PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 12 Hang- en sluitwerk wordt steeds Lange tijd waren de enige functies van hang- en sluitwerk het beweegbaar en afsluitbaar maken van ramen en deuren. Daar is de laatste decennia inbraakwerendheid bijgekomen. Maar nu komen er ook andere uitdagingen op het hang- en sluitwerk af, zoals circulariteit, brandwerendheid, luchtdichtheid, digitalisering, toegangscontrole en keyless-entry. BouwTotaal sprak Arjen Koole, directeur van de Branchevereniging Hang- en Sluitwerk (VHS): wat zijn de gevolgen van alle ontwikkelingen voor hang- en sluitwerk? TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: VHS De leden van VHS zijn fabrikanten en leveranciers van hang- en sluitwerk en producten voor toepassing in de gebouwde omgeving op het gebied van beveiliging, toegankelijkheid en veiligheid. De afnemers van de leden bevinden zich met name in de bouwsector, bouwgroothandel en bouwmarkten. Omdat de handel vaak een schakel is tussen de VHS-leden en eindgebruikers, dringt de vraag zich op of de leden voldoende in staat zijn de ervaringen in de praktijk mee te nemen bij productontwikkeling. Volgens Arjen Koole is er juist veel contact met de praktijk: “We werken al lange tijd samen met het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW), waardoor we veel ‘praktijkgeluiden’ horen. Veel leden hebben daarnaast bij grote en/ of complexe projecten vaak rechtstreeks contact met de eindgebruiker, in verband met advisering. Of ze adviseren aannemers. En van de handel horen we natuurlijk eveneens wat er allemaal speelt. Verder leveren we aan bijvoorbeeld de gevelbouwers en timmerindustrie. Tot slot zitten we in diverse overlegstructuren, dus we weten precies wat er speelt in de markt.” CIRCULARITEIT Een belangrijk onderwerp is circulariteit. Arjen: “VHS is één van de vijf brancheorganisaties in de gevelbouw die de Circulaire Geveleconomie hebben opgezet. De ambitie is het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gevels van gebouwen, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten.” Ramen, deuren, kozijnen of een vliesgevel, moeten na demontage weer onderdeel uitmaken van een gevel in een nieuw gebouw. Dit, inclusief de bijbehorende onderdelen zoals hang- & sluitwerk, maar ook glas, panelen en andere kleinere onderdelen. De andere vier brancheorganisaties zijn de Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG), Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie (VKG), Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBVT) en Bouwend Nederland Vakgroep GLAS, Vlakglas Recycling Nederland (VRN). Begin 2024 is het Akkoord Circulaire Geveleconomie getekend door de vijf partijen, Hugo de Jonge, minister van BZK en Vivianne Heijnen, staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat. In dat Akkoord leggen de gevelbranche en de overheid afspraken over doelstellingen en ambities op het vlak van circulariteit en klimaat vast. Ook de ambities van VHS zijn vastgelegd: • VHS streeft ernaar dat het gebruik van secundair metaal in hang- en sluitwerk in 2030 zal zijn gestegen met circa 20% ten opzichte van het percentage vastgesteld in de Verkenning. • VHS streeft ernaar dat de levensduur van hang- en sluitwerk van gemiddeld 20 tot 25 jaar (met een spreiding tussen 7 en 30 jaar) stijgt tot gemiddeld 35 jaar in 2030. “Het noemen van een percentage hergebruik is complex. Het gaat vaak om veel kleine onderdelen. Het is lastig die allemaal terug te winnen. Alle onderdelen moet je losmaken van kozijnen, ramen en deuren: wie gaat dat doen? Daarna moet je beoordelen of onderdelen herbruikbaar zijn of moeten worden gerecycled tot nieuwe grondstof voor hang- en sluitwerk. Op dit moment verdwijnt er veel in de shredder. Dat komt ook doordat nieuwe producten nu nog goedkoper zijn dan circulair hang- en sluitwerk. Hier ligt een flinke uitdaging”, zegt Arjen. “Gelukkig is er door het Nationaal Groeifonds in 2023 100 miljoen toegekend aan het programma Toekomstbestendige Leefomgeving, waarvan 