PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 22 NATUURINCLUSIEF BOUWEN Ecosysteem is zeker zo belangrijk als woning WAT IS NL GREENLABEL? NL Greenlabel staat voor een meetbaar duurzame leefomgeving. Deze aanjager van de natuurinclusieve leefomgeving is in 2010 opgericht door Nico Wissing en Lodewijk Hoekstra. Nico heeft met Studio Nico Wissing ruim veertig jaar ervaring in duurzaam en innovatief tuin- en landschapsontwerp en Lodewijk is als ‘groenste tv-tuinman’ landelijk bekend van (voormalige) tv-programma’s als Eigen Huis & Tuin en Lodewijks Groene Geluk. Samen kwamen zij tot de conclusie dat juist de groene sector een belangrijke rol kan vervullen in de strijd tegen biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Er is inmiddels een partnernetwerk met 220 partners, van hoveniers tot adviesbureaus. Tevens waken The Greenlabel Institute en de Wetenschappelijke Raad van Advies ervoor dat de inzichten voortdurend worden beproefd en verbeterd. LABELING Voor NL Greenlabel zijn zichtbaarheid en creëren van waarde belangrijk. Daarom zijn er een plant-, product-, tuin-, terrein- en gebiedslabel ontwikkeld, om duurzaamheid te kwantificeren en aantoonbaar te maken. Dat biedt mogelijkheden voor opdrachtgevers om in de uitvraag voor een project duurzaamheidseisen te stellen en marktpartijen kunnen vervolgens die gevraagde duurzaamheid aantonen met labeling. Een belangrijke stap naar natuurinclusief bouwen is het Register Duurzame Leefomgeving (RDL), dat eind 2022 is gelanceerd door NL Greenlabel. Het RDL biedt de mogelijkheid om een gebied te selecteren en daar vervolgens een NL Omgevingsscan voor aan te vragen. Die scan biedt gedetailleerd inzicht in thema’s als klimaatadaptatie, gezondheid en biodiversiteit en geeft per thema - hittestress, wateroverlast, welzijn, hinder, mobiliteit en verdeling natuurlijke elementen - ook een score van A t/m G. Op basis van een nulmeting kan dan vervolgens de ambitie worden bepaald en tevens het ontwerp worden ingeladen en gevalideerd. NATIONAAL DASHBOARD Het Register Duurzame Leefomgeving is sinds kort geïntegreerd in het Nationaal Dashboard Toekomstbestendige Leefomgeving. Het Dashboard is een digitale handreiking, waarmee inzicht wordt gegeven in de stand van zaken in de Nederlandse leefomgeving op het gebied van klimaat, gezondheid en biodiversiteit. Tevens wordt er handelingsperspectief gegeven. Het Nationaal Dashboard Toekomstbestendige Leefomgeving valt onder de op 14 februari 2025 gelanceerde The Greenlabel Institute. Feitelijk zijn hierin de klimaatlabels ondergebracht die door NL Greenlabel zijn ontwikkeld. Hiermee geven Nico Wissing en Lodewijk Hoekstra gehoor aan de vraag vanuit de markt en diverse overheden om de methodiek onafhankelijk te borgen. Op die manier wordt de methodiek ontsloten voor ingenieursbureaus en ontwikkelaars, die als geaccrediteerde organisaties ermee kunnen gaan werken. Daardoor kunnen gemeenten en provincies, en financiële instellingen en bouwbedrijven met een partij/organisatie naar keuze samenwerken aan een duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Informatie: www.ndtl.nl en www.thegreenlabelinstitute.org. Een zeldzame plant of dier kunnen in Nederland een heel woningbouwproject jaren vertragen. Wie denkt dat natuurinclusief landschapsontwerper en mede-oprichter van NL Greenlabel, Nico Wissing, staat te juichen bij dergelijke ontwikkelingen, heeft het mis. “We slaan soms volledig door en dat zet natuurinclusief bouwen in een kwaad daglicht. Natuurinclusief bouwen en economische belangen kunnen prima hand in hand gaan, als we maar tijdig de woningbouwopgave en natuurwaarden op elkaar afstemmen. We zijn tot slot te gast in het landschap.” TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: NL GREENLABEL “Een natuurinclusief woningbouwproject op een stuk grond met monocultuur, zoals gras- of maïsland, kan zelfs natuurwaarden toevoegen aan een gebied. Denk aan meer bomen en ander groen, vergroting van de biodiversiteit, nestgelegenheden voor huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen en ruimte voor open water”, zegt Nico Wissing. Hij heeft ruim veertig jaar ervaring in tuin- en landschapsontwerpen. Door zijn eigen kijk op en gebruik van duurzame materialen wordt hij in binnen- en buitenland als ‘groene visionair’ gezien en regelmatig gevraagd voor adviezen, ontwerpen en lezingen. Naast NL Greenlabel is Nico ook eigenaar van Studio Nico Wissing. “Al die extra aandacht rond zeldzame planten en dieren is slecht voor het imago van natuurinclusief bouwen. Gelukkig zie je het bewustzijn steeds meer toenemen dat we