplatform (CyBe Lybrary) aan. Hiermee is het mogelijk om oplossingen aan te bieden om de complexe processen bouwprocessen te vereenvoudigen en efficiënter samen te werken rondom 3D betonprinten, met als grote voordelen een snellere en duurzamere bouwproductie. Door middel van CyBe Mortar is het mogelijk gemaakt om 32% CO2-reductie te creëren. CyBe Mortar is al binnen 3 minuten hard en op structurele sterkte in slechts één uur. Hiernaast wordt er zorg gedragen dat dit materiaal lokaal wordt geproduceerd, wat de transportkosten aanzienlijk verlaagd. Dit maakt een snel en efficiënt printproces, een vermindering van de kosten en duurzame resultaten mogelijk. Beton printen wordt steeds volwassener. CyBe Construction toonde onlangs het nieuwe en ruimere pand aan de nieuwe ‘bedrijfs boulevard van Oss’, zoals de Kantsingel in de volksmond al wordt genoemd. Er werd een printer getoond die 50 centimeter per seconde print en na 5 seconden al over de vorige laag kan heen printen. Een woning moet in vijf weken al gereed kunnen zijn. geschikt voor bouwbedrijven om grote objecten te printen in een bedrijfshal. Daarnaast ook ideaal voor pre-cast betonleveranciers, onderzoeksinstellingen of universiteiten. Naast dit type printer heeft CyBe ook een gantry systeem in de nieuwe productiehal in Oss. Dit is een portaalsysteem (12 x 12 meter) met een ABB-robotarm om het bereik en complexere prints te vervullen. De printkop haalt een printsnelheid van 50 centimeter per seconde. Hiermee is het mogelijk om bijna volledig afgewerkte woningen te prefabriceren. De bouwtijd van een woning gaat daarmee terug van 25 naar 5 weken. Hiermee moet de vierkante meter prijs uitkomen op zo’n 750 euro, waarbij conventionele woningen 1.000 tot 1.500 euro kosten. MOGELIJKHEDEN Oprichter en CEO Berry Hendriks weet als geen ander hoe de traditionele bouw werkt. Hendriks maakt al lange tijd deel uit van de Nederlandse bouwsector. Zijn familie begon in 1922 en runt nog steeds een bouwbedrijf Hendriks in Oss. “Hierdoor is er een uniek  Oprichter en CEO Berry Hendriks.  3D Manufacturing Captain Martijn Romijnders.  Geprinte wandelementen van De Vergaderfabriek in Teuge, 2019.

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 14 ROOKWERENDHEID IN DE PRAKTIJK Mogelijkheden en onmogelijkheden van nieuwe eisen rookwerendheid Sinds juli 2021 zijn er in het Bouwbesluit nieuwe eisen opgenomen met betrekking tot rookwerendheid. De nieuwe versie van NEN 6075 is toen aangewezen en er zijn nieuwe eisen vastgesteld die bepalen wanneer een scheiding rookwerend moet zijn. Waar in het verleden uitgegaan werd van een vuistregel dat rookwerendheid 1,5x de brandwerendheid van een scheiding bedraagt, moet nu een scheiding ‘echt’ rookwerend zijn. Dit lijkt een klein verschil, maar in de projecten wordt duidelijk dat dit grote gevolgen heeft voor de maakbaarheid van onze gebouwen. Ook vraagt de rookwerendheid onderhoud om de veiligheid op niveau te houden. TEKST: IR. DAAN JANSEN EN ING. LARS RAIJMAKERS, ROYAL HASKONINGDHV Het bouwen van een bouwwerk betekent het samenvoegen van een veelheid van producten tot een geheel. Om brandwerende scheidingen te realiseren is het bewustzijn flink toegenomen dat de gebouwde situatie ook moet zijn getest in een laboratorium. Hierdoor kan bewezen worden dat het samenstel van alle producten zal voldoen aan de eisen. Vele uitdagingen worden in de praktijk zichtbaar als we heel kritisch de uitvoering volgen. Een deur is getest met specifiek hang- en sluitwerk, in een bepaald type kozijn dat vervolgens weer in een wand zit. Als de wand steenachtig is, moet deze in de praktijk ook steenachtig zijn. Hoe meer variaties getest zijn, hoe makkelijker de toepassing. Maar er zijn altijd situaties te bedenken die afwijken van alle testen. Architecten worden immers ingezet om een