BouwTotaal 6 - 2020

THEMA CIRCULARITEIT EN ENERGIETRANSITIE 21 J.P. van Eesteren: katalysator willen zijn in circulaire bouweconomie Als er één sector in Nederland is waar duurzaamheid op de agenda moet staan, is het wel de bouwsector. Zo wordt 40% van alle wereldwijde grondstoffen gebruikt in de bouwsector en is deze sector verantwoordelijk voor 40% van het ontsta- ne afval. Dit moet anders en J.P. van Eesteren gaat die verantwoordelijkheid niet uit de weg. Als aannemer heb je een coördinerende rol en invloed in hóe iets ge- bouwd gaat worden. In die context hebben we onszelf dan ook als doel gesteld om een katalysator te willen zijn in de circulaire bouweconomie. Daarmee willen we de negatieve impact van de bouwsector op het milieu verlagen. Daarnaast willen we onze marktpositie en onderscheidend vermogen hiermee vergroten. Wat verstaan jullie onder circulair bouwen? Circulariteit is een breed begrip waar tal van definities voor zijn geformuleerd. Voor J.P. van Eesteren betekent circulariteit; het voorkomen van verspilling en het actief sturen op het gebruik van her- nieuwbare energiebronnen en hergebruik van materialen. Dit doen we bij onze bouwprojecten, maar ook op onze kan- toorlocaties. Zo hebben we bijvoorbeeld op ons hoofdkantoor in Gouda meubels die zijn gemaakt van ‘rest’ materialen uit onze (sloop) projecten. Hoe brengen jullie dat in praktijk? Om concreet invulling te geven aan onze circulariteitsdoelstelling en de gestelde definitie hebben we binnen J.P. van Eesteren de ‘Roadmap Circulariteit’ in het leven geroepen. Hierbij focussen we ons de komende twee jaar op de volgende drie hoofdthema’s: „ Circulair ontwerp en duurzaammate- riaalgebruik. „ Modulair bouwen en logistiek. „ Duurzame bouwplaats en hergebruik. Voor elk thema wordt een team samenge- steld van gemotiveerde collega’s. Onder deze thema’s ligt een aantal praktische verbetervoorstellen die we op de projecten in de praktijk gaan brengen en is er ruimte voor nieuwe initiatieven. Een overkoepe- lend kernteam zorgt voor een goede aan- sturing en het borgen of uitwisselen van kennis. Zo krijgt circulariteit een duidelijke plek binnen onze organisatie. Hoe meten jullie circulariteit? Hiervoor doen we doorgaans een LCA (Life Cycle Analysis). Het begint met nagaan wat de herkomst is van het product en daarnaast wat het mogelijke afvalscena- rio is. Verder focussen we ons ook op alternatieven voor toxische bouw- en af- werkingsmaterialen. We hebben een tool ontwikkeld waarin we producten beoorde- len, om zo alleen de gezonde alternatieven voor te schrijven. Deze gezonde alterna- tieven hebben ook een positief effect op de herbruikbaarheid van de producten. Verder bestaan er verschillende labels zoals Cradle2Cradle en DUBO keur om een product te toetsen op circulaire prestaties. Uiteraard maken we op de projecten ook gebruik van de MPG en EPG methode. Zo hebben we recentelijk gebruik gemaakt van de CPG (Circulari- teitsPrestatie Gebouw) methodiek om de mate van circulariteit aan te tonen voor een tender en voor een eigen ontwik- keling (MARK, Utrecht). Deze beoorde- lingsmethodiek is eveneens ontwikkeld door W/E adviseurs, waarin de resultaten van de GPR Gebouw softwareapplicatie worden gebruikt. J.P. van Eesteren was één van de eerste partners van Madaster. We hebben in- middels al ruime ervaring opgedaan met het maken van materialenpaspoorten. Zo hebben we een paspoort gemaakt voor de passagiersterminal van Lelystad Airport en het nieuwe kantoor voor Triodos Bank. Welke milieuprestatie halen jullie in projecten? De beste voorbeelden van projecten waar een lage MPG behaald is, zijn onze projecten die voor een groot deel in hout zijn uitgevoerd:. „ HAUT: 0,39. „ Triodos: 0,67. Hoe kun je circulariteit inbouwen bij aanpak bestaande bouw? Benut het beschikbare en zorg dat de materialen en producten die je introdu- ceert hernieuwbaar zijn. Daarnaast is het belangrijk om ervoor te zorgen dat onderdelen die gesloopt moeten worden, zo hoogwaardig mogelijk kunnen worden hergebruikt. Dit betekent voor J.P. van Eesteren dat we gebouwen niet slopen, maar demonteren. We doen dit nu al door samen te werken met partijen als New Horizon en Beelen NEXT, waardoor geoogste materialen kunnen worden afgezet in de markt. Wat zijn jullie doelen tot 2030? Ver vooruit kijkend zou het mooi zijn om over een aantal jaar geen vastgoed maar ‘losgoed’ te bouwen. Waarbij gebouwen haalbaar kunnen fungeren als