11 NUMMER 3 - MAART 2024 THEMA DAKEN er onder de Wet ruimtelijke ordening in bestemmingsplannen gewerkt met verboden, en niet geboden (toelatingsplanologie). Een gemeente kon met een bestemmingsplan dus niet ‘gebieden’ en dus afdwingen dat nieuwe en/of bestaande woningen bijvoorbeeld een groen dak moeten krijgen. In de huidige omgevingsplannen kan dat echter wel, hoewel dat vooral voor bestaande bouw natuurlijk lastig is. WAAROM EEN GROEN DAK? Groene daken bieden veel voordelen. Uit de publicatie ‘Groen dak: winst voor klimaat en bewoner’ die ABN AMRO op 27 september 2023 publiceerde blijkt zelfs dat een extensief groen dak in 50 jaar een netto-voordeel van € 12.100,- tot € 19.400,- oplevert. Hierbij is uitgegaan van een woning van 75 vierkante meter. Hierbij zijn de aanleg-, onderhoud- en vervangingskosten van het dak inbegrepen. Waar komt dat financiële voordeel vandaan? Een groen dak kan bijvoorbeeld de energieprestatie van een woning verbeteren door de isolerende werking en zo bijdragen aan een hoger energielabel. Met de duurzaamheidskorting van ABN AMRO kan een energielabel B of hoger leiden tot 0,10 - 0,15 procent korting op de hypotheekrente. Ook kan een groen dak volgens ABN AMRO veel water opvangen waardoor de kans op waterschade aan het huis wordt verkleind. Dit kan minder schadeclaims en een lagere premie voor de woonhuisverzekering opleveren. Bovendien verstrekken sommige gemeentes of provincies een subsidie voor de aanlegkosten van een groen dak tot wel 40 euro per vierkante meter. De voorwaarden voor een subsidie verschillen echter per gemeente. Het waterbergend vermogen van het groene dak is voor het verstrekken van subsidies vaak een belangrijke eis. Meer lezen: google op ABN AMRO Groen dak: winst voor klimaat en bewoner. Ook de Facts & Values Multifunctionele Daken van het Nationaal Dakenplan (juni 2023) noemt de vele voordelen. Kijk op https:// dakenplan.nl/kennisbank. We hebben een samenvatting gemaakt van de positieve eigenschappen. Waterbeheer Een groenblauwdak (groendak met waterpartijen) houdt water vast, dat verdampt of vertraagd wordt afgevoerd naar infiltratie of afvoersystemen. Dit verlaagt de piekbelasting op straatniveau en in de gemeentelijke rioleringssystemen bij hevige (kortstondige) buien. De sponswerking van groendaken is overigens niet betrouwbaar voor waterbeheer. Concreet: een hoog percentage groendaken in de wijk zorgt voor 65% meer verdamping (vergeleken met ‘kale’ daken). Circa 38% van alle neerslag verdampt bij volledig groenblauwe daken (met totaal 70 mm waterberging en afvoerbegrenzing). Daarnaast gaat er 17% minder afvoer naar riolering. Dan praten we over 60% van alle neerslag die nog maar wordt afgevoerd bij volledig groenblauwe daken. Ook komt er 40% minder rioolwater in oppervlaktewater door overstort. Overigens kun je het opgevangen hemelwater ook prima gebruiken voor bewatering van de planten (op dak, aan gevel) en het doorspoelen van toiletten. Dat bespaart waardevol drinkwater. Verkoeling buiten Zonlichtweerkaatsing is tot zes keer groter bij groendaken dan bij donkere dakbedekking. Bitumen heeft een zonlichtweerkaatsing van 5%, kort gras van 15% en lang gras van 30%. Door absorptie en verdamping, beschaduwing en weerkaatsing blijft de temperatuur (net) boven een groendak in de zomer beperkt tot circa 35°C. Dit is veel lager dan boven een traditioneel plat (zwart) dak of (rood) pannendak, waar de temperatuur kan oplopen tot 70°C en bij bitumen dakbedekking zelfs tot 90°C. Dit geldt voor groendaken wel zolang deze voldoende vocht bevatten. Er vindt namelijk geen warmteaccumulatie (doorwarming) plaats wanneer er water verdampt. Verkoeling binnen Een lagere oppervlaktetemperatuur door groendaken zorgt voor een lagere binnentemperatuur. Hierdoor is er ook minder energie nodig om te koelen. Lopend onderzoek lijkt te onderbouwen dat de temperatuur in de binnenruimte onder een groendak zelfs tot 7°C à 8°C lager ligt dan onder een zwart dak. Uit onderzoeken op plaatsen met een vergelijkbare klimatologische situatie als in Nederland volgt dat een groendak de gemiddelde dagelijkse warmtestroom in de zomer (naar binnen) met 70 tot 90% kan verminderen. Goede isolatie van het dak blijft echter wel belangrijk. Een groendak heeft namelijk in de winter een minimale isolerende werking. Gezondheid en welzijn Een groene, natuurlijke omgeving sluit – veel meer dan een urbane omgeving – aan bij ons lichaam en ons brein. Het zorgt voor ontspanning en vermindering van stress en pijn. Ongeveer 40 seconden kijken naar een groen dak verbetert de concentratie. In een Amerikaanse studie bleek bijvoorbeeld dat patiënten met uitzicht op bomen tot 30% minder zware pijnstillers namen en dat de ligduur na een operatie afnam met bijna 10% wanneer de patiënt uitzicht had op bomen (vergeleken met uitzicht op een