31 NUMMER 6 - JUNI 2024 INNOVATIE & INSPIRATIE Hechtsterkte bepalend voor zeer bijzonder metselwerk Het nieuwe pand van Coulisse langs de A1 in Enter springt direct in het oog door de kunstzinnig gemetselde gevels. De speciaal gebakken stenen worden verwerkt met een gemodificeerde doorstrijkmortel, om ook op de kleinste oplegvlakken voldoende hechtsterkte te verkrijgen. Coulisse is een familiebedrijf dat in 1992 in het Overijsselse Enter werd opgericht. Het is inmiddels uitgegroeid tot wereldwijde toeleverancier van raamdecoratie met vestigingen in Europa, Verenigde Staten en Australië. Vanwege ruimtegebrek laat het bedrijf een compleet nieuwe campus bouwen, op slechts een paar honderd meter van het huidige hoofdkantoor. Fase één is nu in uitvoering en betreft een magazijn van 15.000 m2 van 13 meter hoog. Er volgt nog een hoogbouwmagazijn en een kantoor. 300.000 BIJZONDERE STENEN Het ontwerp van de campus is gemaakt door het Italiaanse bureau Piuarch uit Milaan, met ondersteuning van Erwin Kleinsman Architect. De twee bedrijfshallen krijgen een opvallende gevel van metselwerk in meerdere verschillende patronen. Dat zijn patronen die speciaal voor dit project ontworpen zijn en waarvoor ook speciale stenen gebakken zijn met een eigen kleur en eigen formaten. De nieuwbouw wordt uitgevoerd door Wessels Rijssen, maar het bijzondere metselwerk is buiten die opdracht gehouden. Coulisse gunde dat aan Enterse metselaars. Rikkert Afbouwgroep en Bouwbedrijf Homan uit Enter tekenden samen voor de gigantische klus, die in regie wordt uitgevoerd. Zij verwerken in deze eerste fase maar liefst 300.000 gevelstenen. Daarvoor plaatsten ze 10.000 m² steigers met waterdichte kappen en netten. PROEFMUREN Voordat het werk kon starten, maakten de metselaars eerst proefmuren, zo vertelt directeur Luc Velten van Bouwbedrijf Homan. Remix Droge Mortel BV was daar als mortelleverancier ook al bij betrokken. Kleur van de stenen, kleur van de voeg, verbanden en hoekoplossingen werden hier allemaal uitgeprobeerd. Uiteindelijk werden zeven proefstukken gemaakt voordat er voor een bepaalde handvorm steen uit de nieuwe collectie van steenfabriek Vogelensangh en een doorstrijkmortel van Remix werd gekozen. Vogelensangh bakt de stenen als allerlaatste steenfabriek nog in een authentieke ringoven, waardoor bijzondere stenen ontstaan met een zeer gemêleerd uiterlijk. In de gevels zijn meerdere metselverbanden verwerkt. Er zijn onderin enkele lagen doorgestreken ‘standaard’ metselwerk, maar direct daarboven begint het bijzondere werk. Daarin staan de stenen rechtop, en dan ook nog om en om met het bovenvlak naar voren en het zijvlak naar voren. Er is voor gekozen om dat uit te voeren met stenen van 5 centimeter en stenen van 7 centimeter dik. Over dit staande verband heen komen steeds twee lagen met een horizontale deksteen, die extra lang is. Het bovenste deel van het metselwerk is nog weer anders. Hier is gekozen voor een continue afwisseling van een strek met een uitstekende kop. Voor deze uitstekende koppen zijn drieklezoren gebakken. GEMODIFICEERDE MORTEL Al het metselwerk is uitgevoerd met een doorstrijkmortel van Remix. “Dat is een gemodificeerde mortel”, vertelt Hans Bouwman, accountmanager van Remix voor Midden-Nederland. Voor architect en opdrachtgever was met name de kleur belangrijk, maar bij de modificatie heeft Remix vooral gestuurd op hechtsterkte en buigtreksterkte. “In één lange gevel staat het metselwerk op een geveldrager boven het laaddock. Die geveldrager werd onderstempeld totdat het metselwerk voldoende buigtreksterkte had bereikt. Daar was echter haast mee omdat er hier ook een transformatorstation gebouwd moest worden. De onderstempeling moest daarvoor zo snel mogelijk weg. Maar door de samenwerking van metselwerk en geveldrager moet dat wel verantwoord zijn.” De doorstrijkmortel is ontwikkeld volgens het Remix Mortel-Op-Maat® systeem. Daarmee wordt mortel afgestemd op de metselstenen, metselmethode en bouwplaats- en weersomstandigheden, voor een optimale hechting en stapeltempo. Remix bepaalde de mortelsamenstelling in het laboratorium, maar bij aanvang van het metselwerk werden ook proefstukjes gemetseld. “De eerste daarvan heb ik na een week meegenomen, de tweede na twee weken en de derde na drie werken. Die hebben we steeds getest in ons laboratorium. Na drie weken hadden we de buigtreksterkte al bereikt die we eigenlijk in de vierde week pas hoefden te hebben. Daarmee kon de onderstempeling op dat eerste deel worden weggehaald”, vertelt Hans. INSTRUCTIE OP DE STEIGER Modificeren van de mortel was nodig omdat de steen een gering zuigend vermogen had. Ook startte het werk in oktober 2023 en dus in een koude en natte periode. “De mortel voelt vetter aan dan normaal en trekt minder snel aan. We hebben op de steiger uitleg en instructies gegeven aan de metselaars waarom dat zo is. Ook hebben we gekeken naar de hoeveelheid water die je bijmengt. Als je de mortel te nat maakt, kun je niet genoeg lagen stapelen en kun je het niet tijdig afwerken. Als je de mortel te droog hebt, plakt die nog meer en wil die bijna niet van de troffel af”, zegt Hans. Het was voor de metselaars even uitproberen wat de juiste hoeveelheid water was, maar vanuit hun ervaring waren ze daar al snel achter. Luc Velten: “Het is een steen van 7 centimeter dik die staand wordt verwerkt. Dat zijn kleine hechtvlakken. De metselaars mogen dan ook niet kloppen op de steen want dat gaat ten koste van de hechtsterkte. Ze moeten die echt in één keer goed in de specie vlijen. Waar het bij de aanbestede projecten vaak ‘gauw gauw’ is, is het hier alleen maar ‘goed goed’. De uitgebreide instructie van Remix op de steiger heeft daarbij wel geholpen.” Het metselwerk wordt uitgevoerd in meerdere bijzondere verbanden, waarvoor speciale stenen gebakken zijn én een doorstrijkmortel gemodificeerd is. Het eerste deel van het metselwerk rust op geveldragers. De onderstempeling moest zo snel mogelijk worden verwijderd om een transformatorstation te kunnen bouwen. In deze eerste fase van het project worden 300.000 speciaal ontworpen stenen verwerkt.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=