BouwTotaal 1/2 - 2021

25 NUMMER 1/2 / FEBRUARI 2021 THEMA BENG Afvoerlucht als warmtebron voor tapwater  De WTW koelt lucht en ventileert de restwarmte naar de warmtepomp- boiler. Deze gebruikt die lucht vervol- gens om het tapwater van één of – zoals op de foto - twee appartementen naar behoefte te verwarmen. BEELD: VAILLANT De projectontwikkelaar van Leiden is Yours kwam in een vroeg stadium van de bouw voor een uitdaging te staan. Het opwarmen van het tapwater voor de complexen bleek lastiger dan gedacht. Kortom: de vraag veranderde; daarom nam de opdrachtgever een gespecialiseerd adviesbureau in de arm. Dat was VIAC. Zij gingen op zoek naar een installateur en een fabrikant die snel de juiste oplossing konden ontwikkelen die aan de specifieke vraag voor het project voldeed. “Als wij ergens komen, weten mensen dat we niet meteen zomaar gaan implemente- ren”, zegt Paul Vink, directeur bij VIAC. “Wij bekijken wat de uitdaging is en met wie wij die aangaan.” De technische uitdagingen die het Leiden is Yours-project zo interessant maken, hebben volgens hem te maken met de implementatie in kleine kamers, op grote hoogte. In de complexen van het Leiden is Yours-project wonen straks meer dan 2.000 studenten en young professionals. “Die moeten individueel van warm water worden voorzien, en het is onwenselijk om alle appartementen een grote installatie te geven”, zegt Vink. “Grotere installaties heb- ben namelijk méér energie nodig en kosten logischerwijs meer ruimte: ruimte die in de Leiden is Yours-appartementen spaarzaam is. Vaillant bleek te beschikken over warmte- pompboilers die genoeg vermogen leveren om twee éénkamerappartementen van warm water te voorzien, maar klein genoeg zijn om tactvol weggewerkt te worden. De studentenkamers maken per twee apparte- menten gebruik van één boiler. Young pro- fessionals krijgen er één per appartement, omdat die groter zijn.” NIET VOOR DE KLUS ONTWORPEN VIAC en Breman bedachten een manier om gebruikte lucht vanuit een warmtete- rugwinning (WTW) te gebruiken voor het verwarmen van het water. De boilers van Vaillant hebben een dermate hoog rende- ment dat ook relatief koude lucht, al vanaf -7 graden, gebruikt kan worden voor de verwarming. Er loopt namelijk een vorstvrije vloeistof door de boiler, die ‘warmte’ (ook bij lichte tot matige vriestemperaturen) aan de lucht onttrekt en later weer afgeeft. De technici van Breman bedachten samen met Vaillant een constructie waarin eenWTW afvoerlucht (die al is afgekoeld) gebruikt voor de verwarming van water. De WTW koelt lucht en ventileert de restwarmte naar de warmtepompboiler. Deze gebruikt die lucht vervolgens om het tapwater naar behoefte te verwarmen. Feitelijk gebruik je dus lucht die normaal gewoon naar buiten zou worden geblazen (opnieuw) als warmtebron. Zo kan de energielevering voor Leiden is Yours volledig onafhankelijk van een stroom- net of leverancier gerealiseerd worden. De daken van de appartementen liggen vol zonnepanelen en ook de cv en warmwater- voorziening zijn duurzaam gemaakt. “Dat gaan we in de toekomst natuurlijk steeds meer zien”, zegt Vink. “De wetgeving is daar heel duidelijk over en met dit soort projecten laten we zien dat het kan.” OPSTELLING BEDENKEN De praktische oplossing voor het grote Yours-project is grotendeels bedacht door Breman Zuid-Holland, de installateur van alle WTW installaties in ‘Yours’. Breman heeft de constructie die voor warmwater zorgt ook geplaatst. Zij namen de producten van Vaillant op in een totaalontwerp, omdat zij zagen dat het product zou werken voor de toepassing die VIAC en zij voor ogen hadden. Het enige probleem: Breman moest aanto- nen dat het ontwerp werkte, met factoren die niet zomaar theoretisch berekend konden worden. Bij installatie in grote gebouwen, met lange leidingen en op grote hoogte, ko- men drukfactoren kijken die niet gemakkelijk zijn te berekenen of in te schatten. “Daarom bouwden we de volledige constructie in onze werkplaats alvast een keer op”, zegt Mark Dam van Breman. “Zo konden we direct me- ten of de theoretische berekeningen klopten. Daar zijn VIAC en Vaillant ook bij geweest. We konden meten dat de boiler zijn beloofde rendement behield, monitoren dat alles naar behoren werkte. Begin oktober 2020 plaats- ten we de eerste opstellingen, die prefab uit de fabriek komen, ook op de bouwlocatie. Alles klopte. Daar ga je natuurlijk al vanuit. Maar omdat het een nieuw concept is wil je toch in de praktijk zien dat het werkt!” VOLLEDIG NIEUW CONCEPT VIAC, Breman en Vaillant kwamen in het Yours-project samen tot een geheel nieuw concept. Geen van de partijen was eerder betrokken bij een project waarbij deze bijzondere eisen (compact, hoogbouw, op individuele basis en kostenefficiënt) tot deze specifieke oplossing leidde. “Dat is een com - pliment waard naar alle partijen”, zegt Harry Lips, accountmanager bij Vaillant. “We ston- den voor een uitdaging toen de vraag van de opdrachtgever eigenlijk ineens veranderde. De lucht die de warmtepompboiler moest gebruiken kwam niet van de corridor in de gebouwen, zoals in een eerdere fase van het project, maar vanuit de luchtafvoer van de WTW. Dat we daar met z’n allen dit nieuwe concept voor hebben ontwikkeld is uniek, en de kans is groot dat we deze oplossing in de toekomst vaker gaan zien.” Ook Mark Dam, projectleider bij Breman, ziet kansen om de ontworpen constructie vaker toe te passen. “Dat ligt natuurlijk grotendeels bij de opdrachtgever. Maar er worden zoveel studentenwoningen gebouwd. Wij hebben met dit concept laten zien het mogelijk is om kleine appartementen met aparte warmte- pompboilers van warmwater te voorzien. En ook nog op een duurzame manier.” In Leiden worden de ko- mende maanden honder- den woningen voor studen- ten en ‘young professionals’ opgeleverd in het project ‘Leiden is Yours’. Bijzonder is dat voor de verwarming van tapwater een warm- tepompboiler gebruik maakt van de warmte die uit afvoerlucht wordt teruggewonnen met een WTW. Feitelijk wordt dus lucht die normaal gewoon naar buiten zou worden geblazen, als warmtebron gebruikt. Deze oplossing werd bedacht door Vail- lant, in samenwerking met adviesbureau VIAC en installatiebedrijf Breman Zuid-Holland.  Vaillant leverde uiteindelijk 550 Vaillant aroSTOR 150 liter warmtepompboilers voor het project Leiden is Yours.