15 NUMMER 5 / MEI 2023 THEMA GEVELS, KOZIJNEN, RAMEN EN DEUREN WAT GEBEURT ER AL? De gevelbranche streeft naar een circulaire geveleconomie. Maar ondertussen gebeurt er al veel op dit gebied met de verschillende materialen die in de gevelbouw gebruikt worden. METAAL Het recyclen van aluminium kost slechts 5% van de energie die nodig is voor het produceren van aluminium uit bauxiet. Dit levert dus een enorme CO2-reductie op. Circa 95% van het gevelaluminium wordt na gebruik gerecycled. Gemiddeld gerekend over alle nieuwe gevels is 55% van het aluminium al van circulaire herkomst, waarbij veel hogere percentages uiteraard ook beschikbaar zijn. Voor aluminium en stalen gevels spelen de laatste jaren veel innovatieve ontwikkelingen voor verwerken, re-melten en extrusie naar profielen tot een met re-use, re-locate en gevel-as-a-service waardoor materialen beter en langer voor gevels in de Nederland behouden blijven. KUNSTSTOF De leden van de VKG (kunststof) zijn verplicht om mee te werken aan de recycleketen van ‘end of life’ producten, ongeacht hun herkomst, in het VKG Recycle systeem. Door de groeiende vraag uit de markt ontstaan er initiatieven richting volledige circulariteit. Zo zijn er nu al 100% gerecyclede kunststof kozijnen beschikbaar. Door verdere efficiency verbetering van de logistiek en inzamel- en scheidingstechnieken zal het percentage gerecycled materiaal toenemen de komende jaren. HOUT Hout is een hernieuwbare grondstof en komt bij duurzaam bosbeheer uit een onuitputtelijke bron. De toepassing van hout uit duurzaam bosbeheer levert een cruciale bijdrage aan het beheer van bossen en de lokale economie in het land van herkomst. Als klimaatvriendelijke grondstof worden door de toepassing van houten gevelelementen CO2-emissies voorkomen én omdat hout - kort gezegd - opgeslagen CO2 is, blijft er tevens gedurende de gehele levensduur van het gevelproduct CO2 in de keten opgeslagen. Na vele jaren en in uiteenlopende producten dienst te hebben gedaan, komt deze opgeslagen CO2, na verbranding voor energieproductie, weer vrij. GLAS Vlakglas is één van de meest circulaire bouwproducten. Jaarlijks wordt er door Vlakglas Recycling Nederland (VRN) ruim 80.000 ton vlakglas afval ingezameld, waarvan 99,4% wordt hergebruikt als grondstof voor de productie van nieuw glas. Circa 10.000 ton vlakglasafval wordt niet gescheiden ingezameld. Dit is een voorwaarde om van vlakglasafval weer nieuw glas te maken. De Vakgroep GLAS streeft ernaar om vlakglasafval zo hoogwaardig mogelijk te recyclen. Bron: Circulaire Geveleconomie. systeem en instandhouding. Maar dan zijn we enkele jaren verder denk ik.” UITDAGINGEN Het aantal uitdagingen is in een circulaire geveleconomie enorm groot. “Die uitdagingen gaan veel verder dan het opzetten van een retoursysteem. Die focus hebben we binnen ons plan van aanpak, maar uiteraard lopen er talrijke lijntjes met andere projecten”, aldus Monique. Kun je wat voorbeelden noemen? “Belangrijk is natuurlijk de kwaliteit van het vrijkomende gevelproduct en de borging daarvan. Het ultieme doel is dat een oude gevel, weer een nieuwe gevel wordt. Maar dan moet je wel de kwaliteit van een gevelproduct kunnen aantonen. Identifiers zoals QR-codes en RFID of NFC kunnen een belangrijke rol spelen bij het koppelen van het fysieke product aan digitale informatie. De verschillende gebruikers krijgen hierdoor de benodigde informatie over gevelproducten. Dit biedt tevens de mogelijkheden de gevel te monitoren gedurende de gehele levensduur. Daarnaast leidt drone-inspectie van gebouwen tot gedetailleerd beeldmateriaal van de bestaande bouw. Door vervolgens met kunstmatige intelligentie objectief de onderhoudsstatus op basis van indicatoren uit NEN 2767 ‘Conditiemeting’ te bepalen, kunnen opdrachtgevers steeds beter sturen op levensduur en hoge restwaarde van de gevel.” Maar voldoet een gevelproduct over twintig jaar nog aan de dan geldende bouwregelgeving? Monique: “Gelukkig staan de ontwikkelingen niet stil. Denk aan slank