43 NUMMER 1/2 / FEBRUARI 2022 AFBOUW Help, mijn tegel breekt niet recht! Heb je keurig een snijlijn in een tegel aangebracht, breekt de tegel vervolgens niet via de snijlijn. Resteert er een tegel met een vreemde vorm. Of de breuklijn is wel recht, maar het glazuur spat van de rand af. Het probleem kan liggen aan het gereedschap, snijtechnieken en/ of tegel. In deze editie van tips voor afbouwers gaat RUBI Benelux BV, wereldwijze leverancier van hoogwaardige tegelzetgereedschappen, in op de oorzaken van Oeps! De tegel breekt verkeerd! Wat kan de oorzaak zijn? TEKST: RUBI BENELUX OORZAAK 1: GEREEDSCHAP Als het breken niet lukt, gaan we allereerst het gereedschap bekijken. Het moet het juiste kwaliteitsgereedschap zijn en het gereedschap moet in goede staat zijn. Voor harde tegels is bijvoorbeeld een TX-MAX tegelsnijder met 22 mm Extreme wieltje het meest geschikt. Deze tegelsnijder heeft een maximale breekkracht van 1.200 kg. Bij juist gebruik is zelfs een 8 mmwieltje nog geschikt. Ook moet het gereedschap goed onderhouden zijn. Enkele voorbeelden die het slecht wegbreken van een tegel als gevolg kunnen hebben: • Keramische resten onder de breekplaten, waardoor deze niet meer vrij kunnen bewegen. • Een te stomp snijwieltje. • Een snijwieltje dat niet zuiver recht naar voren snijdt (dus schuin in de houder zit). • Speling op de tegelsnijder. OORZAAK 2: SNIJTECHNIEK Als het niet aan het gereedschap ligt, dan zou het ook nog aan de snijtechniek kunnen liggen. In een vorig artikel ‘Fouten bij snijtechnieken tegels’ in BouwTotaal nummer 10, 2021, staan deze uitgebreid beschreven. We herhalen ze hier nog even kort: • Te snel of juist te langzaam snijden. • Snijden met te veel of juist te weinig druk. • Te onregelmatig snijden. • Stukken overslaan tijdens het snijden. Fouten bij snijtechnieken tegels. Tussenconclusie: het ligt niet aan het gereedschap en niet aan de snijtechniek. Dan blijft er maar één andere oorzaak over… OORZAAK 3. DE TEGEL Bij de meeste tegels die niet goed breken, is inwendige spanning de grootste oorzaak. Maar er zijn ook ander specifieke gevallen, waarbij de ondermassa harder is dan de toplaag. Als er te veel inwendige spanning in de tegel zit, dan kun je deze tegel (bijna) niet mooi breken. Overigens kun je ook bij het zagen problemen krijgen met deze tegels. De interne spanning ontstaat door een te snelle afkoeling tijdens het bakproces. Rond 573°C voltrekt zich een belangrijke fase in het bakproces. We noemen dit de kwartssprong. De kwartskristallen gaan zich herschikken en alphakwarts wordt betakwarts. Deze chemische verandering van de klei gaat samen met plotselinge uitzetting van de klei tot ongeveer 1%. Bij het afkoelen gebeurt het omgekeerde! De plotse volumeverandering die zich op dat ogenblik doorvoert in een hooggebakken gesinterde of verglaasde klei kan leiden tot behoorlijke spanningen binnen de reeds uitgeharde kleimassa’s. Het is heel belangrijk om de kwartssprong langzaam te passeren tijdens het bakproces. Het is een wat technisch verhaal, maar wel heel belangrijk want door deze interne spanning volgt de tegel tijdens het breken toch zijn eigen krachtlijnen onder in de toplaag. Geef echter niet te snel op en kijk of het breken wel lukt nadat je een ander diameter snijwieltje hebt gebruikt of probeer het volgende advies eens uit: TIP! Ga een paar keer over de snijlijn heen Lukt het breken niet meteen? Ga dan gerust twee of drie keer over de snijlijn heen. Sommigen zeggen ook dat dat helemaal niet mag, maar dat staat nergens geschreven. Je snijwieltje zal sneller slijten, maar in de meeste gevallen is dit nog steeds goedkoper dan zagen. AFSPATTEND GLAZUUR De breuklijn is recht, maar nu blijkt er glazuur van de tegelrand te zijn afgespat. Bij een vloertegel is dat niet zo erg als er een plint opkomt, maar als het zichtwerk is dan moet dat beter. Pogingen om een kleiner snijwieltje te gebruiken (8 mm), blijken dan vaak ook niet succesvol. Die komt helemaal niet door de toplaag heen. Vaak blijkt dan dat bij de geglazuurde vloertegel de ondermassa (dus de echte tegel) harder is dan de aangebrachte geglazuurde toplaag. Er blijft dus niets ander over dan deze tegel met diamant te bewerken. CONCLUSIE Belangrijk is om uit te zoeken welke oplossing – commercieel – voor jou het beste is. Als je twee of drie keer over dezelfde snijlijn gaat, dan slijt het wieltje eerder. Toch kun je het altijd eens proberen, want als het wel lukt dan kun je de tegel goedkoper verwerken. Lukt het niet? Dan moet je inderdaad naar het diamant grijpen. Maar sluit niet meteen de tegelsnijder uit! Het ‘fraaie’ resultaat van het verkeerd wegbreken van een tegel. Voor harde tegels is bijvoorbeeld een TXMAX tegelsnijder met 22 mm Extreme wieltje het meest geschikt. Deze tegelsnijder heeft een maximale breekkracht van 1.200 kg. Lukt het breken van de tegel met het juiste en goed onderhouden gereedschap en de juiste snijtechniek nog steeds niet? Dan ligt het probleem bij de tegel. De breuklijn is recht, maar nu blijkt er glazuur van de tegelrand te zijn afgespat. Alles geprobeerd, maar de tegel breekt nog steeds niet goed? Dan resteert alleen de diamant slijpschijf.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=