PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 16 Bouwplaats beperkt geschikt voor robotisering Staan over tien jaar bouwplaatsen vol met robots? Velen denken van wel, maar de praktijk is veel weerbarstiger. “Voorlopig moeten we vooral denken aan 3D betonprinters die bij grote projecten in een afgeschermde ruimte op de bouwplaats prefab elementen printen”, aldus Martin van der Have, Sales & Marketing Manager van ABB Robotics Benelux. Zijn visie wordt gedeeld door Berry Hendriks, CEO en oprichter van CyBe Construction, dat wereldwijd 3D printers levert. “Er kan heel veel, maar robotisering is vooral geschikt voor geconditioneerde ruimten.” TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: CYBE CONSTRUCTION, TENZIJ ANDERS VERMELD De robotarmen van ABB Robotics verschijnen op steeds meer plaatsen in de toeleverende industrie in de bouw. Zoals bij de productie van prefab elementen. In mei 2023 nam bijvoorbeeld de Belgische baksteenfabrikant Vandersanden het bedrijf Stack3d over. De robot van dit bedrijf kan uit een 3D model verbanden en patronen metselen, die eerder voor onmogelijk werden gehouden. Hiervoor wordt een lijmmortel gebruikt. De Vlaamse bouwonderneming Vandenbussche en de Britse tech start-up AUAR werken verder samen om modulaire woonunits te bouwen die door robots worden geproduceerd. Daarvoor is in de vestiging van Vandenbussche in het Belgische Aalter een gespecialiseerde afdeling of ‘microfabriek’ opgericht. Ook hier zien we weer ABB robotarmen. Dat geldt eveneens voor de productielocatie van 3D geprint beton in Eindhoven van Weber Beamix. Het is maar een greep uit de robotarmen van ABB die we in alleen al de Benelux tegenkomen. ABB Robotics is dan ook één van ‘s werelds meest toonaangevende leveranciers van robotica en machineautomatisering met een uitgebreide en geïntegreerde portfolio van robots, AMR’s (autonome Mobiele Robots) en oplossingen voor machineautomatisering. Zien we straks de robotarmen ook op de bouwplaats verschijnen? VAN CAD NAAR ROBOTARM “Robotisering in de bouw was tien jaar geleden nog pionieren. Maar inmiddels hebben we een enorme woningbouwopgave, zijn de bouwkosten fors gestegen, komen we vakmensen tekort, is er een klimaatopgave en is er veel aandacht voor arbeidsomstandigheden. De bouwsector staat daardoor momenteel veel meer open voor robotisering. We kunnen daarbij veel leren van andere sectoren die veel verder zijn, zoals de automobielindustrie”, constateert Martin. Hij geeft aan dat ook de robots zelf zich de laatste tien jaar flink hebben ontwikkeld: “Vooral met de software hebben we belangrijke stappen gezet. We kunnen inmiddels steeds beter een CAD-tekening of BIM-model rechtstreeks vertalen naar de robot. Daar is veel rekencapaciteit voor nodig.” GECONDITIONEERDE OMGEVING In Texas bouwt Hive3D Builders momenteel nabij Austin 200 woningen uit geprint geopolymeerbeton. Cybe Construction leverde de betonprinter. Berry Hendriks: “In de Verenigde Staten zijn de transportafstanden zo groot, dat we hier een tijdelijke fabriek hebben geplaatst. Hierin worden de elementen geprint en vervolgens worden ze op de bouwplaats geassembleerd.” Volgens Berry moet een printer genoeg uren draaien om winstgevend te zijn: “Het heeft geen zin om die printer in bijvoorbeeld Nederland in de buitenlucht te zetten, omdat je dan bij iedere regenbui moet stoppen. Daarnaast kun je niet betonprinten bij vorst. Wel kunnen we het toegevoegde water verwarmen of verkoelen. In Texas kan het 35°C worden, dus voegen we gekoeld water toe.” Martin vult aan: “Verder is een zeer stabiele ondergrond nodig, omdat de printer of bijvoorbeeld een metselrobot werkt vanuit opgegeven x-, y- en z-coördinaten. Een kleine verzakking heeft dan desastreuze gevolgen. Ook wil je niemand in de buurt van de machine hebben, want deze draait autonoom. Dus uit veiligheidsoverwegingen is een goede afscherming nodig. Vandaar dat je alleen goed gerobotiseerd kan printen of metselen in een geconditioneerde en afgeschermde omgeving.” Het op de bouwplaats in één keer printen van een gebouw stuit ook om andere redenen tot problemen, legt Berry uit: “Stel dat je de wanden op de begane grond hebt geprint, dan moet je stoppen, omdat eerst de verdiepingsvloer moet worden gemaakt. Dan moet je nog zien hoe je een printer van pakweg 1.000 kg op de verdiepingsvloer krijgt om verder te printen. Ook heb je te maken met leidingen voor mortel, water, stroom en data. Uiteindelijk ben je hierdoor 30 tot 40% van de tijd aan het printen, terwijl je minimaal 80% van de tijd wilt printen. Want alleen een printende robot verdient geld.” Een interessante optie kan volgens Martin en Berry wel zijn om een 3D printer bij een hub aan de rand van een grote stad te plaatsen: “Dan kun je elementen printen voor meerdere projecten. Die elementen vervoer je vervolgens elektrisch of per schip naar de binnenstedelijke locatie. Maar je kunt er ook voor kiezen om kleinere elementen op de bouwplaats te printen in een speciale container. Denk aan balkons, of andere bouwdelen. Bij grote aantallen kan dat aantrekkelijk zijn.” KEUZE UIT PRINTERS Stel dat we bij een groot project kiezen voor een betonprinter in een tijdelijke fabriekshal op de bouwplaats of een printer in de eigen productielocatie. Welke keuze is er dan? Naast de standaard 3D printers die het bedrijf sinds 2013 aanbiedt, is er een robot op een track (railsysteem). Berry: “Heel geschikt voor bouwbedrijven om grote objecten te printen in een bedrijfshal. Daarnaast ook ideaal voor prefab betonleveranciers, onderzoeksinstellingen of universiteiten.” Naast dit type printer heeft CyBe ook een gantry systeem in de productiehal in Oss. Dit In Texas bouwt Hive3D Builders momenteel nabij Austin 200 woningen uit geprint geopolymeerbeton. Deze robotarm fabriceert een complexe gaaswand in Zurich. Foto: ABB Robotics. Een betonprinter vraagt een geconditioneerde omgeving. Dat kan ook op de bouwplaats zijn, maar dan wel in een overdekte ruimte.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=