45 NUMMER 11 / NOVEMBER 2021 DIGITALISERING Van lijntjes naar objecten tekenen In 1984 verscheen het eerste CAD boek van Ronald Boeklagen. Inmiddels staat de teller op een indrukwekkend aantal van 150 boeken. Daarnaast geeft hij cursussen AutoCAD, Inventor en Revit bij TEC / CAD College in Nijmegen en verzorgt hij HBO-opleidingen. Hij ontving tevens de Autodesk award ‘Best ATC Instructor of the Benelux’. Tijd voor een gesprek over de ontwikkelingen in het belangrijkste teken-/ ontwerpprogramma voor de bouw en industrie. TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: TEC / CAD COLLEGE “De titel van mijn eerste boek was: ‘AutoCAD 1.17 en verder’. Nou, die titel is dus nog steeds actueel”, lacht Ronald Boeklagen. Inmiddels is dus de 150e verschenen met de titel ‘Bouw Informatie Modelleren - Revit 2022’. Zijn eerste boek kwam voort uit de behoefte aan cursussen over het begin jaren tachtig nog nieuwe AutoCAD. “En voor een cursus heb je een goed lesboek nodig. Dat vind ik trouwens nog steeds, ondanks de opkomst van online lesmateriaal. Bij digitaal lesmateriaal dreigt verwatering. Ik zie genoeg Youtube cursussen op internet die verouderd zijn.” Ronald schrijft niet alleen de boeken, hij geeft ook les aan het TEC / CAD College BV in Nijmegen. TEC staat voor ‘Twente Engineering Consultancy’ en is in 1984 door Ronald opgericht aan de Technische Universiteit Twente. Waar komt die fascinatie voor CAD vandaan? “Ik kwam begin jaren tachtig in aanraking met de eerste CAD-programma’s. Ik werkte toen deeltijd onder rector magnificus Harry van den Kroonenberg, die bekend staat als de geestelijk vader van ‘de ondernemende universiteit’. Het boeide me dat je met een tekenprogramma iets kunt simuleren dat nog gebouwd moet worden. En dat vind ik nog steeds.” VAN LIJNEN NAAR OBJECTEN De eerste CAD-programma’s boden de mogelijkheid om vooral 2D lijnen, bogen en arceringen te maken, onafhankelijk van het vakgebied. “Vanaf 1992 kwam de eerste 3D programma’s waarmee je deuren, ramen, wanden en daken kon maken. Maar dat was nog puur tekenen, zonder achterliggende intelligentie. Die programma’s waren nog niet parametrisch of associatief. Als je een wand wilde vergroten, bleef de rest gewoon staan. Er kwamen eind jaren negentig ook branche specifieke CAD-programma’s, zoals het populaire Autodesk Revit voor de bouw en Autodesk Inventor voor de werktuigbouw.” In het eerste decennia van deze eeuwwerden de 3D-programma’s ook ‘intelligent’. Lijnen tekenen werd ‘object georiënteerd’ ontwerpen. Dat wil zeggen dat het programma een wand niet langer ziet als een verzameling lijnen, maar ook echt als ‘wand’, met de daarbij horende eigenschappen. Wie een wand Ontwerpen, tekenen en construeren met Revit. aanklikt ziet de materialen waaruit de wand bestaat. Het vergroten van een wand heeft ineens consequenties voor aansluitende vloeren, wanden en de deuren en ramen die erin zitten. Het programma kent de associatie tussen bouwdelen, die samen een gebouw vormen. BIM De laatste tien jaar is geleidelijk de stap gemaakt naar BIM-modellen. Dit is 3D Bouw Informatie Modelleren van gebouwen waarin de diverse bouwpartners samenwerken. Ronald: “De installateur heeft bijvoorbeeld dan toegang tot bepaalde lagen in het gebouwmodel, waarin de installaties zijn getekend. Een BIM-model staat tegenwoordig meestal op een centrale server, waar alle bouwpartners een geautoriseerde toegang hebben. Voordeel is dat iedereen altijd de meest actuele versie ziet. Er zijn niet meer meerdere versies van tekeningen van een detail in omloop, waardoor vergissingen zijn uitgesloten. Daarnaast zijn de huidige BIM-modellen voorzien van clash-detectie. Een ontwerper ziet dan direct als hij een aanpassing wil doen, of die strijdig is met de constructie. Denk aan een leiding die ineens door een stalen ligger loopt.” Programma’s als Revit en Inventor zijn er tegenwoordig in BIM uitvoeringen, waardoor een gebruiker dus direct in een Bouw Informatie Model kan werken. “Een nieuwe trend is de 3D-bril waarmee je in een gebouw real-time bijvoorbeeld leidingen in een wand ziet lopen. Of je ziet op de bouwplaats door de bril hoe details zijn ontworpen. Feitelijk hoef je daardoor minder goed tekeningen te kunnen lezen. BIM- en CAD-modelleurs hebben ook steeds minder interesse in 2D-tekeningen: die willen gelijk in 3Dmodelleren. Ik merk dat bij onze opleidingen. Maar voor een goed 3D ontwerp moet je toch echt wel goede lijnen en arceringen kunnen maken. Dus die trend vind ik wel zorgelijk.” NIEUWE GENERATIE Jaarlijks verschijnen er actuele uitgaven op het gebied van AutoCAD, Inventor en Revit voor MBO en HBO. “De ontwikkelingen gaan door en de inhoud van de boeken moet ook aansluiten op de veranderende werk- en denkwijzen bij ontwerpers. Aandacht is ook nodig voor bijvoorbeeld getalnotaties in de Autodesk programma’s. Het is een Amerikaans bedrijf, dus een punt in een getal is daar een komma. Ander voorbeeld: de kadastrale kaarten in de VS zijn veel minder nauwkeurig. Hierdoor moet je trucjes toepassen om een gebouw om de juiste locatie te modelleren. Speciale software moet zorgen voor een goede aansluiting op de kadastrale gegevens in Nederland”, vertelt Ronald. Soms kan het volgens Ronald handig zijn om Revit te koppelen aan Inventor: “Inventor is meer gericht op de maakindustrie en kent dus ook meer mogelijkheden om bijvoorbeeld aluminium profielen te detailleren. Denk aan aluminium profielen voor een vliesgevel. Doordat de programma’s zijn te koppelen kun je de gedetailleerde profielen overnemen in Revit. Het voordeel is dat het aluminium profiel een ‘object’ blijft. Dus ook in Revit blijft het profiel zich associatief gedragen. Deze CAD-programma’s zijn inmiddels onmisbaar in de bouw. En de gebruiker van een gebouw kan beschikken over een gebouwmodel met alle informatie voor het gebouwbeheer. En dan is het gebouwmodel ook nog een materialenpaspoort, dat aangeeft welke materialen er in een gebouw zijn verwerkt en later zijn her te gebruiken.” Ir. Ronald Boeklagen, auteur en docent CAD: “Het boeit me dat je met een tekenprogramma iets kunt simuleren dat nog gebouwd moet worden.” Leer- en naslagwerken Revit
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=