2,8 miljoen bestemd is voor de Circulaire Geveleconomie. Hiermee zijn de middelen beschikbaar om met de ambities verder aan de slag te gaan.” Een tweede spoor is het verlengen van de levensduur van hang- en sluitwerk. Arjen legt uit: “Nu gaan we uit van 20 tot 25 jaar, maar gemiddeld kan dat omhoog naar 35 jaar. De mechanische producten kunnen zelfs wel 40 tot 50 jaar meegaan, maar de elektronische producten hebben een veel kortere levensduur, waardoor het gemiddelde weer daalt.” Een ander milieuaspect is de milieuprestatie van hang- en sluitwerk. Voor de leden van VHS zijn branche-specifieke Environmental Product Declarations (EPD’s) gemaakt voor hang- en sluitwerk. Deze staan in de Nationale Milieudatabase als zogenoemd categorie-2-data (branchegebonden). “Met de verwachte aanscherping van de milieuprestatie medio 2025 voor woningen van 0,8 naar 0,5, wordt het milieu-aspect vooral bij nieuwbouw steeds belangrijker. Daarom hebben wij voor onze leden in samenwerking met SGS-search zogenoemde ‘VHS branche EPD’s’ gemaakt. Alle VHS-leden kunnen voor de voor hen relevante producten van deze VHS-EPD’s gebruikmaken. De milieuprestatieverklaringen zijn alleen beschikbaar voor de leden van de VHS.” BRANDVEILIGHEID Een ander belangrijk aspect is de brand- en rookwerendheid van een deur/kozijn-combinatie. Deze moet voor verschillende toepassingen voldoen aan de brand- of rookweerstand vereisten in het huidige Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Ook moet de deur/kozijn-combinatie zijn getest door een geaccrediteerd testinstituut op het gebied van brand- en rookwerende deuren en deurkozijnen. Sinds 1 juli 2021 wordt NEN 6075:2020, ‘Bepaling van de weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimten’ aangewezen in de bouwregelgeving. Arjen over brand- en rookwerendheidseisen: “Dit gaf veel onduidelijkheid over onder meer het verantwoord vervangen van bijvoorbeeld hang- en sluitwerk. Daarover is nog weinig kennis beschikbaar. Om hier meer duidelijkheid in te krijgen is in 2023 een testprogramma gestart met Peutz. Zo hebben we als eerste twee deuren getest in samenwerking met Kegro en is inmiddels ook een geslaagde test uitgevoerd voor ramen in samenwerking met Hebo. De komende periode volgen nog meer testen. Ook werken we samen met de NBVT (Branchevereniging timmerindustrie, red.).” Hij vervolgt: “Op basis van de inmiddels beschikbare normen (regels) voor onder andere het uitwisselen van producten, de zogenaamde Extended Application normen, willen we onze leden mede met het beschikbaar stellen van de testrapporten faciliteren bij het aantonen of hun producten als gelijkwaardig beoordeeld kunnen worden. En aanvullend hierop hopen we straks ook in de markt over dit onderwerp gerichter en onderbouwd voorlichting te kunnen geven.” DIGITALISERING Inmiddels ontkomen ook de VHS-leden niet meer aan de digitalisering in de bouw. Arjen: “Wij hebben op 29 november 2023 samen met de Vereniging fabrikanten IJzerwaren en Gereedschappen (IJG) en Ketenstandaard Bouw en Techniek een convenant ondertekend met als doel de digitalisering in de bouw-, industrie- en installatiesector te ondersteunen en te versnellen. Het convenant heeft als hoofddoel het stimuleren en ondersteunen van leden bij het uniform aanleveren en toepassen van productdata. Door te kiezen voor de ETIM-classificatie als standaard, willen we de sector beter laten Hang- en sluitwerk wordt steeds ‘slimmer’, zoals de deur openen met je smartphone (keyless-entry). Arjen Koole, directeur Algemene Branchevereniging VHS: “Hang- en sluitwerk heeft steeds meer functies. Niet alleen het afsluiten van ramen en deuren, maar ook inbraakwerendheid, kierdichting, brandwerendheid, digitale toegangscontrole, circulariteit en het mag ook mooi zijn!” Slimme sloten van DOM Nederland. Op afstand via app of software bepalen wie toegang heeft. Ook te bedienen via app op smartphone of druppelsleutel aan de sleutelbos. Foto: ©DOM
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=