17 NUMMER 10 / OKTOBER 2023 THEMA BOUWPLAATS EN LOGISTIEK is een portaalsysteem (12 x 12 meter) met een ABB-robotarm om het bereik te vergroten, de flexibiliteit te verhogen en complexere prints te kunnen maken. De printkop haalt een printsnelheid van 50 centimeter per seconde. Hiermee is het mogelijk om bijna volledig afgewerkte woningen te prefabriceren. “De bouwtijd van een woning gaat daarmee terug van 25 naar 5 weken. Hiermee moet de vierkante meter prijs uitkomen op zo’n 750 euro, waar conventionele woningen 1.000 tot 1.500 euro kosten”, aldus Berry. Er is tot slot ook een mobiele printer op rupswielen (CyBe Robot Crawler). Naast het aanbieden van 3D betonprinters, biedt CyBe ook eigen software (Chysel en Artysan), materiaal (CyBe Mortar), Design & Engineering en een eigen leerplatform (CyBe Lybrary) aan. Berry: “Hiermee is het mogelijk om oplossingen aan te bieden om de complexe bouwprocessen te vereenvoudigen en efficiënter samen te werken rondom 3D betonprinten, met als grote voordelen een snellere en duurzamere bouwproductie. We kunnen dus meedenken vanaf het programma van eisen tot aan de machine die het gebouw produceert.” Over de materiaalflow die CyBe kan verzorgen, zegt Berry: “Door middel van onze printmortel CyBe Mortar is het mogelijk gemaakt om 32% CO2-reductie te behalen. CyBe Mortar is al binnen 3 minuten hard en bereikt structurele sterkte in slechts één uur. Dit is belangrijk omdat de onderste lagen sterk genoeg moeten zijn om de rest van de constructie te kunnen dragen. Hiernaast wordt er zorg gedragen dat dit materiaal lokaal wordt geproduceerd, wat de transportkosten aanzienlijk verlaagt. Dit maakt een snel en efficiënt printproces, een vermindering van de kosten en duurzame resultaten mogelijk.” ONTWERPPROCES AANPASSEN Een gebouw waarin veel 3D geprint beton wordt gebruikt, vraagt al vanaf het schetsontwerp dat er nagedacht wordt over het productieproces. Martin: “Om de voordelen van 3D printen te benutten moet je al tijdig nadenken over het ontwerp. Kleine aanpassingen in de vormgeving kunnen al tot grote voordelen leiden.” Berry verwijst naar het project in Austin: “Daar plaatst een operator tijdens het printen op het juiste moment PS-blokjes in de wand. Na het uitharden van een wand, worden de blokjes verwijderd om plaats te maken voor wandcontactdozen. De verticale leidingen kunnen we kwijt in de wand, want die is hol. Je hebt geen installateur nodig om de dozen en leidingen te plaatsen. Dat scheelt enorm.” Maar er spelen volgens Martin meer factoren een rol bij het printproces: “Denk aan beperkende factoren vanuit de locatie, ondergrond, logistiek, plaatselijke en landelijke wet- en regelgeving en veiligheid.” GEOPOLYMEERBETON We blijven nog even bij het project in Texas dat om meerdere redenen bijzonder is. Berry: “In samenwerking met Eco Materials en Green Cement is Hive3D Builders erin geslaagd om een goedkopere cementvervanger te ontwikkelen op basis van geopolymeer dat 93% minder CO2 uitstoot. De kosten worden enorm gereduceerd door het geopolymeer op de bouwplaats te mengen met lokaal gewonnen grondstoffen, waardoor de materiaalkosten exponentieel worden verlaagd. Hierdoor dalen de kosten tot slechts eenderde van andere bruikbare materialen voor 3D-printen op de markt.” TWEEDEHANDS Zowel Martin als Berry adviseren bedrijven die ervaring willen opdoen met 3D printen of een andere vorm van robotisering, eerst een tweedehands machine te kopen: “Dan kun je daarmee eerst gaan experimenteren. Wat wil je gaan printen en wat niet? Waar moet je allemaal rekening mee houden? Als je uiteindelijk verder wilt kun je veel gerichter een nieuwe machine aanschaffen.” Martin voegt toe: “Kennis is enorm belangrijk. Daarom kunnen we bedrijven koppelen aan kennispartners, zoals Berry. Die kunnen je adviseren. Ook kunnen we benodigde software leveren. Het is een proces waar je samen in gaat.” Wie eenmaal heeft besloten tot robotisering zal voorlopig dus zijn aangewezen op een fabriekshal op eigen terrein, of het moet een heel groot project zijn. Dan kan men overwegen een printer in een tijdelijke hal op de bouwplaats aan het werk te zetten. Maar kan een robot ook geen prefab delen assembleren op de bouwplaats? Martin denkt van niet: “Assembleren is nog lastiger dan produceren. Daar heb je echt het menselijk oog en gevoel voor nodig.” Martin besluit met de drie richtingen waarin robotisering zich verder zal ontwikkelen: “Dat is in de eerste plaats collaboration: meer samenwerking tussen robots en mensen. In de tweede plaats simplification: het verder vereenvoudigen van installatie, programmering, bediening en uitvoering. Tot slot digitalisering, waarbij er steeds meer een directe verbinding gaat komen tussen BIM-model en robot. Maar ondanks die ontwikkelingen zal de robot op de bouwplaats nog niet snel de vakmensen allemaal vervangen.” Assemblage houtconstructie door robotarm in Zurich. Foto: ABB Robotics. Robot CyBe RT (Robot Track). Dit is een robot op een track (railsysteem). Mobiele printer op rupswielen (CyBe Robot Crawler). Portaalsysteem CyBe G (Gantry) van 12 x 12 meter met een ABB-robotarm om het bereik te vergroten, de flexibiliteit te verhogen en complexere prints te kunnen maken. De printkop haalt een printsnelheid van 50 centimeter per seconde. Betonprinter bij Weber Beamix. Foto: ABB Robotics.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=