vacuümglas, dat een hoge isolatiewaarde koppelt aan een geringe dikte. Dit glas past dus ook in smalle sponningen van oudere kozijnen. Maar als een gevelproduct niet herbruikbaar is, dan kun je natuurlijk altijd nog recyclen, waarbij je de grondstof inzet in nieuwe gevelproducten.” Een andere belangrijk uitdaging is losmaakbaar bouwen: “De kwaliteit van gevelproducten die je wilt terugwinnen gaat natuurlijk enorm omhoog, wanneer je deze schadevrij kunt demonteren. Maar dat vraagt in de ontwerpfase wel aandacht voor de geveldetaillering. Er moet aandacht zijn voor verbindingstechnieken en toegankelijkheid voor onderhoud en demontage. Ook het gebruik van modulaire maten maakt de kans op hergebruik groter. Er moet dus al tijdig aan de voorkant worden nagedacht over hoe we straks aan de achterkant gevelproducten kunnen terugwinnen. Industrialisatie van het bouwproces draagt daar zeker aan bij, omdat we daarbij steeds meer standaarddetails gaan toepassen en gaan prefabriceren.” ROADMAP 2030 Voor de Circulaire Geveleconomie is een Roadmap 2020 – 2030 opgezet. In 2030 moeten dus de belangrijkste doelen zijn bereikt. “Belangrijk daarbij is de inrichting van een collectief landelijk retoursysteem. Dat vraagt samenwerking tussen toeleveranciers, sloopbedrijven, urban mining en logistiek. Ook moeten bedrijven tools hebben om de materiaalstromen vast te leggen en dus bewijslast te hebben”, aldus Monique. In de Roadmap wordt ook het opzetten van kwaliteitsborging en certificering genoemd, zodat de kwaliteit van vrijkomende gevelproducten aantoonbaar is. “Hoe gaan we die kwaliteit beoordelen en toetsen? We gaan zeer waarschijnlijk een certificeringsregeling circulaire prestaties van bedrijven nodig hebben.” Daarnaast wordt in de Roadmap de kwaliteit van de demontage genoemd. Denk aan schone ontmanteling, scheiding op de bouwplaats, demontagetechniek en processen, losmaakbaarheid en standaard details. Een circulaire geveleconomie dwingt ons ook om na te denken over eigendomsstatus van een gevel en beheer. Monique: “Er ontstaat dan vraag naar een gevel met een certificaat over de circulaire prestaties. Of je gaat naar een ‘gevel met full-service contract’. Daarbij levert de gevelleverancier de gevel aan de klant inclusief onderhoud. Aan het einde van de gebruiksduur wordt een restwaarde gekoppeld aan de terugname van de gevel. Een ander optie is ‘gevel-als-een-service’. De gevelproducent blijft eigenaar van de gevel en levert de gevel als een dienst. De prestaties die de gebruiker mag verwachten, liggen vast in een overeenkomst. Optimaal ontwerp gericht op maximale prestaties en levensduur van de gevel en een maximale restwaarde van product(delen) en/of het materiaal worden hierdoor gestimuleerd.” Ongeacht de eigendomssituatie, ga je de gegevens van de gevel digitaal vastleggen. Hiermee kun je later, wanneer het nodig is, ook de restwaarde van een gevel beter bepalen. Wat is mijn gebouw bij sloop nog waard? Wat zijn verder de fiscale gevolgen van een circulaire gevel? Kan er subsidie worden gekregen bij nieuwbouw? GEVELAKKOORD Het ‘Akkoord Circulaire Geveleconomie’ – ook wel ‘Gevelakkoord’ genoemd - ligt inmiddels klaar om getekend te worden. Monique: “En dan kunnen we direct door met het starten van de geplande activiteiten. Doordat we onderdeel uit maken van een groter geheel onder regie van TKI Bouw en Techniek met meer dan 130 partners en in nauwe samenwerking met de ministeries van BZK en IenW verwacht ik, dat we grotere stappen kunnen maken. Denk aan het beter kunnen mobiliseren van benodigde kennis, digitalisering, normalisatie, pilots, overheidsbetrokkenheid of andere zaken die nodig zijn om onze doelen te bereiken.” Foto: Velux. Monique Fledderman, voorzitter en coördinator Circulaire Geveleconomie: “Het ultieme doel is dat een oude gevel, weer een nieuwe gevel wordt. Maar dan moet je wel de kwaliteit van een gevelproduct kunnen aantonen.” Drone-inspectie kwaliteit bestaande gevel. Foto: VRMG.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=