stenen muur). Sindsdien zijn er veel meer studies gedaan die deze bevinding onderschrijven. Waarde Het woongenot stijgt bij woningen die uitzicht hebben op, of in nabijheid zijn van een groene en/of blauwe omgeving. Voor direct woongenot is het hebben van een buitenruimte een voorwaarde. In verschillende gebouwlabels leveren duurzame (groene) daken punten op. Bijvoorbeeld bij BREEAM, LEED, WELL, HOE (Frans) en DGNB (Duits). Biodiversiteit Groene daken bieden levensruimte voor plant, dier en mens. Ze dragen daardoor bij aan de verhoging van de verscheidenheid aan plant en diersoorten: meer bloemen, vlinders en vogels. Je kunt de variatie vergroten door zowel zon als schaduwplekken te creëren, bijvoorbeeld met zonnepanelen. Naast een voedselbron voor insecten en vogels, bieden groendaken ook broedplaatsen aan grondbroedende vogels. Zonnepanelen bieden dieren schuilplaatsen. Geluid De geluidsreductie is afhankelijk van de begroeiing en van de soort, dikte en vochtgehalte van het substraat. Deze reductie is dus geen constante. Groendaken kunnen de geluidsweerkaatsing tot 3 dB verminderen. Levensduur dak(bedekking) Uit praktijkervaringen blijkt steeds vaker dat er minimaal een verdubbeling van de levensduur van de onderliggende dakbedekking wordt gehaald door toevoeging van een groendak. Door deze extra laag treden schadelijke effecten door Uvstraling en temperatuurwisselingen minder of niet op. Heeft dus een dakbedekking van goede kwaliteit een bewezen levensduur van zo’n 35 jaar, dan gaat deze onder een groendak zo’n 70 jaar mee, bij goed onderhoud. Hiermee is de levensduur van groendaken goed vergelijkbaar met die van dakpannen. Dit betekent dat een groendak voldoet aan de termijn van 50 jaar voor een Meerjarenonderhoudsplanning (MJOP). Zonnepanelen en groen Zonnepanelen die gekoeld worden door groen, leveren meer op dan zonnepanelen op een zwart dak. Gemiddeld is het rendement zo’n 5% hoger en kan oplopen tot 16% op een piekmoment. Dit komt doordat een groendak overdag een stuk koeler blijft dan een kaal dak. Dat voorkomt dat zonnepanelen oververhit raken en daardoor minder stroom leveren. Zonnepanelen functioneren namelijk optimaal bij een temperatuur van 25 °C. Onderzoek laat zien dat het groene dak op sommige momenten zelfs 20°C koeler is dan het kale dak. Voorwaarde is wel dat het groen volledig onder de zonnepanelen wordt doorgelegd. Het laagste punt van het zonnepaneel moet minimaal 25 à 30 cm afstand hebben tot het groen om de warme lucht te kunnen afvoeren. Overigens is de biodiversiteit ook te vergroten door de combinatie van zonminnende en schaduwminnende planten. Fabels over groene daken De Facts & Values Multifunctionele Daken van het Nationaal Dakenplan noemt enkele fabels rond multifunctionele daken. Wij beperken ons hier tot de fabels rond groene daken: ◼ Substantiële bijdrage CO2vastlegging. Er wordt gezegd dat een groendak een substantiële bijdrage levert aan CO2vastlegging. Deze bijdrage is echter zo klein dat het niet als expliciet voordeel is te benoemen. Duits onderzoek toonde aan dat de CO2uitstoot door productie en aanleg van een groen dak pas in 48 jaar weer is opgenomen door het groendak zelf. Uiteraard is de CO2opname ook afhankelijk van de soort beplanting. ◼ Opname fijnstof. Er wordt gezegd dat groen op het dak fijnstof absorbeert en een luchtzuiverende werking heeft. Onderzoeken hebben aangetoond dat dit effect zeer minimaal is. ◼ Risico brandgevaar. Er wordt gezegd dat duurzaam gebruik van het dak brandgevaar oplevert. Dit is onjuist. Vanuit de NTA 8292 zijn extensieve begroeide daken met een specifieke substraat opbouw van minimaal 40 mm, conform NEN 6063 getest en voldeden aan BRoof(t1). Onder meer groene daken dragen juist door de verhoogde waterbeschikbaarheid in de drainagelaag, bij aan reductie van brandgevaar. Ook in droge periodes bevatten de sedumplanten met substraat en drainagelaag relatief veel vocht, waardoor deze voldoen aan de eis in het Besluit bouwwerken leefomgeving: niet brandgevaarlijk. Mocht er brand ontstaan door niet goed functionerende zonnepanelen, dan kan een begroeid dak brandvertragend werken. ◼ Risico schade door bevriezing dak. Er wordt gezegd dat een groen(blauw) dak het risico op (schade door) bevriezing vergroot. Onderzoek van een jaar lang ieder uur meten toonde echter aan dat een groendak niet onder de 0°C kwam. ◼ Risico op lekkage dak door wortelgroei. Er wordt gezegd dat wortelgroei van planten op het dak het risico op lekkage vergroot. Echter, het aanbrengen van wortelwerende dakbedekking of een aanvullende wortelwerende folie neemt het risico op lekkage door wortelgroei weg. Zonnepanelen die gekoeld worden door groen, leveren meer op dan zonnepanelen op een zwart dak. Foto: Erik Steegman, Dakenraad.nl. Foto: Zinco.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=