BouwTotaal 4 - 2021

21 NUMMER 4 / APRIL 2021 THEMA HOUTBOUW Hoogbouw in hout Met een hoogte van 73 meter is HAUT in Amsterdam de hoogste hybride houten woon- toren ter wereld. Er zijn twee hogere hybride houten gebouwen gerealiseerd met een mix van functies. Er zijn vele projecten die zich in het planstadium bevinden. • Gerealiseerd. Mjøstårnet, Brumunddal, Noorwegen: 85,4 meter. Oplevering: 2019. Achttien verdiepingen, met appartementen, kantoren, restaurants, een hotel en twee zwembaden. Kern bestaat uit massieve CLT-wanden. Horizontale, verticale en diago- nale balken zijn van glulam (glued laminated timber). Voor de vloeren is onder andere gelamineerd fineerhout (Kerto) van Metsä Wood gebruikt. Bij de appartementen in de acht bovenste verdiepingen van de toren zijn betonnen vloeren toegepast. Het extra gewicht is noodzakelijk om te voorkomen dat het gebouw bij harde wind snel gaat trillen. • Gerealiseerd. HoHoWien, Wenen, Oostenrijk: 84 meter. Oplevering: 2019. Dit project met drie bouwdelen heeft als hoogste gebouwdeel een toren van 24 verdiepingen. De torens bevatten kantoorruimten, apparte- menten, gezondheidsvoorzieningen (dokter, fitness) en hotelkamers. Het gebouw bestaat voor 74% uit hout. Be- tonnen trappenhuizen/liftschachten in het midden verzorgen de algehele stabiliteit. Verder is steeds uitgegaan van vier standaard prefab bouwdelen, waarmee alle verdiepingen gestapeld zijn: gelamineerd vuren kolommen, betonnen randbalken, (kruislaag)hout- -betonvloeren (14 + 12 = 26 cm dik) en houten gevelelementen. De gevelvul- lende elementen zijn opgebouwd uit kruislaagvuren aan de binnenkant, schuimbeton aan de buitenkant en opbouwmateriaal, isolatie en folies ertussenin. Ze staan op de betonnen randliggers en zijn bevestigd aan de verdiepingshoge gelamineerd vuren pendelkolommen. De kruislaagvuren binnenwan- den zijn geen van alle dragend. Zo is de flexibiliteit van (ver)bouwen gewaarborgd. • Tilia Tower, Lausanne, Zwitserland: 85 meter. Planfase. Waarschijnlijk hybdride constructie. In de nieuwbouw worden twee bestaande gebouwen geïntegreerd. Het gebouw zal meerder functies krijgen: een hotel, appartementen en winkels. • The Dutch Mountains, Eindhoven, Nederland: Een mixed use gebouwencomplex met twee hout-hybride torens van 100 en 130 meter hoog in het centrum van de stad.  Foto: Alexander Migl. meer brandveiligheid en het wegwerken van het leidingwerk. Deze voorzetwanden bestaan uit metal stud, met een bekleding van onbrandbare, vezelversterkte calcium- silicaatplaat Promatect. De profielen van de metal studwand staan 10 mm los van de houten wanden, in verband met contactge- luidisolatie. De projectmanager legt de keuze voor deze voorzetwanden uit: “Je kunt nu eenmaal geen sleuven frezen in een houtconstructie en die daarna weer dichtsmeren. Voor de centraaldozen in het plafond zijn van te voren sparingen aangebracht. Vanuit de centraaldozen loopt er een leiding recht naar boven, de betonnen schil in. Van daaruit gaan de leidingen horizontaal naar de wanden. Je kunt die leidingen overigens niet verder omhoog doorvoeren in de bovenliggende zwevende dekvloer, omdat je dan contractu- eel gezien in het bovenliggende appartement terechtkomt.” In de natte ruimten is een verlaagd plafond toegepast voor de benodigde installaties, zoals mechanische ventilatie en sprinkler. “In de badkamer en keuken zit er een gootvor- mige uitsparing in de vloer, zodat we hier de vuilwaterafvoer en rioleringsleiding op afschot kunnen leggen. Bijzonder is ook de aangebrachte sprinklerinstallatie. Omdat de sprinklerkoppen niet in de houten plafonds zijn aan te brengen, is er gekozen voor sprinklerkoppen in verlaagde plafonds en in de wanden, circa 15 centimeter onder het plafond. Deze sidewall sprinklers versprei- den bij brand waternevel in de ruimte tot een afstand van 6 meter van de sprinklerkop.” GEVELS EN ENERGIE De gevels zijn binnen een week na plaatsing van de vloeren dichtgezet met gevelvullende elementen van houtskeletbouwmet triple beglazing. “Je wilt het vocht zo snel mogelijk buitensluiten, dus zijn de gevels zo snel moge- lijk dichtgezet”, zegt Dunnebacke. De dichte delen van de gevelelementen zijn voorzien van Colorbel volvlak geëmailleerd glas en zonnepanelen. Hierbij komt de opgewekte stroom ten goede aan het achterliggende ap- partement. Na het bereiken van het hoogste punt wordt de steiger de komende maanden weer afgebroken en ontstaat er ruimte om de betonnen sierranden en balkons aan te brengen met behulp van Isokorven. Naast vele zonnepanelen op de gevels, liggen er ook op het dak zonnepanelen. Warmte wordt gewonnen door het gebruik van rest- warmte van de energiecentrale in Diemen. Koude komt lokaal uit de bodem, zo’n 80 meter diep. Verspreid in de gevel van HAUT komen op de verschillende verdiepingen wel 70 vogelnesten voor huismussen, gierzwa- luwen en vleermuizen. Daarnaast worden er daktuinen aangelegd met inheemse vegetatie. Irrigatie van de daktuin gebeurt met regenwater dat deels wordt opgevangen in een tank in de kelder. BRANDVEILIGHEID En kunnen de bewoners zich straks veilig voelen in de houten woontoren? Denk bijvoorbeeld aan de brandveiligheid. Dun- nebacke besluit: “Voorop gesteld, de hele constructie moet natuurlijk gewoon aan het Bouwbesluit voldoen. Maar we hebben ook brandproeven laten doen, waarbij we op een inbrandsnelheid onder de minimaal vereiste 0,7 mm per minuut bleven. Door de vorming van een isolerende koollaag vertraagt de inbranding ook nog. Om zekerheid te bieden is de houtconstructie ook nog iets overgedi- mensioneerd. In combinatie met de sprinkle- rinstallatie haalt de hoofddraagconstructie een minimale brandwerendheid van 120 minuten. De woningscheidende wanden zitten op 60 minuten. Het gebouw is veilig, de bewoners kunnen rustig slapen.”  Gevels zijn dichtgezet en voorzetwanden zijn geplaatst.