11 NUMMER 5 / MEI 2023 ACTUEEL COLUMN JOHAN OLTVOORT Circulair en prefab bouwen is op dit moment actueel door milieumaatregelen en een toekomstig gebrek aan grondstoffen. Eigenlijk is dit denken niet nieuw. Als we kijken naar oudere boerderijen in de Achterhoek of Twente en daarbuiten ook, zien we aan de gebinten dat deze vaker gebruikt zijn. Er zitten vaak gaten in de stijlen en balken die duiden op een veranderde toepassing. De wand, de ruimte in het vakwerk werd opgevuld met vlechtwerk van wilgentenen en afgestreken met leem vermengd met stro en nog weer later met bakstenen. Hoe herkenbaar in deze tijd. Gebinten zijn vervangen door staalconstructies of betoncasco’s. De lemen wanden door sandwichpanelen of snelbouwstenen. De achterliggende gedachte toen was vaak geld gedreven. Arbeid was goedkoop en materiaal duur. De tendens dat materiaal duur en schaars wordt herkennen we. Daarom is het belangrijk dat we nu bij nieuwbouw ook rekening houden met toekomstige veranderingen. De gebinten werden met pen en gat in elkaar gezet. De verbindingen werden niet gelast of gelijmd, zodat ze later weer uit elkaar gehaald konden worden. Datzelfde kunnen we nu ook met onze hout, beton en staalconstructies doen. Meer met bouten en met droge verbindingen werken dan de constructie in elkaar lassen of aan elkaar stortten. Dit vraagt inzicht en kennis van de mogelijkheden door de opdrachtgever, architect en constructeur. En een andere mindset. VOORUIT DENKEN Een ander aspect is dat men vooruit moet denken. De boer of de landeigenaar had eigen bomen die tot gebinten, stijlen en balken gezaagd konden worden. Deze werden eerst gekapt, gedroogd daarna gezaagd. De boom werd van top tot en met stam ingemeten om maar zo veel mogelijk hout te kunnen gebruiken met zo min mogelijk afval. Na het zagen ging de timmerman in de winter de gebinten samenstellen en de traditionele houtverbindingen maken. Dit proces kon wel een aantal jaren duren. Dat gaf niet, men had tijd. Voor nu is het een bewuste keuze om met prefab te werken. Dit vraagt een proactieve instelling. De werkvoorbereiding moet eerder starten dan op de traditionele manier. Voorbeeld: leidingen frezen in betonwanden gaat niet. Het ontwerp wordt in een 3d model gezet en gecontroleerd op fouten. De afzonderlijke delen worden uit het model gehaald en extern geproduceerd. Het model is de denkbeeldige productie en montage van het bouwwerk. De daadwerkelijke verwerking vindt plaats op de bouwplaats. Doordat er een controle op fouten heeft plaatsgevonden past het geheel. Op deze manier kunnen we snel en foutloos werken. Zo houden we tijd over. Johan Oltvoort Directeur Olbecon en Olcas Circulair en prefab bouwen Nieuwe Column Johan Oltvoort geeft maandelijks in BouwTotaal zijn visie op de rol van prefab in de bouw. Betaalbare houten conceptwoningen In de realisatie wordt een circulaire houtbouw conceptwoning toegepast. Deze wordt geproduceerd bij DAT Bouwsystemen, de houtbouwfabriek van VORM. In deze woning zijn prefab wanden, prefab gevelelementen, prefab badkamers en prefab kernen toegepast, waardoor deze woning snel en betaalbaar te bouwen is. Zo wordt binnen circa vijf maanden een volledig gebouw gerealiseerd met meerdere woningen voor verschillende doelgroepen. De woningen worden als bouwpakket vervoerd naar de bouwlocatie. In de praktijk brengt dit minder transportbewegingen met zich mee. De bouwlocatie volstaat met een compact assemblageteam en een telescoopkraan om de gebouwen in korte tijd te monteren. Dit verkort de doorlooptijd en vermindert de overlast voor de buurt. Bovendien zijn de woningen bijzonder duurzaam, met een GPR score van 8 en een MPG score van <0,8. VISIE “Werken met een vernieuwend bouwconcept in hout sluit aan bij de missie en visie van Havensteder: betaalbare