43 NUMMER 10 - OKTOBER 2024 AFBOUW PRAKTIJKOPLOSSINGEN Scheurvorming in metselwerk door natuurstenen muurplaten PRAKTIJKOPLOSSINGEN DOOR TECHNISCH BUREAU AFBOUW In deze rubriek ‘Afbouw Praktijkoplossingen’ geeft Technisch Bureau Afbouw (TBA) in iedere uitgave van BouwTotaal een oplossing aan van praktijkproblemen in de afbouwsector. TBA geeft deskundig en onafhankelijk technisch advies en ontwikkelt daarnaast normen, richtlijnen en brochures. Ook ondersteunen ze sociale partners in de afbouw. Ga voor meer informatie naar www.tbafbouw.nl. Op www.tbafbouw. nl/publicaties vind je alle andere normen, richtlijnen en brochures. Verder zijn er ook kennispapers die de afbouwer informeren over de mogelijke risico’s in zijn werk. Scheurvorming onder de natuursteen natuurplaat. In 2015 had een bouwbedrijf een woning gebouwd. De gevels waren uitgevoerd in schoon metselwerk. Op het schuin oplopende metselwerk had een natuursteenbedrijf muurplaten aangebracht. De muurplaten waren van gemaakt van Chinees hardsteen. In 2021 constateerden de bewoners scheurvorming in het metselwerk en onder de muurplaten. De scheuren werden steeds erger. Het natuursteenbedrijf wilde weten wat de oorzaak was van de scheuren en schakelde het Technisch Bureau Afbouw in voor een schadediagnose en een hersteladvies. TEKST: DRS. PHILIP OVERDUIN, TECHNISCH BUREAU AFBOUW BEELD: HERMEN DE HENK, TECHNISCH BUREAU AFBOUW “Tijdens mijn inspectie zag ik scheuren in het metselwerk”, vertelt Hermen de Hek, TBA-deskundige op het gebied van plafonds en wanden. “Sommige muurplaten waren kromgetrokken. De ruimte (dilataties) tussen de muurplaten was zeer beperkt: slechts 1-3 mm. De scheuren in het metselwerk en onder het natuursteen lieten een duidelijk beeld zien van een aanzienlijke lengteverandering van het natuursteen. Met andere woorden: door het uitzetten van het natuursteen werd kracht uitgeoefend op het metselwerk aan de beide uiteinden van de muurafdekking. Bovenaan werd de muurafdekking tegengehouden door het staande metselwerk. Onderaan was het metselwerk minder massief en kon de muurafdekking de kracht kwijt door het metselwerk kapot te drukken. De lengteverandering werd veroorzaakt door thermische belasting.” THERMISCHE BELASTING Thermische belasting, onder invloed van temperatuurveranderingen, kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de stabiliteit en duurzaamheid van het natuursteen en metselwerk. Hermen licht dit toe: 1. Uitzetting en krimp “Natuursteen is gevoelig is voor uitzetting en krimp als gevolg van temperatuurveranderingen. Wanneer het natuursteen wordt blootgesteld aan hoge temperaturen, zet de natuursteen uit. Naarmate de temperatuur daalt, krimpt de natuursteen weer. Deze cyclische bewegingen kunnen leiden tot spanningen in het metselwerk, wat op zijn beurt kan resulteren in het loslaten van de natuursteen.” 2. Onvoldoende dilatatievoegen “Eén van de belangrijkste redenen voor het loslaten van natuursteen is het ontbreken of onvoldoende dimensionering van dilatatievoegen. Dilatatievoegen zijn ontworpen om de uitzetting en krimp van materialen op te vangen en de opgebouwde spanningen te verminderen. Als er te weinig dilatatievoegen aanwezig zijn of als deze te smal zijn, kan de druk opstapelen en daardoor toenemen. Daardoor kan de natuursteen loskomen, of in dit geval het metselwerk kapot drukken.” 3. Slechte hechting “Een andere factor die kan bijdragen aan het loslaten van natuursteen is een slechte hechting tussen de steen en het metselmortel. Een onjuiste keuze van mortel of onvoldoende voorbereiding van het oppervlak van de natuursteen kan resulteren in een zwakke hechting. Bij thermische belastingen kunnen de spanningen die ontstaan door uitzetting en krimp de zwakke hechting verder verergeren, waardoor de natuursteen kan loslaten.” 4. Gebrek aan flexibiliteit “Metselwerk is over het algemeen een star systeem dat gevoelig is voor spanningen veroorzaakt door thermische belastingen. Natuursteen kan minder flexibel zijn dan andere materialen die worden gebruikt in metselwerkconstructies. Als het metselwerk niet voldoende flexibel is ontworpen om de bewegingen van de natuursteen op te vangen, kan dit leiden tot scheuren en het loslaten van de steen.” PREVENTIEVE MAATREGELEN Om het loslaten van natuursteen als gevolg van thermische belasting te voorkomen, zijn er volgens Hermen enkele belangrijke preventieve maatregelen die genomen kunnen worden: • Zorg voor voldoende dilatatievoegen en dimensioneer ze correct. • Selecteer een geschikte flexibele hechtmortel/lijm en zorg voor een goede voorbereiding van het steenoppervlak voor een optimale hechting. • Ontwerp het metselwerk met voldoende flexibiliteit om bewegingen van natuursteen op te vangen. • Voer regelmatig inspecties uit om eventuele tekenen van loslatende natuursteen op tijd te identificeren en corrigerende maatregelen te nemen. OORZAAK SCHADE Hermen: “Het loslaten van natuursteen van het metselwerk onder invloed van thermische belasting wordt in de basis veroorzaakt door factoren zoals uitzetting en krimp, onvoldoende dilatatievoegen en gebrek aan flexibiliteit. In deze situatie concludeerde ik dat de combinatie van het aanbrengen van de muurplaten in de normale metselspecie en te kleine openingen (dilataties) tussen de muurplaten had gezorgd tot het kapot drukken van het metselwerk en het losscheuren van de muurplaten.” HERSTELADVIES Om de schade te herstellen, waren er volgens Hermen enkele belangrijke stappen die genomen konden worden: • Verwijder de muurplaten, herstel het losse/gescheurde, maak de oude muurplaten schoon en vervang de kromme muurplaten. • Selecteer een geschikte (flexibele) mortel of lijm en zorg voor een goede voorbereiding van het steenoppervlak voor een optimale hechting. Een deugdelijk product- en verwerkingsadvies van een leverancier is dringend aan te bevelen. • Zorg voor voldoende dilatatievoegen tussen de muurplaten: minimaal 6-8 mm. • Laat de openingen tussen de muurplaten professioneel afkitten met een elastisch blijvende kit. Woning met muurplaten op schuin oplopende metselwerk. Scheurvorming in metselwerk onder de natuurstenen muurplaten op dakrand.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=