aansprekende, creatieve, inspirerende of prettige omgeving te creëren. BETEKENIS KOUDE EN WARME ROOK VOOR BOUWPRODUCT Rookwerendheid is nu als extra eis toegevoegd aan de bouwregels. Afhankelijk van de situatie kan het hierbij gaan om rookwerendheid tegen koude of warme rook. Dit betekent dat er voor bouwproducten die worden toegepast in rookwerende scheidingen twee testen moeten worden gedaan. De rookwerendheid wordt bepaald aan de hand van een luchtdichtheidsproef. De objecten moeten daarvoor ingebouwd worden in een testkamer. Dit is vergelijkbaar met een brandproef, maar bij deze proef wordt geen brand of rook geproduceerd. De testkamer wordt voor de proef op temperatuur gebracht en vervolgens wordt bij verschillende drukverschillen het lekverlies bepaald. Dit lekverlies is een maat voor de rookwerendheid. Als de grenswaarde niet wordt overschreden, voldoet het product. Bij koude rookwerendheid wordt de test gedaan bij een temperatuur van 20 graden en bij warme rookwerendheid wordt de test gedaan bij een temperatuur van 200 graden. De classificatie voor de bouwproducten die beproefd zijn, zijn Sa voor koude rook en S200 voor warme rook. Belangrijk is dat de test een aantal beperkingen heeft voor de praktijk. De geteste bevestiging en afwerking moeten in de praktijk ook zo worden gerealiseerd en de rookwerendheid is richting-afhankelijk. Als een product maar van één zijde is getest, voldoet deze ook maar in één richting. De producten die typisch moeten voldoen aan de rookwerendheid zijn veelal ook de zwakke schakels voor de brandwerendheid, namelijk deuren, doorvoeringen, brandkleppen en kieren. EISEN AAN SCHEIDING EN PRODUCTEN Behalve dat de bouwproducten kunnen voldoen aan een koude of warme rookwerendheid geldt dat de NEN 6075 ‘Bepaling van de weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimten’ eisen stelt aan een scheiding. In de scheiding mogen rookwerende producten worden toegepast, maar hieraan zitten ook beperkingen. Er mogen bijvoorbeeld in een vlak van 5 x 5 meter maximaal vijf rookwerende producten worden toegepast van de juiste kwaliteit. Situaties waar veel deuren, doorvoeringen en kieren samenkomen moeten dus zorgvuldig worden bestudeerd. Dit kan zelfs zo ver gaan dat een administratie moet worden bijgehouden om het totale lekverlies van de componenten te berekenen op basis van standaardwaarden of testgegevens. Voor de beoordeling geldt nog een belangrijk uitgangspunt: scheidingen die optisch luchtdicht zijn en goed zijn afgewerkt, mogen beschouwd worden als rookwerend. Dit betekent dat kieren, naden en dilataties die netjes zijn afgewerkt, niet beschouwd hoeven te worden. Het goed luchtdicht afwerken van (brand)scheidingen is dus voor de toekomst van belang om te voldoen aan de rookwerendheid. GEVOLGEN VOOR BOUWPRODUCTEN ZIJN GROOT Deuren en ramen Om rookwerende deuren aan de eisen te laten voldoen, moeten deze voorzien zijn van een kierdichting. Om daarnaast aan de warme rookwerendheid te voldoen, moet een valdorpel worden toegepast. De toevoegingen zijn niet onbekend omdat in luchtdichte of akoestische scheidingen deze voorzieningen ook voorkomen. Een belangrijk verschil is echter wel dat deze maatregelen voorheen op specifieke plaatsen worden genomen, terwijl het nu meer generieke voorzieningen worden. Valdorpels zijn in de praktijk kwetsbaar. Als ze toegepast worden boven vloeren die bekleed zijn met vloerbedekking zal de draaiing  Rookwerendheid is nu als extra eis toegevoegd aan de bouwregels. Foto: Reinaerdt Deuren.  Testopstelling rookweerstand bij enkele deur. Beeld: GND.  Voor het borgen van de rookwerendheid moet het hele samenspel van de scheiding veel beter worden gecontroleerd. Denk ook aan het brand- en rookwerend uitvoeren van doorvoeren. Foto: Nullifire.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=