woningen bieden, die we goed en duurzaam onderhouden en waar mensen prettig in wonen”, aldus Ellen Hakstege van gebiedsontwikkelaar Havensteder. “Het blijft uitdagend om met een slim ontwerp te komen in complexe binnenstedelijke opgaven. Wij zijn blij dat we erin geslaagd zijn om met een vernieuwend houtbouwconcept óók aan te sluiten bij de historische context van Crooswijk”, zegt Sjuul Cluitmans van partner heren 5 architecten. Buurtontwikkelaar BuurtBoost, één van de nieuwe initiatieven van VORM, richt zich specifiek op het verbeteren van bestaande buurten door zowel de fysieke als sociale opgaven aan te pakken. In Crooswijk blijft BuurtBoost vanuit VORM in de lead om de nieuwe woningen te realiseren en is er met meerdere VORM bedrijven gekeken naar het vinden van een passende oplossing voor het toevoegen van circulaire, betaalbare en houten woningen. Artist impression houten conceptwoningen Oud-Crooswijk. Illustratie: Vivid Vision. Het Rotterdamse Crooswijk krijgt circulaire en betaalbare conceptwoningen, verdeeld over vijf locaties in het Van Meekerengebied. Bouwend projectontwikkelaar VORM en heren 5 architecten zijn door Havensteder als winnaars geselecteerd met dit plan. De woningen worden gerealiseerd ter vervanging van bestaande woningen én op lege plekken die zijn ontstaan na eerdere stadsvernieuwingsopgaven. Door de toepassing van geïndustrialiseerde bouw in hout en gebruik van duurzame materialen zijn de woningen sneller, beter en met minimale overlast voor de omwonenden te bouwen. Slechte waterkwaliteit kan jaarlijks 17,5 miljard euro omzet kosten In 2027 moet de waterkwaliteit in Nederland voldoen aan de doelen van de Europese Kaderrichtlijn water (KRW). Adviesbureau Witteveen+Bos bracht voor Bouwend Nederland in kaart wat de risico’s zijn voor de bouw- en infrasector als Nederland in 2027 op veel plaatsen nog niet voldoet aan de KRW. Potentieel kan 17,5 miljard euro omzet per jaar in de knel komen, als bouwprojecten niet meer vergund kunnen worden. Als het kabinet samen met het bedrijfsleven forse extra inspanningen pleegt, kunnen de risico’s beperkt blijven. Net als bij de situatie met PFAS zal mogelijk geen water verplaatst mogen worden, ook niet tijdelijk. “In het slechtste geval kan een kwart tot wel een derde van de totale bouwproductie mogelijk niet meer vergund worden”, benadrukt Martijn Verwoerd, senior beleidsadviseur publiekrecht bij Bouwend Nederland. “Het kan zijn dat de vergunning voor het bouwwerk zelf wel kan worden verleend, maar dat geen toestemming mag worden gegeven voor het tijdelijk droogpompen van de bouwput en het lozen van het water uit die bouwput. Mogelijk blijft het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen en bijbehorende infrastructuur hierdoor nog verder achter op de ambities die het kabinet heeft.” KABINET TREF SNEL DRIE MAATREGELEN De gevolgen voor de bouw- en infrasector kunnen verkleind worden als bevoegd gezagen besluiten om gebruik te maken van maatwerkvoorschriften verbonden aan vergunningen. Bouwend Nederland roept het kabinet daarom op om snel in actie te komen en de volgende drie maatregelen te treffen: 1. Voer actief bronbeleid: vervuiling dat niet in het water komt wordt ook geen probleem. 2. Maak meer middelen vrij voor aanpassingen: we weten dat bijvoorbeeld het laten meanderen van kanalen en stromen positief doorwerkt in de waterkwaliteit. 3. Zet maatwerkvoorschriften in: bij bronbemaling of het gebruik maken van waterstaatswerken moet in gevallen waarbij waterkwaliteit een rol speelt het gebruik van maatwerkvoorschriften uitgangspunt worden, met een ‘ja, tenzij’ uitgangspunt. Het rapport is te downloaden via de website van Bouwend Nederland. Vul in het zoekvak in: ‘Slechte waterkwaliteit’.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=