BouwTotaal 4 - 2021

PLATFORM VOOR HEEL BOUWEND NEDERLAND 16 Veel rumoer rond CO 2 -opslag bij houtbouw Hoewel houtbouw tijdelijk CO 2 opslaat, komt dat totaal niet tot uiting in de wettelijk verplichte milieuprestatieberekening voor gebouwen (MPG-berekening). Dat vinden fanatieke houtbou- wers en wetenschappers. Een op 19 januari 2021 gepubliceerd verkennend onderzoek van TNO komt tot dezelfde conclusie: ‘Het gebruik van hout in de bouw pakt aanmerkelijk gunstiger uit voor het klimaat dan op basis van de huidige MPG-systematiek wordt aangenomen.’ Na kritiek op dit onderzoek verscheen op 25 maart 2021 een aangepast rapport. Hoe is de discussie ont- staan en wat zijn de conclusies in het recente TNO-rapport? TEKST: ING. FRANK DE GROOT ‘In Nederland is het sinds 1 januari 2021 verplicht om biogeen CO 2 expliciet zichtbaar te maken in LCA’s, door het als een aparte milieu-effectcategorie op te nemen’, aldus het recente TNO-rapport. Dit gebeurt volgens de auteurs in navolging van de EN 15804+A2, de Europese norm voor LCA’s van bouwproducten. ‘Hiermee wordt inzich- telijk wat het belang is van (tijdelijke) biogene CO 2 -vastlegging, maar dit komt (nog) niet tot uitdrukking in MKI- en MPG-berekeningen die langere periodes beschouwen dan alleen de productiefase.’ Deze kritiek op de MPG-berekening gonst al langer rond in de bouw. “Een kuub hout slaat circa 1 ton CO 2 op, tijdens productie van bij- voorbeeld CLT komt ongeveer 150 kilo CO 2 vrij. Dat is inclusief drogen, transport en de 1 procent lijm die wordt gebruikt. Dat is een fractie van de opgeslagen CO 2 ”, aldus Pablo van der Lugt in Cobouw begin december 2020. Hij is schrijver van het boek ‘Tomor- row’s Timber’. Mantijn van Leeuwen, directeur van het NIBE, voegt daar aan toe: “Om Parijs te halen moet Nederland af van 160 miljoen ton CO 2 . Maar als we blijven bouwen zoals we nu bouwen gaat heel ons CO 2 -budget daaraan op. Zou je alle woningen in hout bouwen dan levert je dat juist elk jaar 1 miljoen ton besparing op. Nu doen we net alsof die opslag geen effect heeft op de klimaatverandering, terwijl het dat wel heeft. Overigens moet tegenover bouwen in hout altijd duurzaam bosbeheer staan. We moeten het bos niet vernietigen om te kunnen bouwen. Neder- land is trouwens op het gebied van gebruik van duurzaam geproduceerd hout - met FSC of PEFC keurmerk - wereldwijd koploper. Al het naaldhout dat wordt gebruikt voor onder andere CLT en houtskeletbouw, is gecertifi - ceerd.” MANIFEST Na het lezen van het artikel in Cobouw on- dernamNorbert Schotte, manager Innovatie en Duurzaamheid bij het innovatieve bouw- en ontwikkelbedrijf VORM (anno 1919), direct actie. Samen met dertien bouwers en architectenbureaus stelde het bedrijf het manifest ‘Een eerlijk speelveld voor een duurzamer Nederland’ op. “Wij pleiten niet tegen beton, maar voor een eerlijk speel- veld. Principe is ‘beton waar biomaterialen nog niet kunnen, biomaterialen waar het nu gewoon kan’. Als collectief uit de bouwsector willen wij bijdragen aan een duurzamere wereld en ons niet laten vertragen door bestaande rekenmethodieken. Wij vragen als marktpartijen dat politiek en beleidsmakers CO 2 -opslag meenemen in de huidige instru- menten die gebruikt worden voor de MPG berekening, zodat er een eerlijk speelveld ontstaat voor biobased materialen, waardoor we een verduurzamingsslag kunnen maken”, aldus de ondertekenaars. Waar volgens het manifest de schoen wringt is het feit dat CO 2 -opslag door gebruik van biomaterialen niet goed wordt meegewogen in de MKI/MPG berekening. Want, zo wordt gesteld, CO 2 -opslag van hout heeft een tijdelijk karakter. Een product als CLT (Cross Laminated Timber), of een bouwsysteem als houtskeletbouw, met droge verbindingen zal echter in de praktijk worden hergebruikt na zijn eerste functie. Na hergebruik zal het product wellicht nog een derde leven toebe- deeld krijgen als plaat- of isolatiemateriaal. Tegen de tijd dat het dan ingezet wordt als brandstof voor een energiecentrale zijn we al snel 100 jaar verder. Het IPCC classificeert het dan als permanente opslag. Boven- dien zullen er over 100 jaar ongekend veel oplossingen zijn voor het duurzaam recyclen van bouwmaterialen. Als CO 2 -opslag wordt meegewogen in de MPG berekening, is het zelfs mogelijk om ‘MPG-negatief’ te gaan bouwen. Inmiddels hebben ruim 230 bedrijven het Manifest ondertekend. Ook inmiddels demissionair minister Ollongren van BZK heeft kennis genomen van het Manifest. Zij antwoordde begin februari 2021 op kamervragen onder meer: “Ik ben positief over het manifest en deel de analyse dat opslag van CO 2 in hout en andere biobased bouwproducten niet tot uitdrukking komt in de huidige berekening van de milieuprestatie van bouwwerken. De reden hiervoor is dat in de berekening conform de Europese norm EN15804 ermee wordt gerekend dat de op- genomen CO 2 in de afvalfase van de biobased bouwproducten weer vrijkomt.” De minister gaf ook aan te bepalen hoe de waardering van de milieueffecten van de opslag van CO 2 in biobased materialen, waaronder hout,  Foto: FSC.  Cross Laminated Timber (CLT).