een mate- rialenbank. Hiervoor is het nodig om het materialenpaspoort verder te ontwikkelen en dit te combineren met bouwproducten die zijn ontworpen voor demontage. Daarnaast is het belangrijk om in de engineering rekening te houden met de verschillende ‘lagen’ van een gebouw. De hoofddraagconstructie heeft een andere levensduur dan bijvoorbeeld de gevel of gebouwinstallatie. De 6-S methode van Stewart Brand vat dit mooi samen. Concreet betekent dit voor J.P. van Ees- teren dat we sturend moeten worden in de (circulaire) ontwerpkeuzen die leiden tot (los)maakbaarheid. ‘Engineering’ wordt dan ook de belangrijkste schakel tussen ontwerp en realisatie om de ambitieuze doelen ook echt te kunnen realiseren. Verder wordt de bouwplaats steeds meer een montageplaats en richten we ons op het realiseren van een emissieloze bouwplaats.  Neusje van de zalm op gebied van cir- culair bouwen: Triodos Bank in Zeist. Foto: Bert Rietberg.  Triodos Bank in Zeist. Foto: Bert Rietberg. Constructif: trapsgewijs circulariteit doorvoeren  ABN AMRO kantoor aan de Vredebest te Gouda is volledig circulair verbouwd. De circulaire economie is een manier om het wereldwijde grondstofverbruik en de productie van afval terug te drin- gen. Daarmee draagt het bij aan de in- tegrale duurzaamheidsopgave waar we voor staan: het tegengaan van kli- maatverandering, biodiversiteitsver- lies en overbelasting van de aarde. Dit vraagt een wijziging van onze huidi- ge systemen, gebaseerd op een lineai- re economie. Behoud van onze aarde, waarin flora en fauna en mens goed kan leven Wat verstaan jullie onder circulair bouwen? Circulair bouwen betekent voor ons het ontwikkelen, gebruiken en herge- bruiken van gebouwen en onderdelen van gebouwen zonder natuurlijke hulp- bronnen onnodig uit te putten, de leef- omgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch en ecologisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Hoe brengen jullie dat in praktijk? Een praktijkvoorbeeld is de verbouwing van het ABN AMRO kantoor aan de Vredebest te Gouda. Dit kantoor is volledig circulair verbouwd. Het werk omvat het circulair verbouwen van de bankshop, circa 700 m2. De bestaande indeling is verwijderd, waarbij diverse onderdelen en uitkomende materi- alen zijn hergebruikt of aangepast en verwerkt in de nieuwe inrichting. Hergebruikt zijn onder andere: sys- teemwanden, plafondeilanden, TFD vloerdelen en de verlichtingsarmaturen. Van de uitkomende plafonds zijn de nieuwe koof constructies gemaakt. De verlaagde gangstrook is voorzien van houten latten, vervaardigd uit oude houten stelling-/archiefkasten. Voor de schroten wandafwerking is eveneens gebruik gemaakt van het hout van deze oude kasten. De benodigde bewerkin- gen aan het hout om dit geschikt maken voor hergebruik is in de werkplaats van Constructif verzorgt. Verder is het staal van de OPG ruimte hergebruikt en de volkernbeplating buiten voorzien van een nieuwe folie en hergebruikt. Voor vergaderruimten is er een volledig circulair wandsysteem geplaatst van TheNewMakers. Dit systeem is vervaar- digd van 100% gerecycled materiaal en volledig zonder bevestigingsmiddelen en/of lijm gemonteerd en eenvoudig de- montabel. De houten regels zijn uit de voornoemde archiefkasten vervaardigd. Elders zijn voor het isolatiemateriaal, oude spijkerbroeken van medewerkers van de opdrachtgever als grondstof gebruikt. Hoe kun je circulariteit inbouwen bij aanpak bestaande bouw? „ Sturing op grondstoffen en materi- alen (organisatieperspectief): „ Grondstoffen of materialen die volledig circulair zijn: volledig her- nieuwbaar, biologisch afbreekbaar of recyclebaar. „ Grondstoffen of materialen die uit afval gewonnen zijn: rest-, bij- of afvalstromen. „ Onderdelen van producten niet langer verlijmen of lassen. In de ontwerpfase rekening houden met hergebruik, design-for-disassem- bly. Wat zijn jullie doelen tot 2030? Een positieve bijdrage leveren aan 50% minder primair grondstofverbruik in 2030 en een volledige circulaire economie in 2050. Momenteel zijn we als Constructif in het beginstadium van circulariteit. Trapsgewijs willen we circulariteit doorvoeren, gewoon omdat dit past binnen onze duurzame bedrijfs- voering.  Voor vergaderruimten is er een volledig circulair wandsysteem geplaatst van TheNewMakers. Dit systeem is vervaardigd van 100% gerecycled ma- teriaal en volledig zon- der bevestigingsmiddelen en/of lijm gemonteerd en eenvoudig demontabel.