anders moeten gaan bouwen, waarbij er respect is voor aanwezige natuurwaarden. We kunnen met zijn allen niet op de oude manier door blijven gaan, want dat gaat ten koste van de kwaliteit van onze leefomgeving. Maar natuurinclusief bouwen moet geen window-dressing worden met een paar dakpannen met nestelgelegenheid en een regenton.” GROTE LEEUWENKLAUW Nico noemt een treffend voorbeeld van een kleinschalig woningbouwproject in de Achterhoek dat een half jaar vertraging opliep doordat de vrij zeldzame ‘grote leeuwenklauw’ opdook. Deze plant staat dan ook op de Nederlandse Rode Lijst. “De ecoloog van de gemeente wilde hierdoor dat het plan werd aangepast. Er moest een nieuw kavelpaspoort komen. Er werd voorgesteld om het plantje in depot te plaatsen, maar anderhalve maand later stond het terrein vol met die plant, omdat het een éénjarige plant betreft en er blijkbaar veel zaden in de grond zaten. Ze lieten wel 780 bomen staan voor de biodiversiteit, maar het plantje was reden voor een half jaar vertraging. Dat heeft enorm veel geld, tijd en energie gekost. Daarnaast krijgt natuurinclusief bouwen hierdoor een negatief imago.” Nico kent wel meer voorbeelden, zoals de ooit landelijk bekende ‘Varens van Terborg’: “In 2007 werden op een slooppand in het centrum van Terborg de beschermde tong- en steenbreekvarens aangetroffen. Alle werkzaamheden werden toen stilgelegd, waardoor de inwoners van de buurt nog lange tijd tegen het verwaarloosde pand aan moesten kijken. Later werden er ’s nachts plotseling varens vernield en nog weer later werden ze door onbekenden zelfs weggehaald. Maar ook de hier veel voorkomende, maar wel beschermde, steenmarter zorgt voor veel oponthoud bij projecten.” Volgens de landschapsontwerper krijgt natuurinclusief bouwen hierdoor onterecht een slecht imago, omdat de focus verkeerd ligt: “Soms zijn bezwaarmakers zelfs niet eens oprecht bezorgd om de natuurwaarden, maar zien ze een zeldzame plant als stokpaardje om een project te vertragen. Iemand wil die bouwplannen niet en wijst dan naar die zeldzame plantjes of dieren. We moeten dus communiceren welke voordelen natuurinclusief bouwen heeft, in plaats van eindeloze discussies over zeldzame plantjes en dieren. Zo raken we het zicht op het grote geheel helemaal kwijt.” PRAKTIJKVOORBEELDEN Een mooi voorbeeld van natuurinclusief bouwen vindt Nico de bouw van het nieuwe Slingeland ziekenhuis bij de afslag Doetinchem-Oost aan de A18. “Ik ben gevraagd om eerst de landschappelijke waarden te inventariseren. Pas daarna is een ontwerp gemaakt voor het ziekenhuis, zodat plaatselijke bomen, bijzondere planten en bodemstructuren zoveel mogelijk intact blijven. Ook wordt rekening gehouden met overstromingsgevaar van de nabij gelegen Oude IJssel.” Een ander paradepaardje is de wijk Rivierduinen in Silvolde, waarvoor hij het landschapsontwerp verzorgde. Op de plek van een oude buizenfabriek is een duurzame, open en groene woonbuurt met 59 houten woningen gerealiseerd. Deze staan rond een herstelde rivierduin met inheemse plant- en boomsoorten. Ook vind je er een moestuin en plantenkas. Het project voldeed aan de hoogste eisen en ontving een NL Terreinlabel A-score van NLGreenlabel, won de Cobouw Duurzaamheid Award en een nominatie voor BNA Woongebouw van het Jaar. Oud-minister Hugo de Jonge roemde tijdens de opening in 2023 het project als ‘een voorbeeldproject voor Nederland’. Daarnaast noemde Rijksbouwmeester Francesco Veenstra project Rivierduinen bij een werkbezoek in het kader van het project Ruimtelijke Kwaliteit bij Industriële Woningbouw ‘Eén van de indrukwekkendste fabrieksmatige woningbouwprojecten die ik heb gezien.’ Nou, nog een voorbeeld dan: de ‘Horizon’ woningen van Heijmans. Wie zo’n woning koopt, kan ook kiezen uit vijf natuurinclusieve concepttuinen. Hoveniersbedrijf Gessel Groen ontwierp met hulp van NL Greenlabel de concepttuinen voor het nieuwe duurzame bouwconcept. Alle tuinconcepten zijn voorzien van het NL Tuinlabel A-score. Nico: “Met het bouwconcept ‘De toekomstbestendige woning’ wil Heijmans een nieuw type duurzame woningen op basis van houtskeletbouw Nico Wissing: “Een duurzame leefomgeving is belangrijker dan het gebouw zelf.” Voorbeeld van natuurinclusief bouwen is het in aanbouw zijnde (oplevering 2027) ziekenhuis Slingeland bij de afslag Doetinchem-Oost aan de A18. Nico Wissing heeft daarvoor eerst de landschappelijke waarden geïnventariseerd. Pas daarna is een ontwerp gemaakt voor het ziekenhuis, zodat plaatselijke bomen, bijzondere planten en bodemstructuren zoveel mogelijk intact blijven.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=