15 NUMMER 7/8 / AUGUSTUS 2023 THEMA TOOLS watertoevoer en zorg ervoor dat de afzuiging goed aansluit op het werkvlak (zie ook www.stofvrijwerken.tno.nl). • Zorg voor voldoende ventilatie. • Houd de werkruimte regelmatig en goed schoon. • Voer stoffige werkzaamheden zo veel mogelijk gescheiden uit van stofarme/stofvrije werkzaamheden. • Als bovenstaande maatregelen niet voldoende zijn, zorg dan voor het dragen van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen: • Volgelaatsmasker met P3-filter voorzien van aangeblazen lucht. • In combinatie met afzuiging of nat werken, is een P2-masker doorgaans voldoende. • Zie ook PISA voor het type ademhalingsbescherming dat moet worden toegepast bij de verschillende materialen. HOUTSTOF Hout is een veel gebruikt bouwmateriaal. Bij bepaalde bewerkingen van hout op de bouwplaats, zoals het zagen van platen, kan veel houtstof vrijkomen. Houtstof bestaat uit hele kleine deeltjes hout en kan binnendringen in je huid, je luchtwegen en je ogen/oren. Het gezondheidseffect van de verschillende houtsoorten kan heel verschillend zijn. Een aantal houtsoorten bevat bestanddelen die irriterende, allergene en kankerverwekkende eigenschappen hebben. De mate hiervan is per houtsoort verschillend. De gezondheidsrisico’s en gezondheidseffecten variëren volgens Volandis door: • De verschillende afmetingen en het gewicht van de houtstofdeeltjes, die soms sterk verschillen en afhankelijk zijn van de houtsoort en het type bewerking. • Het verschil in giftige werking (toxiciteit). • Het verschil in vochtgehalte. • De wettelijke grenswaarde voor hardhouthoutstof is 2,0 mg/m³ bij een achturige werkdag. Als stof van hardhout wordt gemengd met ander houtstof geldt de grenswaarde voor hardhoutstof voor alle houtstof in dat mengsel. Ook deze grenswaarde staat in de bijlage XIII van de Arbeidsomstandighedenregeling. Deze bijlage hoort bij de artikelen 4.19, eerste lid, en 4.20, eerste lid van de regeling. GEZONDHEIDSKLACHTEN HOUTSTOF De belangrijkste gezondheidsklachten die je kunt hebben als je bent blootgesteld aan houtstof zijn: • Huidaandoeningen: contact met houtstof kan irritatie en ontsteking van de huid tot gevolg hebben. Dit kan uiteindelijk overgaan in een chronisch huideczeem. Personen die daarvoor gevoelig zijn, kunnen ook een allergische huidreactie krijgen als gevolg van bepaalde stoffen in het hout. Hierdoor kan eczeem op de handen, hoofd en hals. Andere huidklachten zijn huidverkleuringen en ontstekingen van haarwortels. • Oogaandoeningen: het oogbindvlies kan ontstoken raken als gevolg van contact met houtstof. De verschijnselen hiervan zijn onder andere pijn, tranende ogen, ettervorming en lichtschuwheid (het niet kunnen verdragen van licht). • Luchtwegaandoeningen: houtstof kan overgevoeligheidsreacties veroorzaken, zoals niezen, loopneus, bloedneus, hoesten, astma en astmatische bronchitis. Veel luchtwegaandoeningen zijn een allergische reactie op houtstof. Allergieën kunnen in de loop der jaren worden opgebouwd. Iemand kan dus jaren zonder problemen in een stoffige ruimte werken en plotseling last krijgen van bepaalde verschijnselen. • Neuskanker: stof van verschillende houtsoorten kan kanker veroorzaken (bijvoorbeeld hout van een berk, esdoorn, (haag)beuk, populier, iroko en mahonie). Daarnaast kan het hout kankerverwekkende toevoegingen bevatten die voorkomen in bepaalde lijmen en houtverduurzamingsmiddelen. Kijk voor meer informatie over werken met kankerverwekkende stoffen op het Arboportaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. MAATREGELEN TEGEN HOUTSTOF Werkgever en werknemer kunnen samen de volgende maatregelen nemen, op volgorde van de arbeidshygiënische strategie: • Kies indien mogelijk voor andere materialen of een andere werkmethode. • Lever het materiaal zo veel mogelijk op maat aan. • Gebruik gereedschap met goede afzuiging en zorg daarnaast voor voldoende ventilatie. • Zorg ervoor dat er zo min mogelijk werknemers met materialen werken waarbij houtstof vrijkomt en houd de werkzaamheden zo kort mogelijk. • Stoffige werkzaamheden zoveel mogelijk gescheiden uitvoeren van stofarme/stofvrije werkzaamheden. • Maak de werkplek regelmatig en goed schoon. • Zorg voor goed onderhoud van het gereedschap en afzuiginstallaties. • Stel de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar en gebruik deze ook. Aangeraden wordt om minimaal maskers met P2-filters te gebruiken, bij langdurige werkzaamheden bij voorkeur een aangeblazen helm. Bij het bewerken van hout komt houtstof vrij. Een aantal houtsoorten bevat bestanddelen die irriterende, allergene en kankerverwekkende eigenschappen hebben. Zorg dus voor een goede afzuiging! Foto: Festool. IK BOOR MAAR 10 GATEN PER DAG Stel dat je per dag hooguit tien gaten in kwartshoudend materiaal boort. Moet je dan ook afzuiging toepassen of is adembescherming voldoende? Volandis legt het uit. Voor kwartsstof geldt een wettelijke grenswaarde van 0,075 mg/m3 over 8 uur. Bij boren in steenachtig materiaal bedraagt de blootstelling aan kwartsstof kortdurend 33 maal de grenswaarde. Omdat in dit geval de blootstellingsduur kort is, moet rekening worden gehouden met de grenswaarde voor kortdurende blootstelling. Deze is door de overheid gesteld op tweemaal de grenswaarde voor de achturige werkdag, dus 0,15 mg/m3. Inmiddels moet de werkgever zelf een grenswaarde opstellen, maar in het algemeen wordt deze regel nog steeds gevolgd. De grenswaarde voor kortdurende blootstelling aan kwartsstof wordt dus ook bij het boren van een klein aantal gaten overschreden. Ademhalingsbescherming mag alleen worden toegepast als maatregelen niet mogelijk zijn. Allereerst moeten bronmaatregelen worden genomen. Omdat kwartsstof een kankerverwekkende stof is, mag hier alleen van worden afgeweken als er technische belemmeringen zijn. Deze zijn er echter niet, want er zijn zelfs accu aangedreven boormachines met geïntegreerde afzuiging in de handel. Zelfs een aparte stofzuiger is dus niet nodig. Leveranciers van gereedschappen kunnen hier meer informatie over verstrekken. Foto: Makita. Meer weten? Kijk op https://volandis.nl en klik op ‘Werk veilig’ in de onderwerpen balk. Na aanklikken zie je onder meer aan de rechterzijde houtstof en kwartsstof staan. Maar je kunt ook andere schadelijke stoffen aanklikken. Met nieuwe technologieën en ontwikkelingen, zoals sensoren en digitalisering, wordt het mogelijk om blootstelling vast te stellen in hoge resolutie in tijd en plaats. TNO werkt aan een Virtual Occupational Hygiene Assistent waarmee persoonlijke en geautomatiseerde preventieve maatregelen binnen bereik komen. Foto: TNO.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=